Na czym polega i kto powinien stosować dietę Low FODMAP?

Dieta Low FODMAP to sposób żywienia opracowany z myślą o osobach z zespołem jelita drażliwego (IBS) oraz innymi zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego. Jego celem jest ograniczenie produktów zawierających łatwo fermentujące węglowodany, które u części osób powodują dolegliwości takie jak wzdęcia, bóle brzucha, biegunki czy zaparcia. Do grupy FODMAP zalicza się fermentujące oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole, czyli m.in. fruktozę, laktozę, fruktany, galaktany i alkohole cukrowe (m.in. ksylitol, erytrytol, sorbitol). Substancje te w jelitach ulegają fermentacji przez bakterie jelitowe, co może powodować nieprzyjemne objawy. 

Sprawdź dostępne terminy wizyt online u lekarza medycyny ogólnej

Zasady i etapy diety Low FODMAP

Prawidłowe stosowanie diety Low FODMAP składa się z trzech podstawowych etapów:

• Etap eliminacji — na początku diety należy całkowicie wykluczyć z jadłospisu produkty o wysokiej zawartości FODMAP. Ten okres trwa zazwyczaj od 4 do 6 tygodni i pozwala na ocenę, czy ograniczenie tych składników przynosi poprawę samopoczucia i redukcję objawów jelitowych. 
• Etap ponownego wprowadzania (reintrodukcji) — w drugim etapie stopniowo i pojedynczo wprowadza się produkty zawierające konkretne grupy FODMAP. Celem jest sprawdzenie, które z nich wywołują objawy i w jakiej ilości są dobrze tolerowane. Proces ten trwa kilka tygodni i wymaga prowadzenia szczegółowych obserwacji oraz notowania reakcji organizmu.
• Etap indywidualizacji diety — po zidentyfikowaniu produktów, które nasilają dolegliwości, komponuje się dietę dostosowaną do indywidualnej tolerancji. Na tym etapie pacjent może swobodnie korzystać z produktów dobrze tolerowanych i unikać jedynie tych, które wywołują objawy. 

Dieta Low FODMAP nie powinna być prowadzona samodzielnie przez długi czas bez konsultacji z dietetykiem klinicznym lub lekarzem. Odpowiednio przeprowadzona pomaga znacząco zmniejszyć dolegliwości żołądkowo-jelitowe, poprawić komfort życia i kontrolować objawy zespołu jelita drażliwego.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty z łatwością umówisz poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Produkty dozwolone na diecie Low FODMAP

Podczas stosowania diety Low FODMAP ważne jest, aby unikać produktów bogatych w fermentujące węglowodany, ale jednocześnie zadbać o urozmaicony i wartościowy jadłospis. W diecie tej istnieje wiele produktów, które są dobrze tolerowane i bezpieczne dla osób z wrażliwym przewodem pokarmowym. Do produktów dozwolonych na etapie eliminacji należą:

• Warzywa: marchew, ogórek, pomidor, sałata, szpinak, bakłażan, papryka, cukinia, ziemniaki.
• Owoce (w ograniczonych ilościach): banan (niedojrzały), kiwi, truskawki, winogrona, pomarańcze, ananas.
• Mięso i ryby: wszystkie świeże, nieprzetworzone gatunki mięsa, drób oraz ryby i owoce morza.
• Produkty zbożowe: ryż, płatki owsiane, kasza jaglana, komosa ryżowa, mąka ryżowa, pieczywo bezglutenowe.
• Nabiał bez laktozy: mleko, sery twarde dojrzewające (np. parmezan, cheddar).
• Tłuszcze: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, masło klarowane.
• Orzechy i nasiona: orzechy włoskie, pekan, makadamia, migdały w małej ilości, nasiona chia i siemię lniane. 
• Przyprawy i dodatki: świeże i suszone zioła (bazylia, oregano, tymianek, pietruszka), sól, pieprz, kurkuma, imbir.

Ważne, aby w czasie diety unikać ukrytych źródeł FODMAP, które mogą nasilać objawy ze strony układu pokarmowego. Do takich ukrytych źródeł mogą należeć m.in. niektóre sosy, produkty przetworzone, gotowe dania, słodziki czy dodatki do żywności. Dlatego ważne jest dokładne czytanie składów produktów oraz świadome wybieranie bezpiecznych zamienników, by skutecznie kontrolować ilość fermentujących węglowodanów w diecie.

Przykładowy jadłospis

• Śniadanie: Owsianka na napoju owsianym z truskawkami i orzechami włoskimi
• II Śniadanie: Jogurt bez laktozy z garścią malin
• Obiad: Pieczony łosoś z kaszą jaglaną i mizerią  
• Podwieczorek: chrupiąca marchewka z dipem na bazie jogurtu bez laktozy z dodatkiem ziół
• Kolacja: Kanapki z bezglutenowego pieczywa z jajkiem sałatą i pomidorem.

Bibliografia

1. Ministerstwo Zdrowia. Low FODMAP – dieta w jelicie nadwrażliwym. Pacjent.gov.pl. Dostępne na:  https://pacjent.gov.pl/diety/low-fodmap-dieta-w-jelicie-nadwrazliwym. (Dostęp: 06.2025).
2. Narodowy Fundusz Zdrowia. Żywienie w zespole jelita nadwrażliwego (IBS) [E-book]. Dostępne na: https://diety.nfz.gov.pl/images/ebooki/ebook-terapeutyczny-zywienie-ibs-online.pdf. (Dostęp: 06.2025).
3. Idzik, M. (2020). Wpływ diety low FODMAP na redukcję objawów zespołu jelita drażliwego oraz zmiany składu mikrobioty jelitowej u osób chorych – przegląd aktualnych badań. Lekarz POZ 2/2020, s. 110-114. 

Autor