Rola trzustki

Trzustka jest narządem wydzielniczym położonym zewnątrzotrzewnowo. Anatomicznie dzieli się ją na trzy części: głowę, sąsiadującą z pętlą dwunastnicy, trzon oraz ogon dochodzący do wnęki śledziony. Trzustka pełni zarówno funkcję wewnątrzwydzielniczą, jak i zewnątrzwydzielniczą. Pęcherzyki pełniące funkcję zewnątrzwydzielniczą stanowią około 80-85% masy narządu i odpowiadają za wytwarzanie enzymów trawiennych. Około 15-20% masy trzustki to komórki o funkcji wewnątrzwydzielniczej. Około 2% stanowią natomiast wyspy trzustkowe, odpowiedzialne za wydzielanie insuliny, glukagonu, somatostatyny i polipeptydu trzustkowego.

Zarezerwuj szybki termin konsultacji online u lekarza rodzinnego

Najczęstsze typu cukrzycy 

Cukrzyca, w zależności od typu, może mieć różny przebieg. Hiperglikemia wynika z nieprawidłowości w wydzielaniu lub działaniu insuliny. W populacji najczęściej występuje cukrzyca typu 2, która stanowi około 80% przypadków. Za główne czynniki przyczyniające się do jej rozwoju uznaje się czynniki środowiskowe, takie jak otyłość brzuszna i mała aktywność fizyczna.

Natomiast u dzieci dominującym typem cukrzycy jest typ 1, który w większości przypadków wywołany jest czynnikami autoimmunologicznymi. Chorują osoby z predyspozycją genetyczną, u których zadziałał czynnik wyzwalający. Czynnikiem wyzwalającym może być np. patogen. Konsekwencją jest niszczenie komórek β trzustki przez przeciwciała przeciwwyspowe, co prowadzi do upośledzenia wydzielania insuliny. Na cukrzycę typu 1 chorują głównie dzieci i młodzież, ale może ona także dotyczyć osób przed 30. rokiem życia.

Objawy cukrzycy u dzieci

U dzieci cukrzyca typu 1 u dzieci często jest rozpoznawana po wystąpieniu kwasicy lub śpiączki ketonowej. Taki stan jest skutkiem szybkiej utraty rezerw wydzielniczych komórek β trzustki. Przebieg choroby, zwłaszcza u nastolatków w okresie dojrzewania, bywa często chwiejny. W starszym wieku cukrzyca zazwyczaj nie postępuje już tak dynamicznie. 

Jak rozpoznać objawy cukrzycy u dziecka? Do typowych pierwszych objawów cukrzycy typu 1 u dziecka, które powinny skłonić rodziców do wizyty z dzieckiem u lekarza rodzinnego lub pediatry, należą m.in.:

• wielomocz;
• wzmożone pragnienie;
• utrata masy ciała;
• nawracające zakażenia skóry;
• osłabienie.

Cukrzycowa kwasica i śpiączka ketonowa

Cukrzycowa kwasica i śpiączka ketonowa często bywają pierwszą manifestacją cukrzycy typu 1 u dzieci. Jest to ostry zespół zaburzeń przemian metabolicznych wynikających z nagłego niedoboru insuliny. Charakterystyczne dla kwasicy i śpiączki ketonowej jest występowanie w moczu i surowicy ciał ketonowych. 

U pacjentów występuje m.in. tachykardia (przyspieszone bicie serca), hipotensja (niskie ciśnienie), oddech Kussmaula (przyśpieszony i pogłębiony oddech), osłabienie, odwodnienie, zapach acetonu z ust, zaczerwienienie twarzy, osłabienie odruchów ścięgnistych. W kwasicy bardziej nasilone są także inne objawy, takie jak nudności, wymioty, bóle brzucha, bóle w klatce piersiowej, zaburzenia świadomości, które w zaawansowanych przypadkach mogą przybrać postać śpiączki.

Rozpoznanie cukrzycy u dzieci

Rozpoznanie cukrzycy stawia się na podstawie wyników badań oraz objawów klinicznych. Do rozpoznania cukrzycy dochodzi, gdy:

• występują charakterystyczne objawy cukrzycy oraz wynik przygodnej glikemii wyniósł powyżej 200 mg/dl;
• podczas dwukrotnych pomiarów glikemii na czczo wynik wyniósł powyżej 126 mg/dl;
• w teście OGTT, czyli doustnym teście tolerancji glukozy, w 120. minucie po podaniu doustnym glukozy wynik glikemii wyniósł powyżej 200 mg/dl;
• poziom hemoglobiny glikowanej HbA1c jest wyższy od 6,5%.

Leczenie cukrzycy u dzieci

Osoby, u których zdiagnozowano cukrzycę, powinny być odpowiednio wyedukowane na temat swojej choroby. Ważne jest szczególnie wiedza w zakresie konieczności prowadzenia odpowiedniej diety, regularnej aktywności fizycznej oraz samokontroli poziomu glikemii. Leczenie cukrzycy typu 1 opiera się przede wszystkim na insulinie, która może być podawana za pośrednictwem pompy insulinowej. W zależności od przebiegu choroby, lekarz diabetolog powinien odpowiednio ustalić dawki oraz rodzaje insuliny dostosowane do potrzeb pacjenta. 

Wielu rodziców zastanawia się, czy cukrzyca dziecka jest uleczalna? Niestety jest to choroba przewlekła, która zostaje na całe życie. Można jednak nauczyć się z nią żyć w taki sposób, aby poziomy cukrów były prawidłowe, a choroba nie ograniczała istotnie komfortu codziennego życia.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz z łatwością umówić za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia

1. Dąbrowski, A. (2012). Budowa i funkcje trzustki. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/trzustka/51046,budowa-i-funkcje-trzustki. (Dostęp: 03.2025).
2. Jarosz-Chobot, P., Głowińska-Olszewska, B., Młynarski, W., Myśliwiec, M., Sieradzki, J., Szadkowska, A., Szypowska, A. Cukrzyca. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.168.16. (Dostęp: 03.2025).
3. Sieradzki, J., Płaczkiewicz-Jankowska, E. (2024). Cukrzycowa kwasica i śpiączka ketonowa. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.13.3.1. (Dostęp: 03.2025).

Autor