Lipodemia – objawy

Do najczęściej zgłaszanych objawów lipodemii należy symetryczne powiększenie się nóg (tzw. grube nogi), w szczególności w okolicach ud, łydek i kolan. Na udach pojawiają się dziwne zgrubienia, a nad kolanami, zwłaszcza po wewnętrznej stronie, gromadzi się tłuszcz. Tkanka tłuszczowa rozrasta się po wewnętrznej stronie ud, a także pacjentki zgłaszają przerost tkanki tłuszczowej na łydkach. U niektórych chorych odnotowuje się zwiększenie obecności tłuszczu na ramionach, przy zachowanym szczupłym tułowiu. Kończyny dolne pacjentek zdają się niesymetryczne w dotyku, choć wizualnie sprawiają wrażenie symetrycznych.

Pacjentki zgłaszają przyrost tkanki tłuszczowej pomimo regularnej aktywności fizycznej i stosowanej diety. Dodatkowo towarzyszy im uczucie ciężkości, obrzęki, tkliwość i ból kończyn oraz łatwa zdolność do powstawania siniaków. 

W początkowym stadium lipodemii (1. stadium choroby) skóra nóg pozostaje gładka, ale pod jej powierzchnią można wyczuć zgrubienia i grudki tłuszczowe. Z czasem zgłaszane dolegliwości nasilają się i mogą prowadzić do problemów z poruszaniem się, a w wielu przypadkach dochodzi także do powstawania ran na skórze. Dzieje się tak na skutek ocierania się o siebie wewnętrznych części kończyn (3. stadium choroby).

Do objawów towarzyszącym lipodemii zazwyczaj dołącza także nadmierne obciążenie psychiczne. Pojawia się ono na skutek stale pogarszającego się wyglądu zewnętrznego. Wiele pacjentek obarcza się swój wygląd i figurę, co rodzi w nich frustrację, co u niektórych prowadzi do napadów objadania się, co dodatkowo sprzyja wystąpieniu nadwagi, która pogarsza obraz choroby.

Lipodemia – czym jest i skąd się bierze?

Lipodemia jest schorzeniem tkanki tłuszczowej, polegającym na przerostowym odkładaniu się tkanki tłuszczowej w określonych partiach ciała. Choć dokładna etiologia lipodemii nie została dotąd poznana, współczesne badania wskazują na udział czynników genetycznych i hormonalnych, w szczególności estrogenów. Dlatego też lipodemia dotyka praktycznie tylko kobiet i często ujawnia się w okresach zachodzących zmian hormonalnych – dojrzewania, ciąży czy menopauzy. U mężczyzn lipodemia występuje w przypadku obecności zaburzeń hormonalnych (np. w przebiegu leczenia hormonalnego czy niewydolności wątroby, w której dochodzi do zahamowania produkcji testosteronu). W wielu przypadkach lipodemia występuje rodzinnie, co sugeruje uwarunkowanie genetyczne.

Zaburzenia krążenia żylnego i limfatycznego oraz współistniejące zaburzenia metaboliczne również mogą odgrywać rolę w rozwoju objawów lipodemii.  Jednakże warto zauważyć, że lipodemia nie wynika z przejadania się – choć nadwaga może ją nasilać.

Lipodemia – jak zdiagnozować?

Diagnoza lipodemii opiera się na dokładnym wywiadzie i badaniu fizykalnym. Nie istnieje jednoznaczne badanie laboratoryjne, które potwierdziłoby tę chorobę. W razie podejrzenia lipodemii warto zgłosić się do flebologa lub angiologa, który przeanalizuje występujące objawy i ustali właściwe rozpoznanie. Pacjentka z lipidemią może także zostać skierowana na konsultację do endokrynologa.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty z łatwością umówisz poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Lipodemia – jakie badania?

Wczesne rozpoznanie ma kluczowe znaczenie dla opanowania i rozwoju choroby. W celu postawienia odpowiedniej diagnozy oraz wykluczenia innych jednostek chorobowych lekarz zleci wykonanie USG tkanek miękkich, które będzie pomocne w ocenie struktury tłuszczu, a także badanie Dopplera, celem wykluczenia chorób układu żylnego. Może także zalecić limfografię, którą stosuje się w przypadku podejrzenia obrzęku limfatycznego.

Lipodemia – leczenie

Niestety, lipodemia jest chorobą nieuleczalną. Jednakże istnieje wiele sposobów, by zatrzymać jej postęp i poprawić komfort życia pacjentów, których lipodemia dotyka.

W leczeniu lipodemii zastosowanie ma terapia zachowawcza opierająca się na:

• kompresjoterapii, czyli stosowaniu specjalistycznej odzieży uciskowej (np. podkolanówek czy pończoch uciskowych o odpowiednio dobranym stopniu kompresji);
• drenażu limfatycznym – wykonywanym  manualnie oraz za pomocą specjalistycznej aparatury;
• aktywność fizyczna – w szczególności aktywność ogólnorozwojowa, taka jak pływanie, nordic walking czy joga;
• fizjoterapia, która będzie zmniejszać towarzyszący lipodemii ból i obrzęki;
• suplementacja diosminą czy innymi substancjami (np. ekstrakt z kasztanowca), które będą wspomagać mikrokrążenie oraz redukować stan zapalny.

Do inwazyjnych zabiegów stosowanych w celu łagodzenia objawów lipodemii należy liposukcję typu WAL (ang. water-assisted liposuction), będąca aktualnie najbardziej skuteczną metodą redukcji patologicznie występującej tkanki tłuszczowej. Ten rodzaj liposukcji nie leczy jednak przyczyny choroby, ale może dać długotrwałą ulgę w odczuwanych dolegliwościach.

Lipodemia – jaka dieta?

Dieta w lipodemii odgrywa ważną rolę wspomagającą terapię. Choć sama choroba nie wynika ze stosowania nieprawidłowej diety, zastosowanie odpowiednio dobrego sposobu żywienia może zmniejszyć np. stany zapalne czy występującą dodatkowo nadwagę. W dietoterapii lipodemii zastosowanie ma dieta przeciwzapalna — bogata w warzywa, owoce, ryby, nienasycone tłuszcze roślinne oraz uboga w przetworzone produkty. W diecie przeciwilipodemicznej warto unikać cukrów prostych i tłuszczy nasyconych, dobrze jest pić dużo płynów oraz ograniczyć podaż soli i alkoholu. 

W przypadku chorowania na lipidemię warto rozważyć współpracę z dietetykiem klinicznym. Ma to znaczenie  w szczególności przy współwystępowaniu innych schorzeń, np. insulinooporności czy zespole policystycznych jajników.

Lipodemia – podsumowanie

Lipodemia to schorzenie, które wciąż zbyt często się bagatelizuje. Za „grubymi nogami” mogą jednak kryć się zmiany patologiczne, wymagające odpowiedniej interwencji. Wczesne rozpoznanie objawów i ich leczenie zachowawcze jest ważne. Istotna jest także świadomość, że nieprawidłowy przerost tkanki tłuszczowej na kończych dolnych czy ramionach nie zawsze oznacza otyłość, co pozwala uniknąć frustracji i pogorszenia jakości życia pacjentów dotkniętych lipodemią.

Bibliografia

1. Obrzęk lipidowy (tłuszczowy). Poradnik dla pacjentek. Opracowanie dosępne na: https://www.centrumflebologii.pl/pliki/Artykul/1043_obrzek-lipidowy-obrzek-tluszczowy.pdf (Dostęp: 05.2025).
2. Herbst, K.L., Kahn, L.A., Iker, E., Ehrlich, C., Wright, T., McHutchison, L., Schwartz, J., Sleigh, i inni (2021). Standard of care for lipedema in the United States. Phlebology, 36(10), s. 779-796. DOI: 10.1177/02683555211015887. 
3. Szypłowska, M., Gorecka, A., Kuś, A., Zaremba, B., Obel, M. (2020). Diagnosis  and  management  of lipoedema – a  review paper. Journal of Education, Health and Sport, 10(9), s. 494-499. 
4. Buso, G,, Depairon, M., Tomson, D., Raffoul, W., Vettor, R., Mazzolai, L. (2019). Lipedema: A Call to Action! Obesity (Silver Spring), 27(10), s.1567-1576. DOI: 10.1002/oby.22597. 
5. Forner-Cordero, I., Forner-Cordero, A., Szolnoky, G. (2021). Update in the management of lipedema. Int Angiol., 40(4), s. 345-357. DOI: 10.23736/S0392-9590.21.04604-6.
6. Herbst, K.L., Kahn, L.A., Iker, E., Ehrlich, C., Wright, T., McHutchison, L., Schwartz, J., Sleigh, M., Donahue, P.M., Lisson, K.H., Faris, i inni (2021). Standard of care for lipedema in the United States. Phlebology, 36(10), s. 779-796. DOI: 10.1177/02683555211015887.
7. Vyas, A., Adnan, G. (2023). Lipedema. StatPearls Publishing. PMID: 34424639.

Autor