Odra - co to za choroba?

To zakaźna choroba wieku dziecięcego, przenoszona przez wirusy o bardzo dużej zakaźności. Chory na odrę zakaża, nawet o tym nie wiedząc. Dzieje się to bowiem już 3-5 dni przed wystąpieniem wysypki - pierwszego widocznego objawu odry, i przez pierwsze trzy dni już widocznej choroby, czyli po wystąpieniu wysypki. Wirusy przenoszą się drogą kropelkową. Oznacza to, że niepotrzebny jest bezpośredni kontakt z chorym. Objawy choroby rozpoczynają się 9-11 dni od zakażenia. Na odrę może zachorować nie tylko dziecko, ale i dorosły, który nie przechodził odry w dzieciństwie lub nie został na nią zaszczepiony.

Charakterystyczne objawy odry

Przebieg odry dzieli się na trzy etapy:

• okres nieżytowy;
• okres wysypkowy;
• okres zdrowienia.

Okres nieżytowy trwa około 3-4 dni, a jego głównymi objawami są wysoka gorączka, suchy, męczący kaszel, katar, zapalenie gardła, a także zapalenie spojówek ze światłowstrętem. Po nim na błonie śluzowej policzków dziecka zauważyć można białe plamki, otoczone czerwoną obwódką. Kolejnym etapem choroby jest okres wysypkowy. Jak nazwa sama wskazuje, pojawia się wysypka, najczęściej za uszami, na twarzy i na szyi. Drugiego dnia okresu wysypkowego plamki pojawiają się na tułowiu, a następnego dnia możemy ją zauważyć na rękach i nogach malucha. Spada gorączka, która na początku wysypki utrzymywała się na wysokim poziomie. 

Jak przebiega leczenie odry?

Niestety, brak jest specyficznego leczenia odry. Wizyta u pediatry jest oczywiście konieczna, m.in. ze względu na towarzyszącą odrze wysoką gorączkę. Lekarz postawi diagnozę i pomoże dobrać najlepszy lek obniżający podwyższoną temperaturę ciała małego pacjenta. Wizytę u tego specjalisty możemy zarezerwować przez serwis LekarzeBezKolejki.pl.

Ważne jest także zapewnienie dziecku odpowiednich warunków do powrotu do zdrowia - odpoczynek, zaciemnienie pokoju (istotne w przypadku światłowstrętu), odpowiednie nawodnienie i posiłki. Na szczęście po zachorowaniu pozostaje nam trwała odporność na odrę.

Możliwe powikłania odry

Odry nie należy bagatelizować. Jej przebieg nie należy do przyjemnych, objawy tej choroby zakaźnej same w sobie są niebezpieczne dla dziecka. Jednak największym zagrożeniem są powikłania odry. Wśród nich możemy wyróżnić m.in. zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, krtani, ucha środkowego czy biegunkę. W skrajnych przypadkach może dochodzić także do powikłań neurologicznych (m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych). W takich sytuacjach konieczna jest hospitalizacja małego pacjenta. 

Szczepienia przeciwko odrze

Najważniejszą ochroną przed odrą są szczepienia. Dzięki nim ilość zachorowań  na przestrzeni lat znacząco spadła, a odra jest teraz w Polsce chorobą rzadką. Szczepionka zabezpiecza także dorosłych, którzy nie przechodzili w dzieciństwie odry, ale zostali przeciwko niej zaszczepieni. Jest to o tyle istotne, że przebieg odry u dorosłych jest znacznie poważniejszy niż u dzieci. Dzieci w wieku od 13. do 15. miesięcy otrzymują pierwszą dawkę trójskładnikowej szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce, a w wieku 6. lat dawkę przypominającą, zgodnie z PSO 2019. Szczepienie w Polsce jest obowiązkowe. Rzadko obserwuje się zachorowania na odrę u osób zaszczepionych. 

Powikłania poszczepienne

W przypadku szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce nie obserwuje się istotnych niepożądanych odczynów poszczepiennych, a te które występują rzadko to m.in.  łagodne, przemijające zaczerwienienie, obrzęk i bolesność w miejscu wstrzyknięcia wysypka na skórze (ok. 5% dzieci). Niezwykle rzadko natomiast można zaobserwować: wybroczyny na skórze, drgawki (występujące w wyniku istniejącej gorączki, zazwyczaj obserwowane także wcześniej) lub łagodne zapalenie mózgu, które ustępuje samoistnie, bez trwałych następstw (występuje u mniej niż 1 dziecka na milion, rzadziej niż w przypadku powikłań po odrze). 

Bibliografia:

1. De Swart R.L.: The pathogenesis of measles revisited. Pediatr. Infect. Dis. J., 2008; 27: S84–S88
2. Rywczak I., Ściubisz M.: Szczepienie dorosłych – co, u kogo i dlaczego? Med. Prakt. Szczepienia, 2016; 1: 43–61
3. Szenborn L., Jalowska A., Kuchar E.: Boostering of measles immunity among healthcare workers after contact with wild measles infection. Controversies in vaccination in adults, Munich, Germany, 14–17 luty 2013
4. Prevention of measles, rubella, congenital rubella syndrome, and mumps, 2013: summary recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm. Rep., 2013; 62: 1–34 (Med. Prakt. Szczepienia 3/2013, s. 21–32)