Czym jest glukagon?

Zarówno insulina jak i glukagon to główne hormony trzustki, zaangażowane w regulację stężenia glukozy w surowicy. Peptydy te wydzielane są przez komórki endokrynne trzustki. Wydzielanie tych hormonów jest regulowane przede wszystkim poprzez zmiany stężenia glukozy w płynie pozakomórkowym. Wzrost stężenia glukozy hamuje sekrecję glukagonu i równocześnie stymuluje uwalnianie insuliny.

Umów się do lekarza rodzinnego

Regulacja wydzielania glukagonu

Gen kodujący glukagon jest zlokalizowany na chromosomie 2. Hormon ten produkują komórki α wysp trzustkowych, gdzie z prekursorowej cząsteczki proglukagonu powstaje glukagon oraz glicentyno-zależny polipeptyd trzustkowy. Stężenie glukagonu w surowicy jest najwyższe na czczo i obniża się po spożyciu posiłku. Głównymi czynnikami regulującymi wydzielanie glukagonu są: glukoza i insulina. Obniżenie stężenia glukozy w surowicy powoduje aktywację ATP zależnych kanałów potasowych w mózgu, a w komórkach α wysp trzustkowych wywołuje zmiany potencjałów kanałów sodowych i wapniowych, co z kolei nasila produkcję glukagonu. Podstawowym zadaniem tego hormonu jest regulacja stężenia glukozy, wolnych kwasów tłuszczowych i aminokwasów we krwi. Głównym miejscem biodegradacji glukagonu są nerki.

Glukagon – badanie

Zwiększone wydzielanie glukagonu obserwuje się u osób z upośledzoną tolerancją glukozy. Może być to związane z defektywną supresją poposiłkowego wydzielania tego hormonu przez insulinę, co może wynikać z rozwijającej się insulinooporności komórek α wysp trzustkowych. U chorych na cukrzycę typu 2 stężenie krążącego glukagonu jest znacznie podwyższone, a jego wydzielanie po podaniu glukozy zmniejsza się. Zwiększona produkcja i wydzielanie glukagonu mogą wiązać się zarówno pośrednio, jak i bezpośrednio ze zwiększonym ryzykiem rozwoju powikłań cukrzycy typu 2. Głównym powodem przeprowadzania badania stężenia glukagonu jest podejrzenie cukrzycy typu 1 lub guza trzustki wydzielającego glukagon.

Normy glukagonu we krwi

Prawidłowa norma stężenia glukagonu we krwi wynosi około 50-100 ng/l. Obniżone stężenie tego hormonu występuje sporadycznie, np.po porodzie u noworodków w wyniku podawania zbyt wysokich dawek insuliny u matki chorującej na cukrzycę ciążową. Z kolei zbyt wysoki poziom glukagonu we krwi może występować w wyniku takich dolegliwości jak:

• choroby trzustki (rak trzustki, przewlekłe zapalenie);
• niewydolność nerek;
• niewydolność serca;
• marskość wątroby;
• posocznica;
• zaburzenia hormonalne (choroba Cushinga, akromegalia). 

U osób zdrowych, których dieta jest odpowiednio zbilansowana, a posiłki spożywane są regularnie, poziom glukagonu we krwi powinien być stabilny, bez dużych wahań w ciągu doby. Natomiast wzrost tego hormonu można zauważyć w warunkach stresu. Glukagon mobilizuje bowiem substraty energetyczne na użytek tkanek i narządów, wykazując na nie wzmożone zapotrzebowanie. Oznaczenie poziomu glukagonu w osoczu krwi wykonuje się na zlecenie lekarza POZ lub innego specjalisty, np. diabetologa lub internisty w konkretnym celu. Najczęściej oznaczenie stężenia tego hormonu stosowane jest w diagnostyce cukrzycy i innych zaburzeń gospodarki węglowodanowej, a także diagnostyce nowotworów nadnerczy, tarczycy czy przewodu pokarmowego.

Jak przygotować się do badania stężenia glukagonu?

Zaburzenia sekrecji glukagonu odgrywają istotną rolę w patogenezie cukrzycy typu 2 oraz jej powikłań narządowych. Przystępując do badania stężenia glukagonu najlepiej pozostać na czczo, poza tym nie jest potrzebne szczególne przygotowanie do badania. Materiałem badanym jest krew pobierana zazwyczaj z żyły łokciowej. 

Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Autor