Koronarografia - na czym polega?

Koronarografia, nazywana też angiografią naczyń wieńcowych, to popularna metoda obrazowania naczyń wieńcowych serca, wykorzystująca promienie rentgenowskie. Aby uzyskać wyraźny obraz do tętnic przy pomocy specjalnego cewnika wprowadza się środek kontrastowy, który pochłania promieniowanie RTG, dzięki czemu naczynia są widoczne na aparaturze rejestrującej obraz.

W trakcie zabiegu uwidacznia się zarówno lewą, jak i prawą tętnicę wieńcową, a także ich odgałęzienia. Koronarografia pozwala sprawdzić, czy budowa naczyń jest prawidłowa, oraz to, czy widoczne są w nich jakieś zmiany chorobowe, które mogą utrudniać przepływ krwi.

Jakie są wskazania do zabiegu?

Angiografia naczyń wieńcowych jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych, które wykonuje się u pacjentów z różnymi postaciami choroby tętnic wieńcowych lub jej podejrzeniem. Kardiolog może zlecić koronarografię u pacjentów:

• mających objawy wskazujące na chorobę niedokrwienną serca,
• z rozpoznaną chorobą wieńcową,
• cierpiących na niewydolność serca,
• z tętniakiem aorty,
• po przebytym urazie klatki piersiowej,
• z niektórymi wadami wrodzonymi serca,
• przed leczeniem kardiochirurgicznym (np. angioplastyką lub zakładaniem „by-passów”),
• cierpiących na stany zapalne naczyń krwionośnych.

Koronarografia ułatwia kardiologom podjęcie decyzji, do jakiego dalszego leczenia kwalifikuje się pacjent. Czasem wystarczy samo leczenie farmakologiczne, jednak w części przypadków wymagane jest np. udrożnienie zmienionych chorobowo naczyń wieńcowych.

Jak przygotować się do koronarografii?

O tym, czy kwalifikujemy się do zabiegu, decyduje lekarz kardiolog. Przed podjęciem takiej decyzji może zlecić wykonanie także innych badań, jak próba wysiłkowa, ECHO serca, EKG, czy Holter EKG. 

Aby zabieg przebiegł bez zakłóceń i dał oczekiwane rezultaty, należy się do niego odpowiednio przygotować. Przed większością planowanych badań o charakterze inwazyjnym zaleca się wykonanie szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (tj. żółtaczce zakaźnej). O czym jeszcze pacjent powinien wiedzieć?

• Przed zabiegiem trzeba poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach. Może się bowiem okazać, że na krótko przed zabiegiem trzeba będzie zaprzestać ich stosowania.
• Warto zapytać, czy powinniśmy wykonać dodatkowe badania laboratoryjne przed zabiegiem. W większości przypadków badania wykonuje się bezpośrednio przed koronarografią w szpitalu.
• Jeżeli kiedykolwiek wystąpiła u nas reakcja alergiczna po podaniu środka kontrastowego podczas badania radiologicznego, powinniśmy poinformować o tym lekarza.
• Do badania należy przystąpić na czczo (tj. nie jeść przez około 8 godzin przed zabiegiem). Dzień przed koronarografią warto zadbać o prawidłowe nawodnienie - wskazane jest wypicie około 2 litrów płynów.
• Pacjentki powinny zmyć kryjące lakiery z paznokci dłoni i stóp, aby w trakcie zabiegu lekarz mógł kontrolować ich stan.

Trzeba pamiętać, że angiografia wieńcowa, choć często wykonywana, nadal jest badaniem inwazyjnym, które niesie ze sobą pewne ryzyko. Pacjenci najczęściej skarżą się na ból i zaczerwienienie w miejscu dostępu naczyniowego. Może się jednak zdarzyć, że dojdzie do ostrego niedokrwienia kończyn, zaburzenia rytmu serca, udaru mózgu, czy uszkodzenia nerek. Powikłania te zdarzają się jednak stosunkowo rzadko i nie przekraczają 2% wszystkich zabiegów. Ryzyko wzrasta u osób w podeszłym wieku lub w ciężkim stanie ogólnym i przy współistniejących chorobach np. cukrzycy.

Ile trwa koronarografia i jakie są zalecenia po zabiegu?

Zabieg koronarografii wykonuje się w pracowniach hemodynamicznych lub pracowniach badań naczyniowych. Trwa około 30 minut (czasem do 1,5 godziny, gdy przypadek jest trudny) i jest dla pacjenta bezbolesny, ponieważ przeprowadza się go w znieczuleniu miejscowym. Obecnie stosuje się główne dojście naczyniowe, tzw. promieniowe (w okolicy nadgarstka). Sporadycznie wybiera się dojście udowe, znajdujące się w pachwinie.

Podczas zabiegu cewnik wprowadzany jest do tętnicy obwodowej. Gdy znajdzie się w odpowiednim miejscu, podawany jest środek kontrastowy, który miesza się z krwią. W tym momencie pacjent może odczuwać ciepło. Cały ten proces jest nagrywany i może być przez kardiologa odtwarzany, aby ocenić budowę i stan naczyń, a także pracę serca. Po usunięciu cewnika w miejscu wkłucia zakłada się opatrunek uciskowy.

Po zabiegu pacjent powinien przez kilka godzin leżeć nieruchomo na plecach i nie zginać kończyny, do której wprowadzany był cewnik. Dzięki temu nie powstaną krwiaki. Jeść można chwilę po badaniu. Ważne jest także picie dużej ilości płynów, by wypłukać środek kontrastowy z organizmu. Gdyby w miejscu wkłucia siniak stał się tkliwy lub uległ powiększeniu, należy skonsultować się z lekarzem.