Trzustka — gdzie jest?

Trzustka znajduje się w górnej części jamy brzusznej i położona jest poprzecznie, między dwunastnicą po prawej stronie, a śledzioną po lewej. Narząd ten odpowiada za wydzielanie na zewnątrz trzustki, tzw. soku trzustkowego, który następnie przedostaje się do dwunastnicy przez przewody trzustkowe. Trzustka w sposób wewnątrzwydzielniczy wydziela hormony, takie jak jak insulina i glukagon, zatem narząd ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania, zarówno układu endokrynnego, jak i trawiennego.

Najczęstsze choroby trzustki

Choroby trzustki wywoływane są przez różne czynniki, takie jak: nadmierne spożywanie alkoholu, palenie papierosów, infekcje wirusowe, urazy mechaniczne, pasożyty, nieprawidłowa dieta, hiperkalcemia, hiperlipidemia, inne choroby czy nowotwory. :

Zapalenie trzustki

Wyróżnia się postać ostrą i przewlekłą. Najczęściej zapalenie trzustki spowodowane jest kamicą żółciową lub nadużywaniem alkoholu. Zdarzają się również przypadki, w których wykryto panujące w organizmie pacjenta, ogólnoustrojowe stany zapalne lub zespół metaboliczny, a zapalenie trzustki jest ich konsekwencją.

Przewlekłe zapalenie trzustki może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia tego narządu. Przez długi okres pacjenci mogą nie mieć żadnych objawów, a co za tym idzie, mogą nie zdawać sobie sprawy z przebiegającej w ich organizmie choroby. 

Przewlekłe zapalenie trzustki objawia się głównie długotrwałym bólem brzucha z okresami, w których ból ustępuje, utratą wagi, nudnościami, wymiotami, złagodzeniem bólu podczas pochylania się do przodu oraz tłuszczowymi, śmierdzącymi stolcami. Dodatkowo należy podkreślić, że niektórzy pacjenci przechodzą przewlekłe zapalenie trzustki bez objawów. 

Jeśli zauważymy u siebie któreś z wymienionych wyżej objawów, należy udać się do lekarza rodzinnego, który po przeprowadzeniu wywiadu i odpowiednich badań, skieruje nas do gastroenterologa.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Ostre zapalenie trzustki, w porównaniu z przewlekłym, objawia się silnym bólem brzucha, który w większości przypadków wymaga hospitalizacji. Pacjenci bardzo często w trakcie epizodu ostrego bólu, zginają się do przodu lub przyjmują pozycję embrionalną, która pomaga delikatnie złagodzić ból. Oprócz ostrego bólu brzucha, który może promieniować do kręgosłupa, mogą również wystąpić wymioty, gorączka, przyspieszona akcja serca i oddechu, tkliwość w obrębie brzucha, a także zażółcenie skóry i białek oczu, czyli żółtaczka. 

Rak trzustki

Rak trzustki najczęściej spowodowany jest nadmiernym spożywaniem alkoholu lub paleniem papierosów. W efekcie czego, w tkankach trzustki tworzą się komórki nowotworowe, które z czasem zwiększają swój obszar objęcia zdrowej tkanki. Do najczęstszych objawów raka trzustki zaliczamy żółtaczkę, ciemny mocz, utratę apetytu, utratę wagi i zmęczenie. Niestety u wielu osób rak trzustki początkowo nie wywołuje objawów, przez co wykrywany jest późno, a co za tym idzie — rokowania nie są pomyślne dla pacjenta. 

Lekarz, aby potwierdzić nowotwór trzustki, może zlecić wykonanie serii badań, takich jak: badanie chemiczne krwi, tomografię komputerową, biopsję, test na marker nowotworowy czy rezonans magnetyczny. Leczenie polega głównie na chemioterapii i wycięciu tkanki objętej nowotworem. 

U niektórych pacjentów nowotwór może zająć większość trzustki, przez co lekarze decydują się na pozostawienie jedynie 10% masy trzustki. Ta ilość wystarczy pacjentowi do prawidłowego funkcjonowania. 

Dieta w chorobach trzustki

W chorobach trzustki dieta ma bardzo duże znaczenie w poprawie stanu zdrowia pacjenta. Bardzo ważne jest, aby unikać spożywania alkoholu i palenia papierosów. Należy spożywać 4-5 posiłków dziennie, ze względu na spoczynkowy wydatek energetyczny. 

Warto do diety włączyć węglowodany i białka, a unikać tym samym tłuszczów. Zaleca się spożywanie produktów, takich jak chude wędliny, ryby, odtłuszczone mleko, jogurty i sery.  

Bibliografia

1. Talathi, S.S., Zimmerman, R., Young, M. [Updated 2023 Apr 5]. Anatomy, Abdomen and Pelvis, Pancreas. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532912/ 
2. Benjamin, O., Lappin, S.L. [Updated 2022 Jun 21]. Chronic Pancreatitis. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482325/ 
3. (2023). Pancreatic Cancer Treatment.  National Cancer Institute. Available from: https://www.cancer.gov/types/pancreatic/patient/pancreatic-treatment-pdq
4. Helmberger, T,K., Manfredi, R. Diseases of the Pancreas. 2018 Mar 21. In: Hodler J, Kubik-Huch RA, von Schulthess GK, editors. Diseases of the Abdomen and Pelvis 2018-2021: Diagnostic Imaging - IDKD Book [Internet]. Cham (CH): Springer; 2018. Chapter 14. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK543795/ doi: 10.1007/978-3-319-75019-4_14 
5. Meier, R.F., Beglinger, C. (2006). Nutrition in pancreatic diseases. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology. Volume 20, Issue 3, Pages 507-529, ISSN 1521-6918, https://doi.org/10.1016/j.bpg.2006.01.004. 

Autor