Szkarlatyna – co to za choroba?

Szkarlatyna (łac. scarlatina) zwana również płonicą to ostra choroba zakaźna wywołana przez bakterie paciorkowce β-hemolizujące grupy A. Należy do najczęstszych chorób zakaźnych dzieci, jednak chorują na nią także osoby dorosłe. Największą liczbę zachorowań odnotowuje się jesienią i zimą. Sprzyja im przebywanie ludzi w dużych skupiskach (np. przedszkolach i szkołach), a także pewne niedociągnięcia w ogólnej higienie. Do zarażenia przeważnie dochodzi drogą kropelkową od osób chorych na szkarlatynę, ale niejednokrotnie także od pacjentów chorujących na paciorkowcowe zapalenie gardła, ozdrowieńców i zdrowych nosicieli. W wyniku zakażenia bakterie kolonizują błonę śluzową gardła. Okres inkubacji jest krótki - choroba rozwija się od 1 do 5 dni.

Szkarlatyna u dzieci – jak przebiega?

Najczęściej na szkarlatynę zapadają dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Szczyt zachorowań obserwuje się w miesiącach jesiennych i zimowych. Maluchy zarażają się od siebie drogą kropelkową oraz przez kontakt z przedmiotami, których wcześniej używała osoba zarażona. 

Choroba pojawia się nagle i dosyć gwałtownie. Dziecko może mieć wysoką gorączkę, sięgającą nawet 39–40°C i towarzyszące jej bóle głowy i dreszcze. Częstym objawem są także uporczywe bóle brzucha i wymioty oraz silny ból gardła powiązany z powiększeniem węzłów chłonnych szyi. Po 12-36 godzinach od rozpoczęcia choroby na skórze pojawia się plamista wysypka obejmująca okolice tułowia, kończyny, brzuch i pachwiny, a także twarzy, z wyłączeniem skóry wokół ust. Skóra jest szorstka w dotyku, zaś wysypka pod wpływem ucisku blednie. Po kilku dniach skóra zaczyna się intensywnie łuszczyć. Zmiany widoczne są również na błonach śluzowych jamy ustnej. Brodawki języka objęte są stanem zapalny, przez co ma on intensywnie czerwony kolor. Objaw ten nazywany jest "językiem malinowym". Dodatkowo na podniebieniu i łukach podniebiennych widoczne są żywoczerwone plamy. 

Gdy tylko zauważymy u dziecka niepokojące objawy należy zgłosić się na wizytę do pediatry. Aby nie tracić czasu, warto zarezerwować termin u lekarza przez serwis LekarzeBezKolejki.pl, gdzie rodzice znajdą tysiące specjalistów z całej Polski.

Jak wygląda szkarlatyna u dorosłych?

Maluchy chorują najczęściej, jednak nie brakuje przypadków szkarlatyny u dorosłych. Za rozwój schorzenia także odpowiedzialne są paciorkowe z grupy A. Szkarlatyna u dorosłych charakteryzuje się podobnymi objawami, jednak jej przebieg może być ostrzejszy niż u dzieci. Nieleczona lub źle leczona może być groźna dla zdrowia. W skrajnych przypadkach prowadzić może do rozwoju różnych stanów zapalnych (ucha środkowego, zatok, szyjnych węzłów chłonnych, wsierdzia, stawów, opon mózgowo-rdzeniowych), zaburzeń działania różnych organów, czy gorączki reumatycznej.

Leczenie szkarlatyny

Po wystąpieniu pierwszych objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza rodzinnego, lub w przypadku chorego dziecka - do pediatry. Diagnozę szkarlatyny stawia się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego. Dodatkowo lekarze zlecają też wykonanie wymazu z gardła, aby potwierdzić obecność paciorkowca z grupy A. W sytuacji, gdy objawy zdają się być niecharakterystyczne, zasadne może być wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, jak morfologia krwi obwodowej czy sprawdzenie OB (odczyn Biernackiego) i ASO (miano antystreptolizyn).

Niezależnie od przebiegu choroby, podstawą leczenia szkarlatyny jest antybiotykoterapia. Lekiem pierwszego rzutu jest penicylina lub jej pochodne. Pacjent powinien pozostać w domu i odpoczywać, nie zarażając innych osób. Szybkie włączenie antybiotyku znacząco przyspiesza wyleczenie, a także pozwala uniknąć groźnych powikłań. Antybiotyk należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza rodzinnego. Kuracji nie należy przerywać! W czasie leczenia osoba chora musi zadbać o przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów. Dieta powinna być półpłynna, gdyż ból gardła znacząco utrudnia spożywanie posiłków.

Czy przed szkarlatyną można się uchronić?

Choć szkarlatyna znana jest już od dawna, nie wynaleziono szczepionki na to schorzenie. Co gorsza, zachorowanie nie daje nam odporności. Oznacza to, że możemy zachorować nawet kilka razy w ciągu całego życia. Trudno zatem ochronić się przed zakażeniem. Z pewnością pomocne będzie przestrzeganie zasad ogólnej higieny i unikanie kontaktu z chorymi.