Tomografia komputerowa - jak to działa?

Tomografia komputerowa, w skrócie TK lub CK (ang. computed tomography) jest obrazową metodą diagnostyki, która wykorzystuje działanie promieni rentgenowskich. Badanie pozwala uzyskać przekroje badanych narządów, a także ich wizualizacje 3D, co bardzo usprawnia proces diagnostyczny. Do wykonania TK wykorzystuje się tomograf, zaś uzyskany za jego pomocą obraz nazywa się tomogramem. Pierwszy raz w celach diagnostycznych tomografię komputerową wykonano na początku lat 70. XX wieku w Stanach Zjednoczonych.

Tomograf komputerowy zbudowany jest z trzech podstawowych elementów: stołu, konsoli operatora oraz skanera. W trakcie badania skaner wykonuje wokół ciała pacjenta rotacje, dokonując serii prześwietleń. Następnie uzyskany obraz przekazywany jest do komputera wyposażonego w specjalistyczne oprogramowanie. Obraz widoczny jest w technice 2D lub 3D.

Kto i kiedy może zalecić wykonanie tomografii komputerowej?

Tomografię komputerową zawsze wykonuje się w oparciu o skierowanie lekarskie. To specjalista określa, czy tomografia komputerowa będzie odpowiedniejsza od innych badań obrazowych. Przeważnie wykonuje się tomografię komputerową głowy i zatok, klatki piersiowej i jamy brzusznej.  Najczęstszym wskazaniem do tomografii głowy są nawracające bóle i zawroty głowy, przebyte urazy czaszkowo-mózgowe i w obrębie zatok, niedokrwienia mózgu i udary, a także podejrzenia zmian nowotworowych w obrębie głowy. TK wykonuje się również u osób, które zmagają się z chorobami neurodegeneracyjnymi, jak np. choroba Alzheimera. Skierowanie na to badanie możemy otrzymać od neurologa, onkologa, okulisty, czy laryngologa. 

Tomografia klatki piersiowej uwidacznia strukturę serca, naczyń wieńcowych oraz całego układu oddechowego. Zwykle zaleca się ją w diagnostyce nowotworów układu oddechowego i sercowo-naczyniowego oraz przy ocenie stopnia zaawansowania choroby wieńcowej. Na to badanie skierować nas może kardiolog, pulmonolog lub lekarz chorób wewnętrznych. Tomografię jamy brzusznej wykonuje się w celu wykrycia ewentualnych stanów zapalnych (trzustki, jelita grubego, wyrostka robaczkowego, nerek), niedrożności lub krwawienia z przewodu pokarmowego, a także kamicy nerkowej, czy zakrzepicy żył wątrobowych. W tym wypadku skierowanie możemy otrzymać od gastroenetrologa, urologa, czy ginekologa.

Jak przygotować się do tomografii komputerowej?

Tomografia komputerowa nie wymaga od pacjentów dłuższych przygotowań. Na badaniu należy stawić się na czczo, czyli na około 4 godziny przed badaniem nie wolno jeść ani pić. Wyjątkiem jest badanie przeprowadzane z użyciem środka kontrastowego. Wówczas musimy pamiętać o właściwym nawodnieniu na 2 dni przed badaniem (około 2 litry płynów na dobę). Jeżeli stale przyjmujemy leki powinniśmy je zażyć o stałej porze. Szczegółowych informacji na temat przygotowania do TK powinna udzielić wybrana placówka medyczna.

W trakcie przeprowadzania tomografii komputerowej pacjent znajduje się w pozycji leżącej - na plecach, na boku lub brzuchu. Aby uzyskany obraz był jak najbardziej dokładny nie wolno się poruszać, a w momentach wykonywania pomiarów trzeba wstrzymywać oddech. Odpowiednie instrukcje otrzymamy od osoby prowadzącej diagnostykę.

Tomografia komputerowa a przeciwwskazania

Badanie z wykorzystaniem tomografu komputerowego jest dla pacjentów całkowicie bezbolesne i zupełnie nieinwazyjne. Nie trwa długo i pozwala szybko wykryć zmiany toczące się wewnątrz organizmu. Jeżeli badanie przeprowadzono z użyciem środka kontrastowego, pacjent może, choć nie musi, odczuwać pewne działania niepożądane, jak zawroty głowy, metaliczny smak w ustach, nudności i wymioty, czy kołatanie serca. Wszelkie dolegliwości należy zgłosić lekarzowi.

Istotnym przeciwwskazaniem do wykonania tomografii komputerowej są:

• ciąża,
• zdiagnozowana nadczynność tarczycy,
• zaburzenie funkcji nerek,
• nadwrażliwość na środek cieniujący.

Nie są to jednak przeciwwskazania bezwzględne, gdyż takich nie ma. Jeśli więc zachodzi taka konieczność, lekarz może zalecić wykonanie tomografii komputerowej u ww. pacjentów.