Dieta cukrzycowa w ciąży — ogólne zalecenia

Co robić, gdy pada diagnoza cukrzycy ciążowej? To powszechny dylemat wśród przyszłych mam, cukrzyca ciążowa dotyka bowiem średnio co dziesiątej ciężarnej w Europie.

Okazuje się, że podstawowym sposobem postępowania jest dieta, a odpowiednio dobrany jadłospis pomaga uregulować poziom glukozy we krwi i uniknąć powikłań związanych z hiperglikemią (czyli zbyt wysokim poziomem glukozy).

Jak powinna wyglądać dieta cukrzycowa w ciąży? Jak mówi mgr Aleksandra Kureń, dietetyczka kliniczna i konsultantka merytoryczna Centrum Respo: „dieta kobiet z cukrzycą ciążową powinna mieć niski indeks glikemiczny. Innymi słowy, powinny się w niej znaleźć produkty, które nie będą prowadziły do nagłego wzrostu poziomu glukozy we krwi".

Co więcej, w diecie tej zaleca się nieco podwyższone spożycie białka, a obniżone węglowodanów. Nie oznacza to jednak, że taka dieta powinna być niskowęglowodanowa — wciąż powinna bowiem zawierać minimum 180 g przyswajalnych węglowodanów w ciągu dnia”.

Więcej o diecie cukrzycowej w ciąży: https://centrumrespo.pl/dietetyka-kliniczna/dieta-cukrzycowa-w-ciazy/. 

Dieta cukrzycowa dla kobiet w ciąży a kalorie i makroskładniki

Ile kalorii powinna zawierać dieta cukrzycowa w ciąży? 

„To kwestia bardzo indywidualna, a dobierając kaloryczność diety ciężarnej, należy wziąć pod uwagę m.in. jej wiek, trymestr ciąży czy przedciążową masę ciała. Chodzi tu o to, by przyrost masy ciała w ciąży był odpowiedni. Nie za niski, ani nie za wysoki” — mówi mgr Aleksandra Kureń.

Okazuje się bowiem, że zalecany przyrost masy ciała zależy od tego, jaka było nasze BMI przed ciążą. Ciężarne z prawidłową, przedciążową masą ciała w ciąży powinny „przytyć” 11,5-16 kg, panie, które przed ciążą miały nadwagę - 7-11,5 kg, za to kobiety z przedciążową otyłością - 5-9 kg [1]. 

Co z makroskładnikami? 

„Zaleca się, żeby ok. 40-50% energii w diecie cukrzycowej w ciąży pochodziło z węglowodanów, najlepiej takich o niskim indeksie glikemicznym. Tłuszcze (głównie nienasycone) powinny być źródłem 20-30% kalorii, za to białko powinno nam dostarczać ok. 30% energii. Należy również pamiętać, by tłuszcze nasycone dostarczały ciężarnym z cukrzycą nie więcej niż 10% energii w ciągu dnia” — podsumowuje dietetyczka.

Cukrzyca ciążowa — ile posiłków dziennie?

Ciężarne z cukrzycą ciążową muszą zwracać szczególną uwagę na regularne posiłki w ciągu dnia.

Zaleca się, by jadłospisie znalazły się wówczas 3 posiłki „główne” i 3 mniejsze posiłki, w tym posiłek spożywany przed snem, po kolacji [2]. 

„Posiłek przed snem to ważny element diety cukrzycowej w ciąży - pozwala bowiem uniknąć spadku poziomu glukozy we krwi w ciągu nocy” — wyjaśnia dietetyczka, mgr Aleksandra Kureń. 

Szczególną uwagę na regularne posiłki i spożycie stałych ilości węglowodanów o w miarę stałych porach powinny zwrócić uwagę ciężarne z cukrzycą leczoną insuliną. Dzięki regularności i dyscyplinie można bowiem odpowiednio dobrać dawki insuliny. Tak, aby nie dopuścić do nadmiernego wzrostu ani spadku poziomu glukozy we krwi.

Co jeść na diecie cukrzycowej w ciąży?

Dieta ciężarnej z cukrzycą powinna być pełnowartościowa i bogata we wszystkie witaminy oraz składniki mineralne. Szczególną uwagą należy zwrócić na produkty bogate w węglowodany i wybierać te, które mają niski indeks glikemiczny. 

„Na diecie cukrzycowej w ciąży idealnie sprawdzą się takie źródła węglowodanów jak pieczywo razowe, brązowy ryż, pełnoziarniste makarony i płatki zbożowe czy kasze, np. gryczana lub pęczak. Dobrym wyborem mogą być także gotowane ziemniaki i bataty” - mówi mgr Aleksandra Kureń.

Kobiety z cukrzycą ciążową nie mogą też zapominać o warzywach, które powinny stanowić podstawę diety. Świetnym wyborem będą np. warzywa liściaste, kapustne, korzeniowe, pomidory, papryka czy cukinia. A owoce? 

„Spożycie owoców na diecie cukrzycowej w ciąży budzi pewne kontrowersje. Owoców nie należy się jednak bać, zwłaszcza że są świetnym źródłem błonnika i witamin. Warto również pamiętać, by owoce jeść razem z posiłkami głównymi, a nie jako samodzielną przekąskę między nimi” — dodała dietetyczka. 

Które owoce będą najlepsze? Idealnie sprawdzą się te, które mają niski indeks glikemiczny, czyli np.

• owoce jagodowe,
• jabłka,
• gruszki,
• brzoskwinie,
• wiśnie,
• cytrusy.

Dieta cukrzycowa w ciąży nie byłaby jednak kompletna bez źródeł białka i tłuszczu. Wśród źródeł białka dobrym wyborem będą np. drób, chuda wołowina, tłuste ryby morskie, jajka, tofu, nasiona roślin strączkowych czy przetwory mleczne.

Z kolei w grupie produktów tłuszczowych, warto wybierać te, które są bogate w przede wszystkim kwasy tłuszczowe nienasycone. Czyli np. oliwę, awokado, orzechy, pestki, nasiona chia oraz oleje roślinne, np. rzepakowy czy lniany.

Dieta cukrzycowa w ciąży — czego unikać?

Zaleca się, by ciężarne ze zdiagnozowaną cukrzycą ciążową unikały produktów pełnych cukrów prostych i tych, o wysokim indeksie glikemicznym. 

W tym gronie można wymienić m.in. soki owocowe, słodycze, cukier stołowy, miód, syropy, smakowe jogurty, słodzone napoje, owoce w syropie, owoce kandyzowane, a także jasne pieczywo czy jasny (zwłaszcza rozgotowany) ryż oraz makarony. 

Co więcej, na diecie cukrzycowej w ciąży należy ograniczyć źródła tłuszczów nasyconych. Ich źródła to m.in. tłuste mięsa, przetwory mięsne, smalec, masło, olej palmowy, fast foody, produkty instant, a także słone i słodkie przekąski. 

„Trzeba pamiętać, że odpowiednio prowadzona dieta często wystarcza, by utrzymać cukrzycę ciążową w ryzach i to bez wprowadzania leczenia insuliną. Oczywiście nie zawsze się to udaje, na pewno warto jednak przestrzegać zasad diety cukrzycowej w ciąży. W końcu na szali jest zdrowie nasze oraz naszego dziecka” — podsumowuje dietetyczka. 

Piśmiennictwo:

1. Araszkiewicz, A., Bandurska-Stankiewicz, E., Borys, S., Budzyński, A., Cyganek, K., Cypryk, K. i wsp. (2023). Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023-Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Curr. Top. Diabetes, 3, 1-147.
2. Wender-Ożegowska, E., Bomba-Opoń, D., Brązert, J., Celewicz, Z., Czajkowski, K., Gutaj, P. i wsp. (2017). Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2(5), 215-229.