Hipoglikemia – na czym polega?

Stan, w którym stężenie glukozę we krwi znacząco spada nazywany jest hipoglikemią (łac. hypoglycaemia) lub niedocukrzeniem. Według definicji Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego o hipoglikemii możemy mówić, gdy poziom glukozy spada poniżej 70 mg/dl (3,9 mmol/l) i to niezależnie od tego, czy w tym momencie występują charakterystyczne dla niedocukrzenia objawy.

Wśród cukrzyków hipoglikemia jest częstą przypadłością. Objawy bywają różne, jednak część z nich jest charakterystyczna i łatwa do rozpoznania. Znajomość symptomów towarzyszących niedocukrzeniu dla osoby chorej jest niezwykle istotna, ponieważ pozwala na szybka reakcję i korektę poziomu cukru. Trzeba mieć świadomość, że w części przypadków objawy niedocukrzenia mogą wystąpić, gdy poziom glukozy we krwi mieści się jeszcze w granicach normy.

Typowe objawy niedocukrzenia

Dolegliwości towarzyszące niedocukrzeniu mogą przebiegać z różnym nasileniem, uzależnionym od poziomu glukozy we krwi. Hipoglikemia najczęściej manifestuje się w postaci:

• nadmiernej potliwości,
• drżenia rąk i całego ciała,
• silnego uczucia głodu,
• senności, osłabienia,
• zaburzeń równowagi,
• kłopotów z koncentracją,
• tachykardii,
• zaburzeń widzenia,
• nudności i bólu brzucha,
• mrowienia wokół usta,
• uczucia lęku i niepokoju.

Osoby od wielu lat chorujące na cukrzycę mogą nie dostrzegać pewnych objawów niedocukrzenia. Zdarza się, że jedynym poważnym objawem hipoglikemii jest utrata przytomności. Jeżeli obserwujemy u siebie podobne symptomy, powinniśmy skonsultować się z lekarzem rodzinnym. Po wstępnym wywiadzie i badaniach diagnostycznych zadecyduje, czy konieczna jest konsultacja u diabetologa. Wizytę umówimy w serwisie LekarzeBezKolejki.pl, w którym dostępnych są tysiące specjalistów z całej Polski.

Umów wizytę u diabetologa

Hipoglikemia – rodzaje

Hipoglikemię różnicuje się ze względu na poziom glukozy we krwi:

• hipoglikemia lekka - występuje przy poziomie glukozy na poziomie 50-70 mg/dl. Objawia się bólem głowy, uczuciem głodu, drżeniem rąk oraz osłabieniem i uczuciem niepokoju. W tej sytuacji chory może sam zareagować sięgając po łatwo przyswajalne węglowodany, jak kostka cukru, czy dostępne w aptece preparaty glukozowe;
• hipoglikemia umiarkowana - następuje przy stężeniu glukozy na poziomie 30-50 mg/dl. Oprócz wspomnianych wcześni dolegliwości wystąpić może ból brzucha, nadpotliwość, kołatania serca oraz pewne zaburzenia zachowania. Potrzeba może być pomoc w podaniu choremu słodkiego produktu;
• hipoglikemia ciężka - występuje na poziomie 20-30 mg/dl glukozy we krwi i stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia, gdyż chory może stracić przytomność. Konieczne jest podanie zastrzyku glukagonu (antagonisty insuliny).
• nocna hipoglikemia - to niedocukrzenie występujące w nocy, będące następstwem intensywnego wysiłku fizycznego w ciągu dnia lub kolacji ubogiej w węglowodany. Chory może mieć koszmary senne i pocić się, zaś rano być zmęczonym i niewyspanym. Nocne epizody niedocukrzenia są potencjalnie groźne dla zdrowia, bo wielu chorych je przesypia, to zaś grozi wystąpieniem ciężkiej hipoglikemii.

Jakie są przyczyny hipoglikemii?

Niedocukrzenie może nastąpić na skutek występowania kilku czynników. U cukrzyków powodem spadku poziomu glukozy we krwi bywa źle dostosowana dawka insuliny lub leku hipoglikemizującego w stosunku do aktualnego poziomu cukru. Hipoglikemia może wystąpić także na skutek pewnych błędów żywieniowych. Posiłki o niskiej podaży kalorii, dieta niskowęglowodanowa, pomijanie posiłków, czy jedzenie produktów o wysokiej zawartości tłuszczu – to wszystko może skutkować epizodami niedocukrzenia. Niekorzystne jest również uprawianie intensywnego wysiłku fizycznego bez uwzględniania w diecie dodatkowej, potrzebnej dawki węglowodanów. Poziom glukozy może się również obniżać u osób po nagłej redukcji masy ciała oraz przy spożywaniu alkoholu.

Hipoglikemia reaktywna

Hipoglikemia nie jest problemem wyłącznie diabetyków, epizody niedocukrzenia zdarzają się też osobom potencjalnie zdrowym. Taki stan określa się mianem hipoglikemii reaktywnej, a jej występowanie zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy w niedalekiej przyszłości. W przypadku tego rodzaju niedocukrzenia poziom glukozy we krwi spada w ciągu kilku godzin po spożytym posiłku. Osoby, u których zdarzają się epizody hipoglikemii poposiłkowej mają większy apetyt na słodycze w ciągu dnia, a w przypadku pominięcia posiłku są rozdrażnione. Jeżeli przerwy między posiłkami są zbyt duże, osoby te stają się nerwowe, skarżą się na zawroty głowy. Objawom tym towarzyszy zmęczenie, bóle głowy i mięśni, a także zaburzenia snu.

Hipoglikemia reaktywna występuje u osób po resekcji żołądka i z zaburzeniami opróżniania żołądka po neuropatii. U niektórych problem ten jest spowodowany pewnymi predyspozycjami genetycznymi, takimi jak nietolerancja fruktozy, czy nadwrażliwość na leucynę. Czasem nie sposób dowieść, co jest przyczyną hipoglikemii, wówczas mówimy o hipoglikemii reaktywnej idiopatycznej. Niestety w zdecydowanej większości przypadków hipoglikemia poposiłkowa to pokłosie złych nawyków żywieniowych. Dieta węglowodanowa, niskie spożycie tłuszczów, częste sięganie po alkohol i unikanie posiłków to najczęstsze grzechy.

Metody zapobiegania niedocukrzeniu

Chcąc unikać epizodów niedocukrzenia diabetycy muszą sumiennie przestrzegać rekomendacji dietetycznych, a także tych dotyczących podawania insuliny. Warto, by bliscy i znajomi wiedzieli o chorobie i znali jej objawy, dzięki czemu będą wiedzieli, jak udzielić pomocy przy niedocukrzeniu. Jeżeli stosujemy insulinę, miejmy przy sobie (w telefonie, portfelu, na specjalnej sylikonowej bransoletce) informację na ten temat. W ten sposób osoby postronne lub ratownicy medyczni będą mogli nam pomóc. W torebce lub plecaku zawsze powinniśmy mieć produkty, które szybko podnoszą poziom cukru.

Hipoglikemia i jej groźne powikłania

Sytuacje, gdy poziom glukozy spada poniżej normy mogą być bardzo groźne dla naszego zdrowia. Organem, który potrzebuje węglowodanów do pracy jest mózg. Ich niedoboru zaburzają jego funkcjonowanie, co odbija się na wszystkich tkankach, układach i narządach. U pacjentów kardiologicznych niski poziom cukru może nawet zagrażać ich życiu. Niektóre osoby przy ciężkim niedocukrzeniu tracą przytomność, co samo w sobie jest sytuacją niebezpieczną np. podczas prowadzenia samochodu. Bardzo niski poziom glukozy we krwi może doprowadzić do wstrząsu hipoglikemicznego. Dlatego spadków cukru nie można lekceważyć. Cukrzycy powinni skonsultować ten problem z diabetologiem, by dowiedzieć się, jak skutecznie kontrolować poziom glukozy.