Czym jest specjalistyczna diagnostyka jelita grubego?

Staranna diagnostyka ma na celu jak najlepsze rozpoznanie choroby i zaplanowanie zabiegu operacyjnego oraz dalszego postępowania terapeutycznego.

Większość chorób jelita grubego, które pozwalają ocenić jego stan, jest przede wszystkim diagnozowana na podstawie kolonoskopii (lub rektoskopii), podczas którego pobiera się wycinek do badania histopatologicznego. Ponadto wykonuje się tomografię komputerową (TK) jamy brzusznej i miednicy oraz RTG klatki piersiowej w celu oceny wielkości guza, głębokości nacieku oraz obecności powiększonych węzłów chłonnych i ewentualnych przerzutów do innych narządów. Czasem jest wykonywane badanie PET-TK (pozytonowa tomografia emisyjna), która pozwala na dokładniejszą ocenę przerzutów odległych.

Czym jest leczenie uzupełniające tzw. adiuwantowe?

Obecnie leczenie nowotworu jelita grubego ma charakter skojarzony z zastosowaniem radio lub chemioterapii. Jest to tzw. Leczenie uzupełniające, którego celem jest zmniejszenie masy guza, eliminację mikroprzerzutów. W przypadku raka położonego blisko brzegu odbytnicy najpierw wykonuje się radioterapię przedoperacyjną. W przypadku pozostałych odcinków w pierwszej kolejności wykonuje się leczenie operacyjne, a ewentualne leczenie uzupełniające (radioterapia, chemioterapia) jest stosowane po operacji i jest zależne od stopnia zaawansowania nowotworu.

Podstawową metodą leczenia raka jelita grubego jest leczenie operacyjne.

Na czym polega przygotowanie do operacji jelita grubego?

Kilka dni przed operacją zaleca się stosowanie diety ubogoresztkowej lub płynnej.

Rutynowym postępowaniem przedoperacyjnym jest oczyszczenie jelita grubego polegające na piciu dzień przed zabiegiem specjalnych preparatów o działaniu przeczyszczającym.

Sposób przygotowania jelita przed zabiegiem operacyjnym zależy od schematu obowiązującego w danym oddziale chirurgicznym.

Czym jest operacja wycięcia jelita grubego?

Operacja wycięcia jelita grubego jest zabiegiem rozległym i może być przeprowadzana jedynie w znieczuleniu ogólnym.

Polega na wycięciu części jelita grubego wraz z guzem nowotworowym z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek i okolicznych węzłów chłonnych. Zakres wycięcia określonej części jelita grubego jest zależny od miejsca położenia guza nowotworowego. W razie konieczności może być wycięte całe jelito grube. Do niedawna zespolenia jelita wykonywano zawsze ręcznie. Obecnie powszechnie wykonuje się zespolenie przy pomocy tzw. staplera, czyli specjalnych zszywek. Ta metoda znacznie skróciła czas zabiegu i pozwala na wykonanie bardziej bezpiecznego, trwałego zespolenia.

Jakie są rodzaje operacji?

Resekcja przednia odbytnicy – polega na usunięciu guza oraz zespoleniu obu końców jelita z zachowaniem normalnej drogi pasażu stolca.

Amputacja brzuszno-kroczowa odbytnicy – polega na wycięciu guza wraz z odbytnicą i wyłonieniu końcowego odcinka jelita na powierzchni brzucha tzw. stomii końcowej, czyli na stałe.

Resekcja esicy – usunięcie tego odcinka jelita i zespoleniu ze sobą końców.

Hemikolektomia prawo lub lewostronna – wycięcie odpowiednio guza w części okrężnicy wstępującej lub zstępującej z zespoleniem wolnych końców jelita.

Resekcja poprzecznicy – usunięcie okrężnicy poprzecznej z zespoleniem.

W przypadku znacznego zaawansowania procesu nowotworowego, gdy guz jest nieoperacyjny, w celu uzyskania drożności przewodu pokarmowego wykonuje się zespolenia omijające lub wyłania stomię. Stomia może być wyłaniana na każdym odcinku jelita grubego.

Jakie są techniki operacyjne w obrębie jelita grubego?

Tradycyjna chirurgia jelita grubego polega na otwarciu jamy brzusznej poprzez wykonie dużego cięcia na skórze, uzyskując w ten sposób dostęp do chorego narządu. Wszystkie czynności chirurg wykonuje ręcznie za pomocą specjalnych narzędzi chirurgicznych. Następstwem tej operacji jest rozległa rana pooperacyjna, większy ból, dłuższy pobyt w szpitalu i dłuższa rekonwalescencja.

Metoda laparoskopowa polega na wykonania 4-5 małych nacięć, przez które wprowadza się odpowiednie narzędzie tzw. trokary, którymi chirurg wykonuje wszystkie niezbędne czynności w obrębie operowanego jelita grubego. Obraz wnętrza jamy brzusznej jest oglądany na monitorze. Zaletą tej metody jest głównie mniejszy ból pooperacyjny, krótszy pobyt w szpitalu, zazwyczaj szybszy powrót do normalnej diety i aktywności fizycznej. Jednak nie jest to metoda, która może być zastosowana u wszystkich pacjentów. Wymaga indywidualnej kwalifikacji przez doświadczonego chirurga w wykonywaniu operacji laparoskopowych jelita grubego.

Jakie są możliwe powikłania po operacji jelita grubego?

Operacje związane z leczeniem raka jelita grubego zwykle są rozległe i skomplikowane. Wiążą się z ryzykiem rozlicznych powikłań podobnych do tych które mogą wystąpić po każdym zabiegu chirurgicznym. Są to najczęściej krwawienia, infekcje rany oraz dotyczące jelita grubego, czyli nieszczelność zespolenia, przetoka jelitowa. W przypadku niskiego zespolenia odbytnicy może wystąpić nietrzymanie stolca, częste parcie na stolec, zaburzenia rytmu wypróżnień. Zdarzają się zaburzenia w oddawaniu moczu. W późniejszym okresie pooperacyjnym w bliźnie lub okolicy stomii może powstać przepuklina. Ryzyko powikłań zwiększa się w przypadku chorych obciążonych innymi schorzeniami (np. cukrzyca, choroba wieńcowa) i chorych otyłych.

Jak przebiega rehabilitacja po operacji jelita grubego?

Pacjent jest wcześnie uruchamiany. Powinien wykonywać zalecane przez rehabilitantów ćwiczenia oddechowe i ruchowe. O ile nie nastąpią powikłania stopniowo powraca do normalnej aktywności. Przywracane jest stopniowe karmienie. Po powrocie do domu powinien stopniowo zwiększać aktywność, przez minimum 3 miesiące nie dźwigać ciężkich przedmiotów. Czasem zalecane jest noszenie pasa brzusznego przez okres 2-3 miesięcy po operacji.

Do chwili całkowitej regulacji funkcji wydalania stolca dieta powinna być lekkostrawna. Pokarmy świeże, gotowane z wykluczeniem smażonych i pieczonych. Należy zjadać posiłki często 5-6 razy dziennie w małych ilościach oraz pić odpowiednio dużo płynów unikając spożywania soków i świeżych owoców, mleka ponieważ mogą powodować biegunki i bóle brzucha.

Czy są jakieś szczególne zalecenia odnośnie przyjmowania leków?

Zgodnie z aktualnymi wytycznymi profilaktyki przeciwzakrzepowej konieczne jest podawanie heparyn drobnocząsteczkowych przez okres miesiąca po zabiegu operacyjnym. Zastrzyk podaje się raz dziennie w fałd skóry. Najczęściej chorzy sami podają sobie ten lek. Poza szczególnymi indywidualnymi przypadkami nie jest konieczne zażywanie innych leków.

Możliwe powikłania

Do powikłań okołooperacyjnych należeć mogą krwawienie, uszkodzenie innych narządów, nieszczelność szwu jelitowego z nieszczelnością zespolenia, zakrzepice żylne. Wiele z tych powikłań może wymagać wykonania ponownej operacji.

Operacje jelita grubego wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zakażenia rany i jamy otrzewnej skutkującymi ropieniem rany i stanami ropnymi z powstaniem ropni w jamie brzusznej. Po operacjach związanych z leczeniem raka odbytnicy mogą wystąpić zaburzenia seksualne takiej jak zaburzenia erekcji, zaburzenia odczuwania orgazmu, zaburzenia ejakulacji (wytrysku).

Do późnych powikłań należą między innymi możliwość powstania przepuklin pooperacyjnych, zrostów jelitowych powodujących bóle brzucha i niedrożność.

Artykuł powstał we współpracy z https://www.convatec.pl/

_{Autorem jest
Grażyna Majewska
Pielęgniarka stomijna
Członek Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Stomijnych}

Autor