Czym jest glikemia poposiłkowa?

Jeżeli zastanawiamy się, jak nasz układ trawienny radzi sobie z metabolizowaniem węglowodanów dostarczanych w posiłkach, warto przyjrzeć się wartości glikemii poposiłkowej. Stężenie glukozy we krwi na czczo jest stosunkowo niskie, jednak po zjedzeniu posiłku znacząco się podnosi, osiągając najwyższą wartość na około godzinę po jedzeniu. Po trzech godzinach wartość glikemii ponownie wraca do normy.

Poziom cukru we krwi regulowany jest przez insulinę – hormon wydzielany przez komórki beta (β) wysp trzustki. Bodźcem do wytwarzania insuliny jest zwiększenie stężenia glukozy we krwi po spożytym posiłki. Zbyt wysoka glikemia poposiłkowa może być objawem stanu przedcukrzycowego lub niezdiagnozowanej cukrzycy. Zdarza się również, że poziom cukru po posiłku jest zbyt niski, co wskazuje na hipoglikemię reaktywną – stan niedocukrzenia po posiłku.

Normy glikemii po posiłku

Według norm Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, jak również wskazań Światowej Organizacji Zdrowia, prawidłowe stężenie glukozy na czczo wynosi 70-99 mg/dl (3,9 – 5,5 mmol/l). Po zjedzeniu posiłku dopuszczalna wartość glikemii rośnie, jednak po dwóch godzinach nie powinna ona przekraczać 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Z zasady tej wyłącza się wartości glikemii u seniorów, u których normy są nieco wyższe.

Jeżeli poziom cukru po posiłku wynosi 140-199 mg/dl (7,8-11,1 mmol/l), jest to wyraźni sygnał, że organizm nie radzi sobie najlepiej z metabolizowaniem węglowodanów i zagrożony jest wysokim ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2. Wartość glikemii poposiłkowej przekraczająca 200 ml/dl (11,1 mmol/l) wskazuje na cukrzycę i wymaga pilnej konsultacji z lekarzem POZ.

Umów wizytę u diabetologa

Niedocukrzenie, czyli niebezpieczna hipoglikemia reaktywna

Zbyt niskie stężenie glukozy we krwi po posiłku może być równie niebezpieczne, co jego podwyższone wartości. Hipoglikemia reaktywna objawia się znaczącym spadkiem poziomu cukru we krwi w ciągu kilku godzin po spożytym posiłku. Dotyka osób, które wprawdzie nie chorują na cukrzycę, jednak doświadczają zaburzeń tolerancji glukozy. Powodem tych nieprawidłowości jest insulinooporność – zaburzenie metaboliczne, którego przejawem jest obniżona wrażliwość komórek na działanie insuliny. Konsekwencją insulinooporności jest nadprodukcja insuliny przez trzustkę, powyżej realnego zapotrzebowania organizmu, co w dłuższej perspektywie prowadzi do niewydolności tego gruczołu. Powtarzające się epizody niedocukrzenia po posiłku to jeden z czynników rozwoju cukrzycy typu 2.

Kiedy możemy mówić o hipoglikemii reaktywnej? Stwierdza się ją, gdy poziom glukozy we krwi w czasie 2-4 godzin po spożytym posiłku wynosi poniżej 55-70 md/dl (<3,9 mmol/l). Zjawisko to jest konsekwencją unikania posiłków w ciągu dnia lub robienia zbyt długich przerw między posiłkami. Diabetolodzy wskazują także na niekorzystny wpływ diety niskotłuszczowej i wysokowęglowodanowej, niewystarczającą ilość snu, przewlekły stres, spożywanie alkoholu, a także (co może niektórych zaskoczyć) nadmierną aktywność fizyczną.
Typowymi objawami niedocukrzenia są: kołatania serca, drżenie rąk, nadmierna potliwość, zaburzenia koordynacji ruchowej, drażliwość i problemy z koncentracją, zaburzenia snu.

Jak kontrolować cukier po posiłku?

Osoby chore na cukrzycę , w tym także ciężarne z cukrzycą ciążową , jak również pacjenci ze zdiagnozowanymi zaburzeniami metabolizmu węglowodanów zobowiązani są do kontrolowania glikemii poposiłkowej przy pomocy glukometru. Pozwala to na bieżąco monitorować wartości glikemii oraz sprawdzać skuteczność prowadzonego leczenia. Wysoka glikemia poposiłkowa to sygnał, że przyjęto niewystarczającą dawkę leków przeciwcukrzycowych lub insuliny. Może również świadczyć o tym, że pacjent nie przestrzega zaleceń diabetologa.

Powikłania hiperglikemii i hipoglikemii

Powtarzająca się wysoka glikemia poposiłkowa rodzi ryzyko groźnych powikłań. Stężenie glukozy ponad normę prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego, a także małych i dużych naczyń krwionośnych, czego konsekwencją jest nefropatia (niewydolność nerek), retinopatia (patologiczne zmiany w siatkówce oka), miażdżyca i nadciśnienie tętnicze, stopa cukrzycowa, a nawet zawał mięśnia sercowego i udar mózgu.

Niedocukrzenie po posiłku może być równie groźne, ponieważ niekorzystnie wpływa na pracę mózgu, dla którego węglowodany są paliwem do pracy. Dodatkowo ciężka hipoglikemia może doprowadzić do utraty przytomności, a nawet wstrząsu hipoglikemicznego, a to stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta.

Autor