Cukrzyca — podstawa leczenia

Podstawą leczenia cukrzycy jest modyfikacja stylu życia. Niezbędna jest regularna kontrola glikemii oraz włączenie odpowiedniej diety. Ważna jest regularność posiłków oraz zmniejszenie ilości produktów zawierających cukry proste. Aktywność fizyczna również przyczynia się do zmniejszenia poziomu glukozy we krwi. Zalecane jest też wyeliminowanie z diety alkoholu, ponieważ nasila on wahania glukozy i może prowadzić do hipoglikemii. W leczeniu cukrzycy kluczową rolę odgrywa diabetolog, który dobiera indywidualny plan leczenia i w razie konieczności przepisuje odpowiednie leczenie. 

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Metformina — terapia pierwszego rzutu

Metformina jest lekiem pierwszego wyboru w leczeniu cukrzycy typu 2. Jej działanie polega na stymulowaniu trzustki do wydzielania insuliny. Zmniejsza także insulinooporność tkanek i poprawia wychwyt glukozy przez wątrobę i mięśnie. Metformina zmniejsza wchłanianie glukozy w jelitach, ma korzystny wpływ na profil lipidowy. Metformina szczególnie dobrze sprawdza się u osób z nadwagą lub otyłością. 

Do najczęstszych działań niepożądanych należą dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Są najbardziej widoczne na początku leczenia, jednak z czasem ustępują. 

Metforminy nie wolno łączyć z alkoholem. Stwarza to ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej. 

Inhibitory SGLT2

SGLT2 jest białkiem zlokalizowanym w kanalikach nerkowych. Odpowiada ono za wchłaniania zwrotne glukozy z przesączu kłębuszkowego do krwi. Przykładowe leki na cukrzycę hamujące SGLT2 to kanagliflozyna, empagliflozyna i dapagliflozyna. 

Blokada SGLT2 prowadzi do zwiększonego wydalania glukozy z moczem, a tym samym obniżenia stężenia glukozy we krwi. Dodatkową korzyścią ze stosowania inhibitorów SGLT2 jest zmniejszenie ciśnienia krwi, a wydalanie glukozy z moczem wpływa korzystnie na bilans energetyczny, co może skutkować spadkiem masy ciała. 

Do bardzo częstych działań niepożądanych związanych ze stosowaniem flozyn należą infekcje układu moczowego i narządów płciowych. Dlatego ważna jest odpowiednia dbałość o higienę miejsc intymnych. 

Mogą też pojawić się dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zwiększone pragnienie i częste oddawanie moczu.

Inhibitory DPP-4

Linagliptyna, sitagliptyna i wildagliptyna są inhibitorami peptydazy dipeptydylowej. DPP-4 jest enzymem inaktywującym hormony inkretynowe. W odpowiedzi na obecność pokarmu w jelitach, zwiększone zostaje wytwarzanie inkretyn, co z kolei powoduje wzrost wytwarzania insuliny w trzustce. Dzięki inhibitorom DPP-4 inkretyny są wolniej rozkładane, z czym wiąże się poprawa gospodarki glukozy w organizmie. 

Do najczęstszych działań niepożądanych należą bóle i zawroty głowy oraz zaparcia. 

Pochodne sulfonylomocznika

Do pochodnych sulfonylomocznika zaliczamy m.in. gliklazyd, glikwidon i glimepiryd. Te leki na cukrzycę zwiększają wydzielanie insuliny z komórek beta trzustki. Do skutecznego działania tych preparatów niezbędna jest zachowana, przynajmniej w małym stopniu, czynność wydzielnicza trzustki. Dodatkowym mechanizmem działania jest zwiększenie zużycia glukozy przez komórki mięśni czy tkanki tłuszczowej. Kolejną zaletą tych substancji jest działanie antyagregacyjne — zmniejszają one ryzyko pojawiania się zakrzepów. 

Podczas stosowania leku mogą pojawić się działania niepożądane, takie jak bóle i zawroty głowy czy dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Pioglitazon

Pioglitazon to lek na cukrzycę, który zwiększa wrażliwość tkanek wątroby, mięśni szkieletowych i tkanki tłuszczowej na insulinę. Wychwyt glukozy przez te tkanki jest zwiększony, przez co obniża się stężenie glukozy we krwi. Pioglitazon jest lekiem drugiego lub trzeciego rzutu. 

W trakcie terapii pioglitazonem może pojawić się wzrost masy ciała, infekcje dróg oddechowych, a niekiedy rak pęcherza moczowego.

Akarboza

Za trawienie węglowodanów złożonych odpowiadają alfa-glukozydazy. Akarboza jest lekiem na cukrzycę hamującym działanie alfa-glukozydaz, dzięki czemu zredukowany zostaje efekt poposiłkowego wzrostu glikemii. Zmniejszają się także dobowe wahania stężenia glukozy. Działanie leku jest największe, gdy przyjmowany jest tuż przed posiłkiem. 

Do najczęstszych działań niepożądanych należą wzdęcia, biegunka, nudności i bóle brzucha.

Tirzepatyd

Do najnowszych leków na cukrzycę typu 2 należy tirzepatyd. Jest on analogiem GIP i GLP-1. GIP oraz GLP-1 to hormony inkretynowe odpowiadające m.in. za wydzielanie insuliny i glukagonu. Tirzepatyd naśladuje działanie obu tych hormonów, co w konsekwencji zmniejsza stężenie glukozy, zwiększa uczucie sytości i ostatecznie prowadzi do zmniejszenia masy ciała. 

Do najczęstszych działań niepożądanych należą nudności, biegunka, ból brzucha, hipoglikemia, zmniejszenie łaknienia, wypadanie włosów. 

Analogi GLP-1

Semaglutyd i dulaglutyd są analogami hormonu inkretynowego GLP-1. GLP-1 reguluje wydzielanie insuliny i glukagonu oraz zmniejsza łaknienie. Dzięki temu uzyskać można lepszą kontrolę glikemii na czczo oraz po posiłku. 

Do najczęstszych działań niepożądanych należą dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zmniejszenie apetytu, zawroty głowy oraz zmęczenie.

Leki na cukrzycę — podsumowanie

Najlepszy lek na cukrzycę typu 2 nie istnieje. Dobór leku zależy od wielu czynników, takich jak dodatkowe korzyści wynikające z jego stosowania, działania niepożądane czy choroby współistniejące. W celu uzyskania zadowalającego poziomu glikemii konieczna jest modyfikacja stylu życia. Leczenie farmakologiczne często opiera się na kilku lekach przeciwcukrzycowych, a w ostateczności włączeniu insuliny. 

Bibliografia

1. Sterrett, J. J., Bragg, S., & Weart, C. W. (2016). Type 2 Diabetes Medication Review. The American journal of the medical sciences, 351(4), 342–355. https://doi.org/10.1016/j.amjms.2016.01.019 
2. Pfeiffer, A. F., & Klein, H. H. (2014). The treatment of type 2 diabetes. Deutsches Arzteblatt international, 111(5), 69–82. https://doi.org/10.3238/arztebl.2014.0069
3. https://indeks.mp.pl/desc.php?id=538 (Dostęp: 06.02.2024)
4. Kanagliflozyna. Medycyna Praktyczna dla Pacjentów. Substancje od A do Z.  https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=5064 (Dostęp: 06.02.2024)
5. Empagliflozyna. Medycyna Praktyczna dla Pacjentów. Substancje od A do Z.  https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=5235 (Dostęp: 06.02.2024) 
6. Charakterystyka Produktu Leczniczego Trajenta 5 mg tabletki powlekane. https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2016/20160930135807/anx_135807_pl.pdf(Dostęp: 06.02.2024) 
7. Charakterystyka Produktu Leczniczego Maysiglu 25 mg, 50 mg, 100 mg, tabletki powlekane. https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/41552/characteristic (Dostęp: 06.02.2024)
8. Charakterystyka Produktu Leczniczego DIAPREL MR, 60 mg, tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu. https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/22521/characteristic (Dostęp: 06.02.2024)
9. Charakterystyka Produktu Leczniczego Glurenorm, 30 mg, tabletki. https://rejestry.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/2726/characteristic (Dostęp: 06.02.2024)
10. Charakterystyka Produktu Leczniczego Amaryl 1, 2, 3, 4, tabletki. https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/7835/characteristic (Dostęp: 06.02.2024)
11. Charakterystyka Produktu Leczniczego Pioglitazone Bioton 30 mg, 40 mg, tabletki. https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/28245/characteristic (Dostęp: 06.02.2024)
12. Charakterystyka Produktu Leczniczego ADEKSA, 100 mg, tabletki. https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/25270/characteristic (Dostęp: 06.02.2024)
13. Semaglutyd. Medycyna Praktyczna dla Pacjentów. Substancje od A do Z. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=5893 (Dostęp: 06.02.2024)

Autor