Leptyna — jaką rolę odgrywa?

Leptyna głównie odpowiedzialna jest za regulację uczucia głodu i sytości. Po produkcji przez komórki tłuszczowe transportowana jest przez krew do mózgu, gdzie hamuje przekaźnik łaknienia — neuropeptyd Y. Oddziałując z nim, powoduje zmniejszenie głodu, ale również związane z nim przyspieszenie procesów metabolicznych i zwiększenie zużycia glukozy. Hormon sytości nie wpływa tylko na samo uczucie głodu, ale przyspiesza też rozkład tkanki tłuszczowej i dodatkowo hamuje jej wytwarzanie.

Leptyna odgrywa również rolę w innych procesach, niezwiązanych z ośrodkiem sytości. Bierze udział w procesie wzrostu i dojrzewania płciowego, przyspiesza proces tworzenia naczyń krwionośnych, wpływa na regulacji gęstości mineralnej kości. Dodatkową rolą leptyny jest także regulowanie odporności i poprawa płodności.

Leptyna — badanie poziomu hormonu sytości

Leptyna może być zbadana przez każdego chętnego. Prywatnie koszt takiego badania wynosi około 200-300 zł. Istnieje również możliwość wykonania pomiaru hormonu sytości w ramach NFZ. Skierowanie musi zostać wystawione przez lekarza specjalistę: endokrynologa, gastrologa lub diabetologa.

Lekarzy w Twojej okolicy znajdziesz na stronie LekarzeBezKolejki.pl.

Poziom leptyny wykonywany jest z krwi jako odrębne badanie, ale może również zostać wykonane przy okazji innych badań, takich jak lipidogram czy morfologia krwi. Należy pamiętać, aby na badanie stawić się na czczo, zachowując minimum 8 godzinny odstęp od ostatniego posiłku. Wskazaniami do wykonania pomiaru stężenia hormonu sytości są:

• otyłość u dzieci z rodzinną historią otyłości,
• otyłość u dorosłych z objawami przewlekłego uczucia głodu,
• podejrzenie oporności na leptynę (leptynooporność),
• zaburzenia miesiączkowania na tle otyłości,
• problemy z płodnością.

Leptyna — normy

Leptyna, jak każdy inny badany parametr, ma swoją wartość referencyjną, w której powinien mieścić się jej prawidłowy wynik. Normy różnią się w zależności od płci i są podane dla osób szczupłych i zdrowych. Hormon sytości u kobiet ma zazwyczaj 2-3x większe stężenie niż u mężczyzn i wynosi 7-13 ng/dl.  Różnica ta spowodowana jest wpływem żeńskich hormonów rozrodczych oraz różnicami w ilościach tkanki tłuszczowej. Prawidłowy wynik u mężczyzn powinien wynosić 1-5 ng/dl. 

Leptyna — interpretacja wyników

Podwyższony poziom leptyny

Leptyna w większych ilościach, przekraczających normy referencyjne, występuje u osób borykających się z otyłością. Znacznie zwiększone stężenie hormonu sytości może wynikać z leptynooporności – wraz z ciągłym wzrostem stężenia hormonu zostaje rozwinięta oporność na jego działanie i brak efektu hamowania sytości. 

Leptyna zwiększa swój poziom we krwi w trakcie trwania ciąży, co związana jest ze wzrostem masy ciała oraz dodatkową ją produkcją przez łożysko. Najwyższy poziom hormonu sytości w ciąży obserwowany jest w II trymestrze. Poziom leptyny po porodzie wraca do fizjologicznego stanu sprzed ciąży.

Obniżony poziom leptyny

Obniżony poziom leptyny u osób borykających się z otyłością może wskazywać jej niedobór jako przyczynę wzrostu masy ciała. Brak leptyny powoduje brak hamowania ośrodka sytości, wywołując w konsekwencji nieustanne uczucie głodu. Hormon sytości może mieć obniżony poziom genetycznie, a niekiedy wynika też z przyjmowanych leków. Leki, które mogą obniżyć poziom leptyny to leki hipoglikemizujące stosowane w cukrzycy oraz leki przeciwzapalne.

Leptyna — regulacja wydzielania

Leptyna wydzielana jest głównie na skutek spożywanych posiłków. Zdrowa i zbilansowana dieta może w znaczny sposób poprawić stężenie hormonu sytości i zniwelować uczucie ciągłego głodu. Poziom leptyny znajduje się w granicach normy u większości osób, które spożywają swoje posiłki regularnie, a odchyla się od normy u osób jedzących 1-2, ale obfite, posiłki dziennie. 

Regularna aktywność fizyczna wpływa na wszystkie procesy metaboliczne organizmu, w tym również na wydzielanie leptyny. U osób chorych na otyłość zmniejszenie masy ciała znacznie wpływa na obniżenie stężenia hormonu sytości, niwelując problemy związane z leptynoopornością. Obniżenie poziomu leptyny o 50% u osób borykających się z problemami bezpłodności w znaczny sposób zwiększa szansę na poczęcie dziecka oraz dalszy prawidłowy przebieg ciąży.

Osoby chorujące na cukrzycę będące pod opieką diabetologa powinny każdorazową zmianę diety i stylu życia omawiać ze swoim lekarzem w celu monitorowania prawidłowego poziomu glukozy i doboru odpowiedniej dawki leków. Dostępne są również leki wpływające na ośrodek sytości, jednak dostępne są one tylko na receptę zgodnie ze wskazaniami. Każdorazowo decyzję o wdrożeniu leków powinien podjąć lekarz.

Bibliografia

1. Baranowska, B. (2013). Interna Szczeklika – Podręcznik chorób wewnętrznych. Medycyna Praktyczna. Dostępne na stronie: Neuroendokrynna kontrola głodu i sytości - Inne zaburzenia - Psychiatria w POZ - Medycyna Praktyczna dla lekarzy (Data dostępu: 01.2025)
2. Stachowicz, M., Janas-Kozik, M., Olszanecka-Glinianowicz, M., Chudek, J. (2013). Rola leptyny w zaburzeniach odżywiania się – współczesne poglądy. Psychiatr. Pol 47(5)
3. Rola leptyny w utrzymaniu homeostazy w pierwszych okresach życia. Endokrynol. Ped. 2017.16.4.61:303-310 

Autor