Rzodkiew czarna — jak wygląda ta roślina i jakie ma właściwości?

Rzodkiew czarna (łac. Raphanus sativus) jest warzywem korzennym o podłużnym lub okrągłym kształcie. Jak sama jej nazwa wskazuje, charakteryzuje się ona czarnym kolorem, a średnica korzenia wynosi zazwyczaj około 10 centymetrów. Osiąga ona wysokość do około 50 centymetrów. 

Czarna rzodkiew pochodzi prawdopodobnie z Chin, skąd w starożytności trafiła na obszar Basenu Morza Śródziemnego. Stąd z kolei rozprzestrzeniła się po krajach europejskich, a obecnie uprawiana jest praktycznie na całym świecie.

Rzodkiew czarna w medycynie występuje w postaci świeżo zebranego korzenia (łac. Raphani nigri radix recens), którego składniki wykazują właściwości żółciopędne i żółciotwórcze. Należą do nich fitosterole, fitoncydy, związki siarki, witamina C, witaminy z grupy B oraz związki mineralne takie jak potas, magnez, fosfor i żelazo. Często można się również spotkać z wyciągiem lub sokiem z korzenia rzodkwi, który z kolei ma właściwości przeciwłupieżowe i przeciwświądowe. Z kolei olejek eteryczny pozyskiwany z tego samego surowca działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.

Działanie rzodkwi czarnej na zdrowie

Czarna rzodkiew dzięki swoim właściwościom może być stosowana na dolegliwości pokarmowe, w tym problemy z trawieniem. Dzięki właściwościom przeciwdrobnoustrojowym dobrze sprawdzi się również jako środek zwalczający łupież oraz zewnętrznie na skórę jako antyseptyk.

Rzodkiew czarna w chorobach układu pokarmowego

Rzodkiew czarna dzięki swoim właściwościom żółciopędnym i żółciotwórczym skutecznie jest stosowana w dolegliwościach pokarmowych związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem wątroby. Stosuje się ją w dolegliwościach takich jak bóle brzucha, niestrawność, wzdęcia, czy skurcze brzucha. Wpływa ona również na pobudzenie trawienia, dlatego może być stosowana przez osoby z brakiem apetytu.

Czarna rzodkiew w leczeniu łupieżu

Rzodkiew czarna ze względu na działanie bakteriobójcze oraz grzybobójcze skutecznie może być stosowana jako naturalny środek do zwalczania łupieżu. W tym wskazaniu bardzo dobrze sprawdzą się produkty, które zawierają w swoim składzie olejek eteryczny z korzenia rzodkwi czarnej. Również wyciąg oraz sok z korzenia rzodkwi stosowane zewnętrznie w postaci okładów na skórę głowy mogą pomóc w walce z łupieżem.

Jak stosować rzodkiew czarną?

Rzodkiew czarna w postaci leków i suplementów diety powinna być stosowana zgodnie ze wskazaniami danego produktu. Najczęściej dawkowanie wynosi od 1 do 3 tabletek dwa-trzy razy na dobę na pół godziny po spożytym posiłku. Z kolei sok z korzenia rzodkwi czarnej zaleca się spożywać w ilościach nieprzekraczających 100 ml dziennie. Olejek eteryczny z korzenia rzodkwi może być stosowany zewnętrznie na skórę, należy jednak pamiętać, że zawiera on skoncentrowane ilości składników aktywnych, w związku z czym jego stosowanie powinno ograniczyć się maksymalnie do 7 dni stosowania.

Rzodkiew czarną możemy znaleźć w preparatach dostępnych na polskim rynku w postaci wyciągu suchego. Znajduje się ona w preparatach złożonych, które zawierają w swoim składzie poza nią wyciąg z ziela karczocha oraz miętowy olejek eteryczny. Składniki te w połączeniu skutecznie mogą być stosowane na zaburzenia trawienne, w niestrawności oraz w leczeniu objawów związanych z nieprawidłową czynnością wątroby, takich jak wzdęcia, bóle brzucha, nudności i zaparcia.

Kiedy niewskazane jest stosowanie czarnej rzodkwi?

Rzodkiew czarna jako roślina nie ma bezpośrednich przeciwwskazań do stosowania. Ze względu na jej działanie żółciopędne i żółciotwórcze szczególne środki ostrożności powinny zachować osoby cierpiące na ostry nieżyt żołądka i jelit, ostre zapalenie wątroby lub nerek. Należy również pamiętać, żeby soku z korzenia rzodkwi czarnej nie spożywać w zbyt dużych ilościach ani nie pić go na czczo.

Czarna rzodkiew a ciąża

Rzodkiew czarna nie powinna być przyjmowana przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. Nie wykazano żadnych sytuacji, w których mogłaby ona w jakikolwiek sposób zaszkodzić rozwijającemu się dziecku, jednak nie była również badana pod kątem bezpieczeństwa stosowania w tym okresie. Jak każde inne zioło, suplementy diety oraz leki, przed rozpoczęciem jej stosowania w ciąży lub podczas okresu karmienia piersią należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę.

Jakie mogą być działania niepożądane stosowania czarnej rzodkwi?

Rzodkiew czarna, jak każda inna roślina, stosowana niewłaściwie lub w zbyt dużych ilościach może wywołać działania niepożądane. W przypadku nadużywania tej rośliny może dojść do kumulacji związków o nazwie glukozynolany, które mogą powodować rozwój wola tarczycy.

Poza wspomnianym najgroźniejszym możliwym działaniem niepożądanym rzodkwi czarnej, u niektórych osób jej przyjmowanie może wywołać biegunkę, nudności, czy bóle brzucha. W przypadku zaobserwowania u siebie jakichkolwiek niepokojących objawów należy zaprzestać stosowania preparatów z rzodkwi czarnej i skonsultować się z lekarzem. 

Rzodkiew czarna a interakcje z lekami

Czarna rzodkiew jest uważana za bezpieczną roślinę, która może być przyjmowana wraz z lekami i innymi ziołami. Niektóre badania wskazują jednak, że u osób stosujących leki obniżające ciśnienie krwi może spowodować spadek stężenia potasu. W związku z tym osoby stosujące te leki powinny częściej wykonywać badania poziomu potasu we krwi, a przed regularnym stosowaniem rzodkwi czarnej skonsultować się ze swoim lekarzem.

Rzodkiew czarna jest powszechnie występującą rośliną, która znana jest zarówno w codziennej kuchni, jak i jako roślina lecznicza. Jej właściwości lecznicze w medycynie ludowej były wykorzystywane od wielu lat nie tylko w Europie, ale również w Azji. Jej właściwości obecnie wykorzystywane są głównie w leczeniu zaburzeń trawiennych, związanych z nieprawidłową pracą wątroby.

Bibliografia

1. Gamba, M., Asllanaj, E., Raguindin, P. F., Glisic, M., Franco, O., Minde,r B., Bussler, W,. Metzger, B., Kern, H., Muka, T. (2021). Nutritional and phytochemical characterization of radish (Raphanus sativus): A systematic review. Trends in Food Science & Technology, 113.
2. Suleiman, A., Maryam, H. B. (2005). Volatile Constituents of Raphanus sativus L. var. niger Seeds. Journal of Essential Oil Research, 17:4, s. 440-441.

Autor