Czym jest cukrzyca typu 2?

Blisko 90% diabetyków choruje na cukrzycę typu 2, zwaną też cukrzycą wieku dorosłego lub cukrzycą insulinoniezależną. Choroba ta przeważnie rozwija się u osób starszych, jednak statystyki pokazują, że coraz częściej diagnozuje się ją u osób młodych. Charakterystycznym objawem cukrzycy tego typu jest przekraczające normę stężenie glukozy we krwi, któremu towarzyszy oporność na działanie insuliny - hormonu odpowiedzialnego za prawidłowy metabolizm węglowodanów. Przy cukrzycy typu 2 insulina jest wprawdzie produkowana, a jej stężenie może być wysokie, jednak tkanki organizmu posiadają obniżoną wrażliwość na jej działanie. W efekcie organizm zaczyna jej produkować coraz więcej, jednak z marnym skutkiem. Leczeniem cukrzycy zajmuje się diabetolog.

Cukrzyca insulinoniezależna - jakie są jej przyczyny?

Na rozwój choroby wpływ mają zarówno czynniki zupełnie od nas niezależne, jak i te modyfikowalne, na które mamy znaczący wpływ. Skłonność do rozwoju tej choroby, czyli genetyczne zaburzenia działania i wydzielania insuliny, to coś, na co chory niewiele może poradzić. Płeć żeńska również ma znaczenie, a także wiek - im starsi jesteśmy, tym bardziej rośnie ryzyko rozwoju tego schorzenia. Jednak styl życia, aktywność fizyczna i nawyki żywieniowe mogą być czynnikiem wyzwalającym chorobę. Dużym problemem jest otyłość, szczególnie gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, która wpływa na rozwój insulinooporności, a stąd już niedaleka droga do cukrzycy typu 2. Lekarze zwracają równeż uwagę na takie czynniki, jak:

• poziom cholesterolu i trójglicerydów powyżej dopuszczalnej normy,
• nadciśnienie tętnicze,
• przewlekłe przyjmowanie niektórych leków (glikokortykosteroidy, statyny, leki przeciwpsychotyczne, β-blokery, diuretyki tiazydowe),
• przebytą cukrzycę ciążową,
• urodzenie dziecka z wagą urodzeniową powyżej 4 kg,
• przewlekły brak snu,
• brak ruchu.

Cukrzyca typu 2 może się rozwinąć u osób zmagających się z chorobami o podłożu autoimmunologicznym, a także pacjentów onkologicznych.

Umów wizytę u diabetologa

Jak objawia się cukrzyca typu 2?

Cukrzyca insulinoniezależna potrafi rozwijać się przez wiele lat, nie dając żadnych specyficznych objawów. Z tego powodu wiele osób ignoruje pierwsze symptomy choroby. Wczesnym objawem cukrzycy typu 2 może być wzmożone pragnienie, któremu towarzyszy uczucie suchości w ustach, a także zwiększony apetyt na jedzenie. Spożywanie dużych ilości płynów jest przyczyną częstych wizyt w toalecie. Dodatkowo u osób z cukrzycą częściej dochodzi do zakażeń układu moczowo-płciowego. Charakterystyczna jest także odczuwana senność po spożyciu posiłku.

Choć cukrzyca typu 2 wielu osobom kojarzy się z nadmierną masą ciała, osoby te często mogą tracić na wadze zupełnie bez powodu. Wraz z zaawansowaniem choroby mogą pojawić się kłopoty ze wzrokiem. 

Metody diagnozowania cukrzycy typu 2

Diagnostyka cukrzycy typu 2 przebiega podobnie, jak w przypadku cukrzycy typu 1. Istotny jest szczegółowy wywiad medyczny z pacjentem podparty wynikami badań laboratoryjnych, najczęściej z krwi:

• Stężenie glukozy na czczo - wynik równy lub powyżej 126 mg/dl jest podstawą do rozpoznania cukrzycy, 
• Doustny test obciążenia glukozą (test OGTT) - wynik równy lub przekraczający wartość 200 mg/dl świadczy o cukrzycy,
• Przygodny test glukozy - o cukrzycy może świadczyć wynik powyżej 200 mg/dl.

Wyniki tych badań mogą wskazywać na cukrzycę, jednak nie sposób na ich podstawie wywnioskować, z jakim typem choroby mamy do czynienia. Ustala się to wykonując badania na miano poziomu przeciwciał anty-GAD lub peptydu C. Brak przeciwciał wyklucza cukrzycę typu 1, zaś podwyższone stężenie peptydu C potwierdza cukrzycę typu 2.

Jak przebiega leczenie cukrzycy insulinoniezależnej?

Leczenie cukrzycy typu 2 powinno przebiegać na kilku polach, obejmując zarówno terapię farmakologiczną, jak również zmianę stylu życia. Preparatem pierwszego rzutu w przypadku tego schorzenia jest metformina - substancja obniżająca stężenie glukozy we krwi. Jej produkcja przez wątrobę zostaje zahamowana, co zmniejsza insulinooporność. Jeśli taka forma terapii nie przynosi rezultatu, do leczenia włącza się kolejne leki m.in. inhibitory α-glukozydazy, tiazolidynodiony i gliflozyny. U ciężko chorych pacjentów dodatkowo stosuje się leczenie insuliną.

Dieta dla diabetyka

Najważniejsza w leczeniu cukrzycy insulinoniezależnej jest gruntowna modyfikacja nawyków żywieniowych. Z uwagi na fakt, że osoby chore na cukrzycę typu 2 często borykają się z nadwagą i otyłością, obniżenie masy ciała jest koniecznością. Dzięki redukcji tkanki tłuszczowej zwiększa się wrażliwość tkanek na insulinę, zaś to ułatwia kontrolowanie poziomu cukru w organizmie. 

Każdy diabetyk powinien stosować się do wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, które zaleca następujące proporcje makroskładników w codziennym jadłospisie:

• 45-60% węglowodanów (zależne od wskaźnika IG),
• 30-35% tłuszczów,
• 15-20% białka.

Należy sięgać po produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG), aby uchronić się przed gwałtownymi skokami glukozy we krwi. Ważne też, by dostarczać sobie odpowiednią ilość kalorii, która nie będzie przekraczała naszego dziennego zapotrzebowania. Z początku zadanie to może być trudne, dlatego warto zwrócić się o pomoc do dietetyka, który ułoży przystępny plan żywieniowy zgodny z zaleceniami naszego diabetologa.

Możliwe powikłania cukrzycy typu 2

Cukrzycy typu 2 pod żadnym pozorem nie wolno bagatelizować. Zaniechanie leczenia lub nieprzestrzeganie zaleceń diabetologa może skutkować groźnymi powikłaniami. Część z nich pojawia się nagle:

• hiperglikemia - to stan, w którym poziom cukru we krwi jest znacznie podwyższony. Dzieje się tak, gdy dawka leku jest źle dobrana lub chory zapomni przyjąć leku,
• hipoglikemia - inaczej niedocukrzenie, to przeciwieństwo hiperglikemii. Może być spowodowana zbyt dużą dawką insuliny. W tym stanie chory odczuwa silny głów, drżenie ciała, bóle głowy, szybciej bije mu serce, jednak czuje się senny i osłabiony,
• kwasica ketonowa - zdarza się przy braku leczenia cukrzycy lub źle dobranym leczeniu. Typowe objawy to bóle brzucha i nudności, wymioty, nadmierne pragnienie i częste oddawanie moczu,
• zespół hiperglikemiczno–hiperosmolarny - charakterystycznym objawem jest poważne odwodnienie organizmu. Choremu ciągle chce się pić, co wiąże się z potrzebą oddawania moczu. Jego skóra staje się przesuszona, spada jej elastyczność. Objawom tym towarzyszy spadek wagi, bóle i zawroty głowy, a także przyspieszone tętno,
• kwasica mleczanowa - rzadko występujący skutek uboczny przyjmowania leków przeciwcukrzycowych. W organizmie zaczynają gromadzić się mleczany, wywołujące bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunkę, skąpomocz, niedociśnienie oraz obniżoną temperaturę ciała.

Poważnym powikłaniem ostrym zagrażającym życiu jest śpiączka hipoglikemiczna, związana z niedocukrzeniem organizmu. Zdarza się u osób leczonych insuliną, a czasem także u osób podczas terapii lekami przeciwcukrzycowymi.

Część powikłań po cukrzycy rozwija się przez wiele lat. Wysoki poziom glukozy we krwi niesie poważne konsekwencje dla niemal wszystkich układów. Uszkodzeniu mogą ulec naczynia krwionośne, co sprzyja rozwojowi chorób układu krążenia, to zaś wpływa na pracę wszystkich istotnych organów (mózgu, serca, nerek), narządu wzroku, a nawet kończyn. Prowadzi to do rak groźnych chorób, jak: retinopatia cukrzycowa, udar mózgu, stopa cukrzycowa czy nefropatia cukrzycowa.

Autor