Na czym polega cukrzyca?

W zdrowym organizmie hormonem odpowiedzialnym za utrzymanie prawidłowej glikemii jest insulina, wydzielana przez trzustkę w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi. W efekcie jej działania dochodzi do transportu glukozy do tkanek i przekształcenia jej nadmiaru w glikogen (w wątrobie i mięśniach). Zaburzenie opisanego procesu świadczy o cukrzycy, którą dzielimy na kilka typów. 

Najczęściej występuje:

• cukrzyca typu 1 – polega na uszkodzeniu trzustki i upośledzeniu uwalniania insuliny, powstaje najczęściej w wyniku wrodzonych chorób autoimmunologicznych;
• cukrzyca typu 2 – u jej podłoża leży insulinooporoność, czyli niewystarczająca odpowiedź tkanek na działanie hormonu; sprzyjają jej czynniki środowiskowe, takie jak nieprawidłowa dieta lub brak aktywności fizycznej;
• cukrzyca ciążowa.

Określenie typu cukrzycy pozwala na dobranie odpowiedniej farmakoterapii. W przypadku cukrzycy typu 1 konieczne jest stosowanie insuliny, zaś cukrzyca typu 2 wymaga leków doustnych, zwiększających insulinowrażliwość tkanek.

Dlaczego tak ważna jest kontrola cukrzycy?

Uzyskanie kontroli nad cukrzycą i utrzymywanie glikemii na właściwym poziomie jest bardzo ważne ze względu na możliwe powikłania choroby. Przykre następstwa cukrzycy dzielimy na ostre oraz przewlekłe.

Powikłania ostre wynikają z hiperglikemii, czyli nadmiernego wzrostu glukozy we krwi. Dzieje się tak na skutek pominięcia dawki leku lub niestosowania się do zaleceń dietetycznych. W rezultacie dochodzi do kwasicy ketonowej, mleczanowej lub zespołu hiperglikemiczno-hiperosmolalnego. Brak odpowiedniej interwencji prowadzić może do stanu zagrożenia życia i śpiączki cukrzycowej.

Równie niebezpieczne jest nadmierne obniżenie poziomu glukozy we krwi, czyli hipoglikemia. Pacjent z cukrzycą powinien zatem pilnować rozkładu posiłków w ciągu dnia oraz nie przekraczać zaleconego dawkowania leków.

Powikłania przewlekłe cukrzycy wynikają ze szkodliwego działania podwyższonego poziomu glukozy na naczynia krwionośne poszczególnych narządów. Mogą dotyczyć oczu (retinopatia cukrzycowa), nerek (nefropatia cukrzycowa) lub układu nerwowego (neuropatia cukrzycowa). Jeśli obejmują duże naczynia, dochodzi do rozwoju chorób serca i schorzeń tętnic obwodowych. Specyficznym powikłaniem przewlekłym jest stopa cukrzycowa, w przebiegu której powstają trudno gojące się owrzodzenia (na skutek zaburzeń naczyniowych i neurologicznych).

Umów wizytę u diabetologa

Badania w przebiegu cukrzycy

Badania w przebiegu cukrzycy zlecane są przez lekarza diabetologa, który następnie dokonuje oceny wyników i w razie potrzeby kieruje do innego specjalisty. Pamiętaj, że wizytę umówić możesz w każdej chwili, bez wychodzenia domu, za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Nieodłącznym elementem terapii cukrzycy jest systematyczny pomiar poziomu glukozy we krwi. Badanie polega na pobraniu kropli krwi z palca i naniesieniu jej na specjalny pasek, umieszczany następnie w glukometrze. Docelowe wartości glikemii ustalane są indywidualnie w zależności od stopnia zaawansowania choroby, wieku pacjenta i innych towarzyszących chorób. Pamiętajmy jednak, że wynik <70mg/dl świadczy o hipoglikemii, z kolei wartość >200mg/dl po posiłku i >126mg/dl na czczo wskazuje na hiperglikemię.

Skuteczność leczenia cukrzycy określa poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1C). Jest to parametr opisujący poziom glukozy we krwi w okresie 2-3 miesięcy poprzedzających badanie. W większości przypadków wartość HbA1C powinna wynosić ≤7%, z wyjątkiem osób starszych z wieloletnią cukrzycą oraz kobiet ciężarnych, ponieważ osoby te obowiązują odrębne normy.

Pacjenci chorujący na cukrzycę powinni regularnie wykonywać pomiar ciśnienia tętniczego. Docelowa wartość to <130/80 mmHg lub <140/80 mmHg po 65. roku życia. Równie ważne jest stężenie frakcji cholesterolu LDL, które w zależności od ryzyka sercowo-naczyniowego powinno wynosić:

• <70mg/dl przy bardzo wysokim ryzyku;
• <110mg/dl przy wysokim ryzyku;
• <115mg/dl przy małym i umiarkowanym ryzyku.

Ze względu na powikłania przewlekłe cukrzycy zaleca się, aby wykonać badanie okulistyczne po 5 latach trwania cukrzycy typu 1 lub bezpośrednio po zdiagnozowaniu cukrzycy typu 2, która przez dłuższy okres czasu może przebiegać bezobjawowo. To samo dotyczy badania wydalania albuminy z moczem i przesączania kłębuszkowego, które pozwala skontrolować pracę nerek. Należy również regularnie sprawdzać stan skóry stóp, aby nie dopuścić do rozwoju stopy cukrzycowej.

Autor