Różyczka - choroba wieku dziecięcego

Jedną z często występujących chorób zakaźnych jest różyczka (łac. rubella). Wywołuje ją wirus różyczki z rodziny Togaviridae. Chorują przeważnie dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, dlatego schorzenie to zaliczane jest do grupy chorób wieku dziecięcego. Różyczka rozprzestrzenia się drogą kropelkową, zarazić można się podczas bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną, a także poprzez styczność z wydzieliną jamy nosowo-gardłowej, krwią, moczem lub kałem takiej osoby. Może się również zdarzyć, że wirus różyczki przeniknie z organizmu kobiety przez łożysko do płodu, jest to tzw. różyczka wrodzona.

Okres inkubacji wynosi od dwóch do trzech tygodni, zaś chory jest zakaźny na tydzień przed wystąpieniem pierwszych objawów oraz około pięć do ośmiu dni po ich ustąpieniu.

Jak rozpoznać objawy różyczki?

Objawy chorób zakaźnych przeważnie są trudne do przeoczenia. Różyczka jest w tej grupie wyjątkiem, ponieważ u około 20-50% osób zarażonych wirusem zdarza się, że przebiega niemal bezobjawowo. W początkowej fazie choroby osoba zarażona może się czuć osłabiona, uskarżać się na bóle mięśni, mieć podwyższoną temperaturę. Symptomy te przypominają typowe przeziębienie lub grypę, które pacjenci zwykli bagatelizować. Dochodzi również do widocznego powiększenia węzłów chłonnych w okolicy karku, uszu i szyi, które są tkliwe i bolesne przy dotyku.

Charakterystycznym objawem różyczki jest czerwono-różowa, plamisto-grudkowa wysypka, choć nie występuje ona u każdego. Z początku obejmuje skórę twarzy i szyi, jednak szybko rozprzestrzenia się na całym ciele. Powoduje nieprzyjemne uczucie swędzenia i utrzymuje się na skórze do trzech dni. Po tym czasie samoistnie znika, nie pozostawiając trwałych śladów na powierzchni skóry.

Różyczka u dzieci ma łagodny przebieg, zaś powikłania po niej są rzadkością. Zdarzyć się jednak mogą przypadku plamicy różyczkowej, czy różyczkowego zapalenia mózgu lub stawów.

Diagnostyka różyczki

Jeżeli zauważyliśmy u siebie lub dziecka wspomniane wcześniej objawy, należy zgłosić się na wizytę do lekarza rodzinnego. Na podstawie wywiadu lekarskiego i występujących symptomów będzie w stanie określić źródło wysypki i pozostałych dolegliwości. Termin wizyty szybko umówimy przez serwis LekarzeBezKolejki.pl, w którym dostępni są specjaliści z całej Polski.

W procesie diagnostycznym istotne jest ustalenie, czy osoba chora miała kontakt z kobietą ciężarną. Badania serologiczne, które potwierdzają zarażenie wirusem różyczki, przeprowadza się u ciężarnych i noworodków.

Profilaktyka i leczenie różyczki

Podobnie, jak w przypadku innych chorób wieku dziecięcego, nie ma preparatów swoiście oddziałujących na wirusa różyczki, zatem chorobę leczy się objawowo. W celu obniżenia temperatury i złagodzenia dolegliwości bólowych lekarz rodzinny może zalecić przyjmowanie leków na bazie paracetamolu. Na swędzącą wysypkę stosuje się leki przeciwświądowe.

Sposobem na uniknięcie zakażenia wirusem różyczki jest ograniczenie kontaktu z osobą chorą, a także szczepienia ochronne. W Polsce szczepienie przeciwko różyczce zostało objęte obowiązkowym Programem Szczepień Ochronnych. Stosuje się szczepionki w formie skojarzonej, w których znajdują się żywe, osłabione wirusy odry, świnki i różyczki (MMR). Szczepieniu poddaje się dzieci między 13. a 14. miesiącem życia oraz w wieku sześciu lat. Dwukrotne szczepienie jest potrzebne, aby zapobiegać zakażeniom u kobiet w ciąży. Kwestię szczepień ochronnych warto omówić ze swoim lekarzem rodzinnym, który udzieli rzetelnych informacji i rozwieje ewentualne wątpliwości.

Ciąża a różyczka – jakie jest ryzyko?

Choć u dzieci przebiega łagodnie i bez większych komplikacji, różyczka u ciężarnych może nieść poważne konsekwencje zdrowotne. Zarażenie wirusem różyczki w ciąży, a szczególnie w pierwszym jej trymestrze, może być przyczyną poważnych wad rozwojowych u płodu, nazywanych zespołem Gregga lub zespołem różyczki wrodzonej.

Do rozwoju różyczki wrodzonej dochodzi w wyniku zakażenia wirusem jeszcze w okresie ciąży, w pierwszych jej tygodniach. Choroba ma znaczący wpływ na masę urodzeniową dziecka, może też doprowadzić do przedwczesnego porodu lub poronienia. U noworodków z różyczką występują dolegliwości ze strony układu sercowo-naczyniowego, nerwowego i krwiotwórczego, a także w przypadku narządów zmysłów. Różyczka stanowi zatem poważne zagrożenie dla zdrowia dziecka. Śmiertelność w przypadkach różyczki wrodzonej może sięgać 15-20%.

Kobieta planująca ciążę powinna poinformować swojego ginekologa o tym, czy:

• była szczepionka przeciwko różyczce,
• przebyła zakażenie wirusem różyczki.

Ginekolog może zalecić oznaczenie poziomu przeciwciał IgM przeciwko wirusowi różyczki w surowicy krwi. Ich brak jest bezwzględnym wskazaniem do szczepienia. Starania o dziecko należy zaplanować najwcześniej na trzy miesiące po przebytym szczepieniu.