Czym jest insulinooporność?

Insulina jest hormonem, który działa na cały organizm, jednak najważniejsza jest jej rola w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek. Za produkcję insuliny odpowiedzialne są komórki β wysp trzustki, a proces ten następuje po spożyciu posiłku. Jeżeli mechanizm ten działa prawidłowo, pozyskiwana z jedzenia energia jest wykorzystywana od razu przez komórki i tkanki organizmu. Zdarza się, że komórki organizmu, w tym mięśnie, tkanka tłuszczowa oraz narządy, maja obniżoną wrażliwość na działanie insuliny, stan ten nazywamy insulinoopornością.

Insulinooporność nie została zakwalifikowana jako samodzielna jednostka chorobowa, uznawana jest jednak za poważne zaburzenie metaboliczne. Jeżeli towarzyszy jej nadwaga, podwyższony cholesterol i trójglicerydy oraz wysoki poziom cukru na czczo i nadciśnienie tętnicze, możemy mówić o tzw. zespole metabolicznym. Powiązanie tych wszystkich czynników znacząco zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 lub miażdżycy i związanych z nią powikłań naczyniowych. U kobiet ciężarnych może doprowadzić do rozwoju cukrzycy ciążowej. Dzieje się tak dlatego, że trzustka zaczyna produkować coraz więcej insuliny, powyżej rzeczywistego zapotrzebowania organizmu. To zaś prowadzi do hiperinsulinemii. Taka nieustanna praca trzustki sprawia, że staje się ona coraz mniej wydolna. Co gorsza, wysoki poziom insuliny uniemożliwia działanie drugiego hormonu - glukagonu - który bierze udział w spalaniu zapasów energii. W efekcie odkłada się ona w postaci tkanki tłuszczowej, prowadząc do nadwagi i otyłości.

Skąd bierze się insulinooporność?

Przyczyny insulinooporności mogą być bardzo zróżnicowane. U części osób ma ona podłoże genetyczne, u innych wynika z zaburzeń hormonalnych, które działają przeciwstawnie do insuliny. Dlatego insulinooporność często idzie w parze z takimi chorobami, jak nadczynność tarczycy, zespół Cushinga, czy pierwotna nadczynność przytarczyc. Insulinooporność może być też efektem przyjmowania niektórych leków, w tym preparatów przeciwwirusowych, leków sterydowych, antybiotyków, czy antykoncepcji hormonalnej. Jednak najbardziej zagrożone insulinoopornością są osoby z nadwagą i otyłe, zwłaszcza te, u których tkanka tłuszczowa gromadzi się na brzuchu. Dzieje się tak dlatego, że to właśnie tłuszcz trzewny wytwarza hormony przeciwstawne do insuliny. Zatem im więcej tego tłuszczu, tym mniejsza wrażliwość na działanie insuliny. Nie bez znaczenia jest także brak aktywności fizycznej oraz dieta obfitująca w tłuszcze i węglowodany proste - oba te czynniki mają niebagatelny wpływ na przyrost wagi.

Umów wizytę u diabetologa

Najczęstsze objawy insulinooporności

Objawy insulinooporności nie są charakterystyczne i łatwo można je pomylić z innymi dolegliwościami:

• brak energii, ciągłe zmęczenie i senność,
• większy apetyt i napady tzw. wilczego głodu,
• nadciśnienie tętnicze,
• podwyższony poziom glukozy,
• podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów,
• wzrost masy ciała i tkanki tłuszczowej, zwłaszcza na brzuchu,
• obniżenie nastroju, rozdrażnienie,
• problemy skórne m.in. rogowacenie ciemne skóry.

Jeżeli podejrzewamy, że naszym problemem może być insulinooporność, warto udać się na konsultację do lekarza rodzinnego, który skieruje nas np. do endokrynologa – specjalisty od zaburzeń hormonalnych lub diabetologa. Wizytę można zarezerwować w serwisie LekarzeBezKolejki.pl, który udostępnia tysiące terminów do specjalistów z całego kraju.

Komu grozi insulinooporność?

Choć insulinooporność może się rozwinąć u każdego, istnieją pewne grupy ryzyka bardziej narażone na rozwój tego zaburzenia. Dotyczy to przede wszystkim osób spokrewnionych z chorymi na cukrzycę typu 2, a także kobiet, które w przeszłości chorowały na cukrzycę ciążową. O odpowiedniej profilaktyce powinny pamiętać także osoby otyłe.

Jak sprawdzić, czy to insulinooporność?

W diagnostyce insulinooporności korzysta się z dosyć szerokiej palety badań diagnostycznych. Podstawą jest oznaczenie glukozy na czczo we krwi oraz doustny test obciążenia glukozą (OGTT). Oba te badania mogą wykryć stan przedcukrzycowy, który daje duże prawdopodobnieństwo, że problem insulinooporności istnieje. W dalszej diagnostyce lekarz może zalecić wykonanie oznaczenia poziomu insuliny w surowicy na czczo, profilu lipidowego oraz badania na Hs-CRP. Itnieje także szereg specjalistycznych testów, jak HOMA-IR (ang. Homeostatic model assessment) lub QUICKI (ang. Quantitative insulin sensitivity check index).

Jak walczyć z insulinoopornością?

Na insulinooporność nie ma leku, jednak można z nią skutecznie walczyć. Warunkiem podstawowym jest natychmiastowa zmiana stylu życia - modyfikacja diety oraz wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej. W kwestii jadłospisu należy zadbać o to, aby konsumowane posiłki składały się ze składników, które nie będą powodowały dużych wyrzutów insuliny. W tym celu należy sprawdzać tzw. indeks glikemiczny, który określa, jak gwałtownie po spożyciu danego produktu wzrasta poziom glukozy. Z lodówki i kuchennych szafek powinna zniknąć także żywność przetworzona, która pełna jest cukru i nasyconych kwasów tłuszczowych. Jeżeli mamy trudności z ułożeniem właściwej diety, warto skonsultować się z wykwalifikowanym dietetykiem, który zmodyfikuje nasz jadłospis.

Aby zmniejszyć masę ciała, prócz diety należy także regularnie ćwiczyć. W trakcie wysiłku mięśnie pobierają i spalają glukozę, co ułatwia kontrolowanie prawidłowego poziomu cukru we krwi. Korzystne są zwłaszcza treningi aerobowe, jednak poziom aktywności należy dopasować do swoich możliwości. Ważne też, by zadbać o wypoczynek i jakość snu.

Autor