Ospa - co to za choroba?

Ospa to choroba wywoływana przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca - Viracella-Zoster Virus (VZV). Najczęściej chorują na nią dzieci, jednak nie jest to choroba zarezerwowana wyłącznie dla tego wieku. Do jego rozprzestrzeniania dochodzi drogą kropelkową, ale posiada też zdolność przenoszenia się w powietrzu na odległość nawet do kilku metrów. Źródłem zakażenia jest chory (dziecko, ale coraz częściej także młodzież i dorośli), który zaczyna zarażać już dwa dni przed pojawieniem się charakterystycznej wysypki, i przestaje dopiero, gdy pęcherzyki na skórze przyschną. Wirus ospy wnika do organizmu przez błony śluzowe dróg oddechowych. Okres inkubacji, czyli czas od wniknięcia wirusa do organizmu, aż do pojawienia się pierwszych objawów trwa od 10 do 21 dni - u noworodków może trwać krócej, a u osób z obniżoną odpornością dłużej.

Jakie są objawy ospy?

Najczęstsze objawy zwiastujące początek choroby to stan podgorączkowy i uczucie rozbicia, ból głowy i złe samopoczucie. Następnie pojawia się wysypka, która może wystąpić także na pokrytej włosami skórze głowy, śluzówce jamy ustnej czy w okolicy narządów płciowych. Ma postać czerwonych plamek z treścią. Wysypce towarzyszy silny świąd. Zmiany skórne wraz z upływem czasu przekształcają się w pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, później w krostki, a w końcowym etapie powstają z nich strupki. Nowe zmiany powstają w ciągu 5-7 dni. W większości przypadków ospa przebiega łagodnie, w niektórych przypadkach może dochodzić do powikłań. Najczęstszym z nich jest nadkażenie bakteryjne wykwitów skórnych, które może prowadzić do powstania blizn na całym ciele.

Jak rozpoznać ospę?

Rozpoznanie choroby najczęściej następuje na podstawie charakterystycznej wysypki. W przypadku zauważenia pierwszych objawów lub po kontakcie z osobą chorą należy zgłosić się z dzieckiem do pediatry. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wykrycie wirusa za pomocą badań serologicznych lub techniką PCR. Wizytę u specjalisty można bez wychodzenia z domu zamówić przez serwis LekarzeBezKolejki.pl.

Leczenie ospy

Ospę leczy się przede wszystkim objawowo. Według aktualnej wiedzy nie zaleca się stosowania popularnych pudrów płynnych, których białe zabarwienie utrudnia zauważenie pierwszych objawów wtórnego zakażenia zmian skórnych - wyjątkiem może być pierwszy etap choroby, któremu towarzyszy bardzo uporczywy świąd - wtedy środki z substancją znieczulającą i mentolem mogą być bardzo pomocne. Wbrew powszechnym opiniom podczas ospy należy szczególnie dbać o higienę, kąpać dziecko, odkażać zmiany, aby nie dopuścić do wspomnianego nadkażenia. W ostrym przebiegu choroby zalecane jest leżenie w łóżku. W razie pojawienia się gorączki jedynym lekiem, który można stosować do jej zbicia jest paracetamol. W przypadkach ciężkiego przebiegu choroby lekarz może zalecić stosowanie leku przeciwwirusowego - acyklowiru, który poprzez hamowanie replikacji wirusa skraca czas choroby.

Szczepienia przeciwko ospie

Szczepienie to nie jest obowiązkowe, ale zalecane się jego wykonanie zwłaszcza u dzieci, dorosłych, którzy wcześniej nie chorowali na ospę i kobiet planujących ciążę. Co prawda w większości przypadków ospa ma łagodny przebieg, jednak u pewnego procenta osób na nią chorujących przybierać cięższy charakter i powodować powikłania - z których najczęstszym są nadkażenie bakteryjne wykwitów ospowych, które mogą prowadzić do powstawania blizn. Dlatego w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa powikłań ospy zaleca się szczepienia. Wykonanie szczepienia do 72 godzin po kontakcie z osobą chorą zmniejsza ryzyko zachorowania oraz łagodzi przebieg ewentualnej choroby. Jeśli nie byłeś szczepiony przeciwko ospie porozmawiaj na ten temat ze swoim lekarzem rodzinnym. 

Odporność na ospę i nawroty w postaci półpaśca

Po zachorowaniu na ospę organizm nabiera zwykle dożywotniej odporności, a wirus zostaje uśpiony w organizmie w zwojach czuciowych. U około 20% może dochodzić do jego nawrotu pod postacią półpaśca, który jest trzy razy mniej zakaźny niż ospa. Objawia się bolesną wysypką, która nie przekracza środkowej linii ciała i występuje najczęściej na tułowiu lub twarzy. Większe ryzyko wystąpienia półpaśca występuje u dzieci, które zachorowały na ospę w pierwszym roku życia. Kontakt z osobą chora na półpasiec może spowodować zachorowanie na ospę.

Autor