Czym jest insulina?

Insulina (łac. insula) to hormon polipeptydowy, wytwarzany przez komórki β wysp trzustkowych, tworzące miąższ wysepek Langerhansa. Odkrycia insuliny dokonał Frederick Banting, który został za to nagrodzony Nagrodą Nobla w 1923 roku. Odkrycie to uznawane jest za jedno z ważniejszych w medycynie, ponieważ stanowiło przełom w leczeniu cukrzycy, która z choroby śmiertelnej stała się chorobą przewlekłą. Dało to początek badaniom nad tym hormonem – od insuliny odzwierzęcej, przez stale stosowaną insulinę ludzką, aż do znanych dzisiaj analogów insuliny ludzkiej.

Insulina – jej rola w organizmie

Zdrowe osoby będąc na czczo mają niską glikemię (stężenie glukozy we krwi) oraz niskie stężenie insuliny w organizmie. Po spożyciu posiłku poziom glukozy zaczyna wzrastać, co jest bodźcem dla trzustki do wydzielania insuliny, która usprawnia transport glukozy do wnętrza komórek. W efekcie dochodzi do stopniowego obniżenia poziomu glukozy we krwi.

U diabetyków wydzielanie insuliny jest zaburzone, co prowadzi do hiperglikemii – zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi. Przy cukrzycy typu 1 dochodzi do niszczenia komórek β wysp trzustkowych przez przeciwciała, w konsekwencji czego trzustka traci zdolność do produkcji i wydzielania insuliny. W przebiegu cukrzycy typu 2 komórki organizmu rozwijają oporność na działanie insuliny, pomimo jej prawidłowego stężenia we krwi. Trzustka zaczyna produkować coraz więcej insuliny, jednak bez efektu, a to doprowadzić może do wyczerpania rezerw trzustkowych insuliny i nasilania się oporności tkanek na ten hormon.

Umów wizytę u diabetologa

Jak sprawdzić poziom insuliny?

Jeżeli chcemy sprawdzić stężenie insuliny we krwi, lekarz rodzinny może skierować nas na badanie tzw. krzywej insulinowej, którą zazwyczaj wykonuje się razem z krzywą cukrową. Badanie to jest wskazane w przypadkach:

• wykrycia obecności glukozy w moczu;
• częstomoczu i nawracających infekcji układu moczowego;
• hipoglikemii poposiłkowej;
• zdiagnozowanego nadciśnienia, a także u osób otyłych.

Krzywa insulinowa obrazuje, w jaki sposób organizm wydziela insulinę po spożyciu glukozy. Krew pobiega się trzykrotnie – przed badaniem, oraz godzinę i dwie godziny po spożyciu roztworu 75 glukozy.

Normy poziomu insuliny

• na czczo – do 10 mU/ml;
• po 1 godzinie – do 50 mU/ml;
• po 2 godzinach – do 30 mU/ml.

Podwyższone stężenie insuliny jest objawem cukrzycy typu 2, zaś wynik poniżej normy wskazuje na cukrzycę typu 1. Wyniki przekraczające normę lub poniżej przyjętych wartości wymagają konsultacji u diabetologa. Wizytę w dogodnym terminie można zarezerwować on-line przez serwis LekarzeBezKolejki.pl.

Do oceny poziomu insuliny we krwi wykorzystuje się także badanie poziomu peptydu C. Powstaje on w momencie uwalniania insuliny, a jego stężenie odpowiada stężeniu wydzielanej insuliny. Jego prawidłowe stężenie wynosi od 0,4 do 1,2 nmol/l. Należy pamiętać, że podawana w zastrzykach insulina nie zawiera peptydu C – występuje on wyłącznie przy fizjologicznym wydzielaniu insuliny. Osoby chorujące na cukrzycę typu 1 nie wytwarzają peptydu C, zaś przy cukrzycy typu 2 jest poziom może być podwyższony. Badanie stężenia peptydu C wykonuje się też w diagnostyce insulinooporności, na którą wskazuje podwyższone stężenie tego peptydu przy prawidłowej glikemii.

Niski poziom insuliny – kiedy i jak uzupełniać?

Przy niedoborach insuliny, które występują m.in. u chorych na cukrzycę typu 1, stosuje się insulinoterapię, czyli podawanie odpowiednich dawek tego hormonu, najczęściej w formie podskórnej. Wskazaniem do stosowania insuliny jest także:

• cukrzyca ciążowa, gdy nie udało się unormować poziomu glikemii dietą;
• cukrzyca typu 2, gdy leki przeciwcukrzycowe przestały być skuteczne;
• uszkodzenie wątroby i/lub nerek u chorego na cukrzycę typu 2;
• ostre choroby u pacjenta chorego na cukrzycę typu 2 i stosującego leki przeciwcukrzycowe;
• zabieg operacyjny u chorego na cukrzycę typu 2.

W insulinoterapii stosuje się dwa typy hormonu – insuliny ludzkie lub analogi insuliny. Te pierwsze dzieli się na krótko działające (neutralne) oraz o średnim czasie działania (izofanowe, NPH). To związki chemiczne, które pod względem budowy i składu przypominają insulinę człowieka. Analogi insulin ludzkich działają szybko (aspart, glulizynowa, lizpro) bądź długo (degludec, detemir, glargine). Działają identycznie jak insulina, jednak dzięki nieco odmiennej budowie chemicznej mają zmodyfikowaną szybkość wchłaniania lub czas działania. Dobór odpowiedniego preparatu insulinowego oraz jego dawkowanie zależne są od decyzji diabetologa, który prowadzi leczenie pacjenta. Niejednokrotnie w terapii wykorzystuje się kilka rodzajów insulin, by jak najlepiej naśladować fizjologiczne wydzielanie tego hormonu.