Co to jest łupież?

Łupież jest powszechną chorobą owłosionej skóry głowy, która w zależności od rodzaju może dotyczyć od 1 do 10% populacji. Terminem łupieżu określa się złuszczanie skóry głowy, która ma charakter drobnopłatkowy. Łupież dzieli się na rodzaje w zależności od tego, czy złuszczaniu towarzyszy nadmierne wydzielanie sebum, czy też nie. Gdy dodatkowym objawem łuszczącej się skóry głowy jest łojotok, mówi się o łupieżu tłustym, a gdy wydzielanie sebum jest w normie - o łupieżu zwykłym.

Co jest przyczyną łupieżu?

Wyróżnia się kilka przyczyn powstawania łupieżu. Za jedną z nich uważa się zwiększoną kolonizację skóry głowy przez grzyb z rodzaju Malassezia. Organizm ten w fizjologicznych warunkach zamieszkuje naszą skórę głowy, lokalizując się w okolicy gruczołów łojowych. U pacjentów zmagających się z łupieżem liczba tych grzybów jest jednak znacznie zwiększona. 

Istnieją też czynniki prowokujące oraz nasilające powstawanie łupieżu. Dzieli się na czynniki:

• egzogenne,
• endogenne. 

Do czynników endogennych, czyli pochodzenia wewnętrznego, zalicza się np. zaburzenia hormonalne (głównie w obrębie androgenów), czynniki genetyczne, nadmierny stres, zaburzenia emocjonalne oraz nieodpowiednią dietę i nadużywanie alkoholu. Do czynników egzogennych (zewnątrzpochodnych) należą nieprawidłowa pielęgnacja skóry głowy i stosowanie zbyt dużej ilości nieodpowiednich kosmetyków (past i żeli) oraz częste noszenie nakryć głowy. 

Łupież - objawy

Łupież, w zależności od rodzaju, charakteryzują różnego rodzaju objawy. Łupież suchy objawia się występowaniem szarobiałych, drobnych, sypkich łusek, które są umiejscowione w okolicy skroni i czubka głowy. Łupieżowi suchemu często towarzyszy występowanie suchych i łamliwych włosów. 

Łupież tłusty cechuje występowanie tłustych, żółtych łusek na czubku głowy. Dodatkowo obserwuje się nadmierny łojotok i przetłuszczanie się włosów. Gdy w okolicy tłustej łuski jest obecny dodatkowo stan zapalny, w postaci czerwonych plam na głowie, wówczas mówi się o łojotokowym zapaleniu skóry głowy. 

Jak zwalczyć łupież?

Wielu pacjentów przychodząc do apteki, zadaje pytanie, co tak naprawdę pomaga na łupież. Lekiem pierwszego wyboru jest szampon o 2% stężeniu ketokonazolu. Jest to substancja przeciwgrzybicza, która powoduje zmniejszenie ilości grzyba z rodzaju Malassezia, który jest jedną z przyczyn łupieżu. Leczenie ma charakter długotrwały i wymaga systematyczności. Początkowo szampon powinno się stosować 2 razy w tygodniu przez pierwszy miesiąc leczenia. 

Kolejnym krokiem jest profilaktyka łupieżu, która polega na stosowaniu szamponu raz w tygodniu lub raz na 2 tygodnie przez kilka miesięcy. Zarówno podczas leczenia, jak i w profilaktyce po nałożeniu i wmasowaniu szamponu w skórę głowy, należy go tam pozostawić na 5 minut i dopiero po tym czasie spłukać.

Jeśli osoba zmagająca się z problemem łupieżu potrzebuje myć głowę częściej niż wynika to ze stosowania szamponu leczniczego, to pomiędzy jego stosowaniem zaleca się stosowanie łagodnych szamponów kosmetycznych. 

Oprócz ketokonazolu szamponami kosmetycznymi pomocnymi w zwalczaniu łupieżu są te oparte na poniższych substancjach przeciwgrzybiczych:

• cyklopiroksolaminie,
• klotrimazolu, 
• siarczku selenu,
• piroktonie olaminy,
• pirytionianie cynku.

Przy wzmożonych objawach uporczywego łupieżu dodatkowo można zastosować olejowy roztwór kwasu salicylowego, który zmiękcza i ułatwia usuwanie zgrubiałego, zrogowaciałego naskórka.

Gdy preparaty bez recepty nie są pomocne, lekarz rodzinny lub lekarz dermatolog po przeprowadzeniu odpowiedniego wywiadu i badań, może przepisać leki na receptę, np. szampon z 1,5% piroksolaminą. 

Wizytę u wybranego specjalisty zarezerwujesz przez portal LekrzeBezKolejki.pl

Jak prawidłowo pielęgnować skórę głowy skłonną do łupieżu?

Jedną z przyczyn powstawania łupieżu jest stosowanie szamponów ze składnikami, które mogą przesuszać skórę głowy. U pacjentów ze skłonnością do łupieżu suchego warto włączyć do pielęgnacji szampony ze składnikami nawilżającymi, takimi jak mocznik, pantenol oraz gliceryna. 

Skóra głowy podatna na występowanie łupieżu tłustego potrzebuje z kolei składników o działaniu:

• złuszczającym (np. kwas salicylowy, mocznik w stężeniu powyżej 30%),   
• przeciwświądowym, przeciwzapalnym (dziegieć),
• regulującym wydzielanie łoju (siarka, sole cynku).

Poza delikatnymi szamponami warto zmienić nawyki pielęgnacyjne. Zaleca się, aby w miarę możliwości zrezygnować z suszenia włosów suszarką z gorącym powietrzem oraz dokładnie spłukiwać włosy z szamponu. 

Bibliografia:

1. Brzezińska-Wcisło, Ligia, et al. "Łupież i łojotokowe zapalenie owłosionej skóry głowy–patogeneza, obraz kliniczny oraz aspekty terapeutyczne." Post Dermatol Alergol 24 (2007): 59-64.
2. Bednarek, M., and Musiał, C. (2019). "Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego–choroby skóry głowy." The most common problems of the trichologic patient–scalp diseases. Kosmetologia Estetyczna 8.3: 393-396.