Czym są zaparcia?

Zaparcie występuje w sytuacji kiedy liczba wypróżnień jest mniejsza niż 3 razy w tygodniu. Zaparcia można podzielić na pierwotne i wtórne. Te drugie, mogą być objawem zmian w obrębie jelita grubego, towarzyszą zaburzeniom metabolicznym i endokrynologicznym, schorzeniom neurologicznym i psychicznym. Mogą być także wynikiem działań ubocznych licznych grup leków. Pierwotne zaparcia występują na tle nieprawidłowej motoryki okrężnicy lub dysfunkcji dna miednicy. Leczenie, niezależnie od przyczyny zaparć, rozpoczyna się od zmiany trybu życia przez zwiększenie aktywności fizycznej i modyfikację nawyków żywieniowych poprzez zwiększenie dobowej podaży płynów i wzbogacenie diety w błonnik pokarmowy.

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Dieta na zaparcia – zalecenia dietetyczne

Do głównych zaleceń dietetycznych przy zaparciach zalicza się:

• spożywanie od 4 do 5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu;
• jedzenie ostatniego posiłku najpóźniej 2-3 godziny przed snem;
• wzbogacenie diety w produkty będące źródłem błonnika pokarmowego, który odpowiada za regulację perystaltyki jelit;
• spożywanie warzyw w ilości minimum 0,5 kg dziennie (w formie sałatek, surówek, zup, koktajli);
• spożywanie kiszonek, które wpływają korzystnie na mikroflorę jelitową;
• unikanie spożywania soków, napojów i nektarów na rzecz surowych owoców, które dostarczają większą ilość błonnika, wody i witamin;
• wybieranie pełnoziarnistych produktów zbożowych tj, pieczywa razowego, graham, gruboziarnistych kasz oraz ciemnych makaronów;
• sięganie po oleje roślinne, które przyspieszają pasaż treści pokarmowej w jelicie.

Warto pamiętać aby produkty bogate w błonnik wprowadzać stopniowo, tym samym zwiększając ilość wypijanej wody. Należy ograniczyć spożycie cukrów prostych takich jak słodycze, wyroby cukiernicze, dżemy, lody czy miód, oraz tłuszczów (tłuste sosy, smażone panierowane mięsa, masło). Spowalniają one pracę przewodu pokarmowego, powodując wzdęcia oraz uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej. W szczególnych przypadkach, po konsultacji lekarskiej lekarza POZ lub gastrologa warto rozważyć zastosowanie probiotyków lub prebiotyków w formie preparatów dostępnych w aptekach.

Co pić na zaparcia?

Należy pamiętać o odpowiednim nawodnieniu. Warto wypijać co najmniej 2-2,5 litra wody dziennie. Dobrym domowym sposobem jest picie przed śniadaniem przegotowanej wody, naparu z suszonych śliwek lub fermentowanego produktu mlecznego, np. kefiru. Pomocny może okazać się także kisiel z siemienia lnianego powstały po zalaniu nasion wrzątkiem. 

Domowy kisiel z siemienia lnianego na zaparcia

Siemię lniane na zaparcia można stosować jako kisiel, który jest lekki i po dostaniu się do układu pokarmowego usprawnia przemieszczenie się masy kałowej i wypróżnianie.

Składniki:

• 2 łyżki nasion lnu;
• 200 ml ciepłej wody.

Sposób wykonania:

Siemię lniane zalać wodą. Po około godzinie odcedzić i wypić miksturę. W przypadku przewlekłych zaparć warto spożywać kisiel z siemienia lnianego dwa razy dziennie: rano i wieczorem.

Zaparcia w ciąży

Kobiety w ciąży często skarżą się na zaparcia. Z jednej strony, jest to spowodowane wysokim poziomem progesteronu, a z drugiej, rosnąca macica uciska jelita i utrudnia im prawidłową pracę. Jeśli zaparcia nie ustępują pomimo stosowania zaleceń dietetycznych, warto wprowadzić do posiłków otręby lub naturalny błonnik wspomagający trawienie i oczyszczanie jelit. 

Zaparcia u niemowlaka

Zaparcia u niemowlaka są częstym zaburzeniem przewodu pokarmowego. Większość zaparć u niemowląt nie jest związana z żadną chorobą i ma podłoże czynnościowe. U niemowląt karmionych piersią niezmiernie rzadko dochodzi do zatwardzenia, a jeżeli ten problem wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem pediatrą. W przypadku karmienia niemowlęcia mlekiem modyfikowanym warto zmienić firmę produkującą mleko. W okresie rozszerzania diety ważne jest aby zapewnić odpowiednią ilość błonnika w diecie. Zatem warto niemowlętom podawać warzywa, owoce, kasze pełnoziarniste. Bardzo ważne jest prawidłowe nawodnienie dziecka.

Apteczne sposoby na zaparcia

Leczenie farmakologiczne zaparć polega na podawaniu w pierwszej kolejności osmotycznych środków przeczyszczających, a następnie środków doraźnych. Do grupy leków zmiękczających masy kałowe należą parafina i dokuzan sodowy. Parafina zwiększa poślizg mas kałowych poprzez powleczenie kału oraz ścian błony śluzowej jelit warstwą poślizgową. Z kolei dokuzan sodowy zwiększa wchłanianie wody i tłuszczu przez masy kałowe, powodując zwiększenie objętość kału i zmianę jego konsystencji na bardzo miękką, co ułatwia wypróżnianie. Do środków osmotycznych można zaliczyć siarczan magnezu lub siarczan sodu, które po podaniu doustnym rozpuszczają się w świetle jelit, zatrzymując wodę. Działanie rozpoczyna się zwykle po 2-4 godzinach po podaniu. 

Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Daniluk J. (2018). Przewlekłe zaparcia-niedoceniany problem kliniczny. Varia Medica, tom 2, nr 4, s. 286–287.
2. Herman J., i in. (2012). Praktyczne zasady postępowania w zaparciach u dorosłych. Ginekol Pol., s. 83, 849-851. 
3. Świątkowska D. Poradnik żywienia kobiet w ciąży. Instytut Matki i Dziecka. Dostępna na: https://imid.med.pl/images/poradnik-zywienia-dla-kobiet-w-ciazy.pdf (dostęp: grudzień 2022).