Zasady działania glukometru

Glukometr to niewielkie urządzenie diagnostyczne, które służy do pomiaru i bieżących odczytów stężenia glukozy we krwi włośniczkowej. Aby to sprawdzić, wystarczy uruchomić urządzenie, wsunąć go niego pasek testowy i nanieść w wyznaczonym miejscu na pasku kroplę krwi. Glukometry różnią się między sobą konstrukcją i mechanizmami działania. Część z tych urządzeń wykorzystuje tzw. metodę fotochemiczną (reflektometryczną), która rejestruje ilość światła odbitego od paska pomiarowego, na który naniesiono próbkę krwi. Dostępne są też glukometry wykorzystujące metodę elektrochemiczną, które mierzą natężenie mikroprądu elektrycznego, przepływającego przez reaktywne pole na pasku. Po zakończeniu analizy próbki, co trwa kilka sekund, na wyświetlaczu glukometru  w formie liczbowej wyświetla się wynik z poziomem glukozy we krwi.

Glukometr może służyć nam przez wiele lat. Cena takiego urządzenia waha się od 20 zł do nawet 300-400 zł i zależna jest od dodatkowych funkcji (np. pomiar ciał ketonowych, głosowy odczyt wyniku pomiaru). Dodatkowym kosztem są paski pomiarowe jednorazowego użytku, które muszą być kompatybilne z glukometrem. Można je nabyć w aptece, a pacjenci ze zdiagnozowaną cukrzycą mogą uzyskać u lekarza prowadzącego (np. diabetologa) receptę uprawniającą do zakupu pasków w odpowiednią zniżką refundacyjną.

Jaki glukometr wybrać?

Glukometr powinien być przede wszystkim dokładny i podawać wyniki zgodne z rzeczywistą wartością stężenia glukozy we krwi, najlepiej w dosyć szerokim zakresie. Przymierzając się do zakupu glukometru warto zapoznać się zobowiązującą normą ISO, którą stosuje się w odniesieniu do tych urządzeń. Norma ISO 15197:2015 dopuszcza błąd pomiaru dla glikemii:

• <100 mg/dl (5,55 mmol/l) wynosi ±15 mg/dl (0,83 mmol/l),
• ≥100 mg/dl (5,55 mmol/l) wynosi ±15% wartości referencyjnej.

Dokładność pomiaru to nie jedyne kryterium, gdyż glukometr powinien też być łatwy w obsłudze i funkcjonalny. Wiele urządzeń posiada wbudowane alarmy przypominające o konieczności wykonania badania, jak również możliwość pomiaru poziomu cholesterolu, ciał ketonowych i mocznika. Nowsze i bardziej zaawansowane urządzenia można sparować ze smartfonem, w którym gromadzone są wyniki pomiarów oraz inne dane, które można poddać szczegółowej analizie. Dla cukrzyków korzystających z pompy insulinowej dobrym wyborem może się okazać glukometr współpracujący z tym urządzeniem. 

Umów wizytę u diabetologa

Jak poprawnie używać glukometru?

Aby uniknąć błędów pomiarowych należy stosować się do kilku podstawowych zasad. Istotna jest przede wszystkim higiena, dlatego przed pomiarem należy dokładnie umyć dłonie ciepłą wodą z mydłem i je osuszyć, aby pozbyć się pozostałości jedzenia, kremu do rak, czy zabrudzeń. Również glukometr należy utrzymywać w czystości – po każdym użyciu pasek z glukometru i lancet z nakłuwacza powinny trafić do pojemnika na odpady, gdyż są to produkty jednorazowego użytku.

Do pozyskania kropli krwi należy nakłuć boczną stronę opuszki palca (z pominięciem kciuka i palca wskazującego), wcześniej wykonując krótki masaż, co ułatwi samoistne wypłynięcie krwi. Niewskazane jest wyciskanie krwi z opuszki palca, ponieważ może zostać rozcieńczona płynem tkankowym, który zaburzy pomiar.

Po umieszczeniu paska testowego w glukometrze należy nałożyć na niego kroplę krwi (metoda fotometryczna) lub przyłożyć kroplę do końcówki paska (metoda elektrochemiczna). Zawsze powinna być to pierwsza kropla krwi, choć niektóre glukometry mają funkcję tzw. pomiaru drugiej szansy, która umożliwia uzupełnienie próbki krwi. Miejsce wkłucia na palce można zabezpieczyć jałowym gazikiem.

Aby uzyskane wyniki były wiarygodne, glukometr powinien być sprawny. Urządzenie to należy przechowywać w suchym miejscu, ponieważ wysoka wilgotność i skrajne temperatury mogą doprowadzić do jego uszkodzenia. Szczególnie wrażliwe na wpływ środowiska zewnętrznego są paski do glukometru, dlatego zawsze powinny być szczelnie zamknięte w oryginalnym opakowaniu. Powinno się używać wyłącznie pasków z aktualnym terminem ważności.

Dla kogo glukometr?

Z glukometru korzystają pacjenci chorujący na cukrzycę, przede wszystkim typu 1, którzy w ciągu dnia wykonują kilka pomiarów stężenia glukozy. Regularne pomiary są ważną częścią leczenia, ponieważ dają możliwość podjęcia natychmiastowych działań, gdy poziom cukru jest zbyt wysoki lub za niski. Pomiary zazwyczaj wykonuje się po przebudzeniu (przed śniadaniem), przed każdym posiłkiem i 1-2 godziny po posiłku, przed, po i w trakcie aktywności fizycznej, przed prowadzeniem pojazdu oraz przed pójściem spać.

Inną grupą pacjentów, którym zaleca się wykonywanie pomiarów glukozy we krwi w warunkach domowych są kobiety w ciąży, u których zdiagnozowano cukrzycę ciążową.

Pozostałym osobom zaleca się coroczne badanie glikemii na czczo, aby mieć stan zdrowia pod kontrolą i wykrywać ewentualne nieprawidłowości na bardzo wczesnym etapie. Skierowanie na to badanie możemy uzyskać od lekarza rodzinnego lub wykonać je na własny koszt w dowolnym laboratorium diagnostycznym.