Gorączka trzydniowa — co to jest?

Trzydniówka to częsta, ale łagodnie przebiegająca choroba charakteryzująca się wysoką gorączką i wysypką w obrębie tułowia i szyi, czasem też na twarzy i kończynach. Przyczyną rumienia nagłego jest najczęściej zakażenie wariantem B ludzkiego wirusa opryszczki 6, czyli HHV-6B, ale także wirusem opryszczki 7 (HHV-7), wirusem Coxsackie A i B, echowirusami, adenowirusami, wirusem paragrypy typu 1.

Szczyt zachorowań na gorączkę trzydniową przypada w okresie wiosny i jesieni, jednak jest to choroba pojawiająca się przez cały rok. Na trzydniówkę cierpią zazwyczaj małe dzieci pomiędzy 7. a 24. miesiącem życia, aż 90% przypadków dotyczy dzieci do 2. roku życia, rzadko spotyka ona dorosłych.

Umów termin wizyty u lekarza rodzinnego

Gorączka trzydniowa — zakaźność

Trzydniówka wyróżnia się bardzo dużą zakaźnością, wirusy przenoszone są drogą kropelkową, zarówno od osoby, u której występują objawy, jak i takiej, u której nie widać objawów. Od momentu kontaktu z osobą zarażoną do wystąpienia pierwszych objawów, może minąć nawet dwa tygodnie.

Trzydniówka — objawy u dziecka

Klasycznie trzydniówka rozpoczyna się od pojawienia się nagle wysokiej, nawet przekraczającej 40ºC gorączki, trwającej od trzech do pięciu dni, po czym szybko ustępuje. Po fazie gorączkowej jeszcze tego samego dnia, na skórze powstaje rumień i charakterystyczna wysypka. Wysypka towarzysząca trzydniówce jest:

• drobnoplamkowa lub plamisto-grudkowa, rzadko pęcherzykowa,
• bladoróżowa, zanikająca po uciśnięciu,
• niepozostawiająca śladów,
• niepowodująca świądu i bezbolesna,
• znikająca najpóźniej po kilku dniach, czasem nawet po jednym dniu.

Do pozostałych objawów gorączki trzydniowej należą:

• biegunka,
• sporadycznie występujący kaszel,
• powiększenie węzłów szyjnych chłonnych,
• rozdrażnienie, osłabienie,
• zapalenie gardła,
• nieżyt nosa,
• zmniejszenie apetytu.

Częstym powikłaniem gorączki trzydniowej jest wystąpienie drgawek, aż 10-15% chorych dzieci dotyka ten problem.

Gorączka trzydniowa — diagnoza 

Do rozpoznania trzydniówki zazwyczaj wystarczy wywiad lekarski, w którym dokładnie zostanie opisane pojawianie się objawów klinicznych. Rumień nagły można też potwierdzić na podstawie badań laboratoryjnych, najlepiej wykonanych w 3 dniu gorączki. W wynikach można wtedy zauważyć:

• obniżony odsetek leukocytów i neutrofili w morfologii,
• małopłytkowość,
• podwyższenie enzymów wątrobowych,
• pojawienie się swoistych przeciwciał klasy IgM.

Stawiając diagnozę lekarz rodzinny lub pediatra, zawsze musi wykluczyć inne wysypki zakaźne, takie jak: 

• różyczka, 
• rumień zakaźny, 
• bostonka,
• szkarlatyna,
• mononukleoza,
• wysypka w przebiegu COVID-19.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Gorączka trzydniowa u dorosłych

Zachorowania u osób dorosłych występują sporadycznie i przejawiają się takimi samymi objawami jak w przypadku dzieci. Rumień nagły rozwija się u osób z osłabionym układem odpornościowym np. pacjentów chorych na AIDS lub po przeszczepie szpiku kostnego i może przebiegać u nich bardziej niebezpiecznie. Do możliwych powikłań gorączki trzydniowej należą: zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, plamica małopłytkowa.

Gorączka trzydniowa — leczenie

Trzydniówka to choroba łagodna i samoograniczająca się, jej leczenie ma charakter wspomagający i zazwyczaj koncentruje się na zwalczaniu gorączki. Zazwyczaj stosowane są w tym celu leki dostępne bez recepty z ibuprofenem lub paracetamolem. Dawki lecznicze uzależnione są od wieku i wagi dziecka oraz postaci podania leku. Bardzo ważna jest też odpowiednia podaż płynów, szczególnie gdy w przebiegu choroby występują wymioty lub biegunka. Szczególną uwagę należy zwrócić na zachowanie właściwej higieny — częste mycie rąk stanowi podstawową profilaktykę wszystkich chorób zakaźnych i zapobiega rozprzestrzenianiu się choroby. Obecnie na rynku brak jest szczepionki chroniącej przed wystąpieniem gorączki trzydniowej.

Wizyta u lekarza jest konieczna, gdy chory nie reaguje na leki obniżające gorączkę lub objawy są bardzo nasilone i uciążliwe.

Trzydniówka — jak sobie poradzić?

W trakcie trwania gorączki trzydniowej wytwarzane są przeciwciała, dzięki którym powstaje długoletnia odporność na ponowne zachorowanie wywołane tym samym patogenem. Natomiast należy pamiętać, że podczas choroby dochodzi do obniżenia odporności, dlatego należy przebywać z dala od skupisk innych osób, aby nie doszło do dodatkowego zakażenia. Zalecane jest także unikanie aktywności fizycznej i odpoczynek. Wysypka ustępuje samoistnie i nie wymaga stosowania farmakoterapii, ale ważne jest, aby pamiętać o unikaniu pocierania i drapania jej, aby nie doszło do podrażnienia skóry i wystąpienia zranień.

Bibliografia

1. Tremblay, C., Brady, M.,(2023).  Roseola infantum (exanthem subitum) UpToDate Dostępne na: https://www.uptodate.com/contents/roseola-infantum-exanthem-subitum (Dostęp dnia 03.01.2024)
2. Tremblay, C., Brady, M.,(2023). Human herpesvirus 6 infection in children: Clinical manifestations, diagnosis, and treatment UpToDate Dostępne na: https://www.uptodate.com/contents/human-herpesvirus-6-infection-in-children-clinical-manifestations-diagnosis-and-treatment (Dostęp dnia 03.01.2024)
3. Lachowicz, M. (2021). Choroby wirusowe wieku dziecięcego - trzydniówka oraz choroba dłoni, stóp i jamy ustnej. Aptekarz Polski, 25–29.
4. Mullins, T. B., & Krishnamurthy, K. (2023). Roseola Infantum. In StatPearls. StatPearls Publishing.
5. Tachikawa, J., Aizawa, Y., Ikuse, T., Kon, M., & Saitoh, A. (2022). Changes in Exanthema Subitum Incidence and Patient Age Distribution During the COVID-19 Pandemic in Japan. The Pediatric infectious disease journal, 41(3), e90–e92. https://doi.org/10.1097/INF.0000000000003430
6. Miyake, M., Kawamura, Y., Hattori, F., Miura, H., Ishihara, N., & Yoshikawa, T. (2020). Clinical Features of Complex Febrile Seizure Caused by Primary Human Herpesvirus 6B Infection. Pediatric neurology, 109, 52–55. https://doi.org/10.1016/j.pediatrneurol.2020.03.015
7. Agut, H., Bonnafous, P., & Gautheret-Dejean, A. (2017). Update on infections with human herpesviruses 6A, 6B, and 7. Medecine et maladies infectieuses, 47(2), 83–91. https://doi.org/10.1016/j.medmal.2016.09.004
8. Baquedano Lobera, I., Bernadó Fonz, R., Laliena Aznar, S., Bustillo Alonso, M., & Guerrero Laleona, C. (2018). Encefalopatía por virus herpes 6 como complicación de exantema súbito [Encephalopathy due to human herpesvirus 6 infection as exanthema subitum complication]. Archivos argentinos de pediatria, 116(2), e312–e314. https://doi.org/10.5546/aap.2018.e312
9. Stone, R. C., Micali, G. A., & Schwartz, R. A. (2014). Roseola infantum and its causal human herpesviruses. International journal of dermatology, 53(4), 397–403. https://doi.org/10.1111/ijd.12310
10. Errichetti, E., & Stinco, G. (2023). How to differentiate skin rash in covid, mononucleosis, chickenpox, sixth disease and measles. Current opinion in infectious diseases, 36(2), 19–113. https://doi.org/10.1097/QCO.0000000000000904
11. Sayers, D. R., & Clark, L. L. (2020). Images in health surveillance: Skin rashes in children due to infectious causes. MSMR, 27(2), 30–31.
12. Szenborn, L. (2016). Gorączka trzydniowa (rumień nagły, tzw. szósta choroba) Medycyna Praktyczna Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/72251,goraczka-trzydniowa-rumien-nagly-tzw-szosta-choroba (Dostęp dnia: 04.01.2024)

Autor