Melasma — co to?

Melasma, inaczej nazywana ostudą lub melanodermą, jest zaburzeniem skórnym, powstającym na skutek hiperpigmentacji miejsc narażonych na promieniowanie UV. Ostuda wiąże się ze zwiększoną produkcją melaniny, która jest barwnikiem występującym w skórze. Melanina jest związkiem, który ma chronić głębsze warstwy skóry przed jej nadmiernym narażeniem na promieniowanie ultrafioletowe. Melanina jest produkowana w organizmie z aminokwasu — tyrozyny, z udziałem enzymu zwanego tyrozynazą, co jest istotne z punktu widzenia leczenia ostudy.

Synteza melaniny zwiększa się przy podwyższonej ekspozycji na światło słoneczne, co nazywamy powstawaniem opalenizny. Jednak w niektórych przypadkach dochodzi do nadmiernej, nieregularnie rozmieszczonej produkcji melaniny, co prowadzi do powstania zmian na skórze o charakterze m.in. ostudy lub piegów. 

Melasma jest widoczna w postaci dobrze ograniczonych, nieregularnych plam w kolorze brązowym lub szarawym. Częściej pojawia się u kobiet niż u mężczyzn i występuje głównie w miejscach narażonych na promieniowanie UV, powodując powstawanie przebarwień. Ostuda (melasma) pojawia się głównie na twarzy, na czole, nad ustami, pod oczami i na szyi, choć jest też obserwowana na nogach. 

Umów pasujący Ci termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Melasma — przyczyny

Melasma powstaje na skutek zwiększonego narażenia skóry na promieniowanie ultrafioletowe, przed czym skóra chroni się, wytwarzając większą ilość melaniny. Zatem główną przyczyną występowania ostudy jest ekspozycja na promieniowanie słoneczne. 

Na występowanie ostudy bardziej narażone są kobiety, dlatego postuluje się także udział czynników hormonalnych w patogenezie powstawania melasmy. Dotyczy to głównie żeńskich hormonów płciowych (progesteronu i estrogenów). Za tym argumentem przemawia także fakt, iż ostuda jest zmianą często pojawiającą się u ciężarnych. Dotyczy też kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą czy antykoncepcję hormonalną. Melasma może być także objawem rozwoju guzów czynnych hormonalnie. Na powstanie ostudy mogą mieć wpływ ponadto predyspozycje genetyczne. 

Melasma może pojawić się jako efekt uboczny stosowania niektórych leków, które uwrażliwiają skórę na działanie promieni słonecznych, zwiększając efekt melanogenny. Do takich leków zalicza się np.:

• pochodne fenotiazyny (leki przeciwpsychotyczne),
• sulfonamidy (leki przeciwbakteryjne),
• pochodne sulfonylomocznika (leki przeciwcukrzycowe),
• moczopędne leki tiazydowe,
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
• tetracykliny (antybiotyki).  

Podczas stosowania tych preparatów należy zwrócić szczególną uwagę na regularną aplikację kremów z filtrami przeciwsłonecznymi. 

Melasma — jak leczyć?

Leczenie melasmy polega na stosowaniu odpowiednich kremów oraz filtrów przeciwsłonecznych. Wśród składników czynnych zawartych w kremach na ostudę mogą znajdować się takie substancje jak:

• hydrochinon, 
• tretynoina, 
• fluocynolon, 
• kwas azelainowy, 
• niacynamid, 
• thiamidol.

Część z tych substancji jest dostępna tylko z przepisu lekarza, dlatego po pojawieniu się takich zmian warto udać się do dermatologa i skonsultować się w tej sprawie. Ponadto lekarz będzie w stanie zróżnicować podejrzewaną przez nas melasmę z innymi zmianami, które na pierwszy rzut oka mogą być do niej podobne. 

Poza kremami mogą zostać zalecone zabiegi kosmetologiczne z użyciem peelingów chemicznych, np. zawierających kwas pirogronowy lub glikolowy. Po takich zabiegach skóra będzie wrażliwsza i możliwe jest przejściowe wystąpienie rumienia i pieczenie skóry. Innymi zabiegami zmniejszającymi przebarwienia są mikronakłuwania z użyciem kwasu traneksamowego, osocza bogatopłytkowego lub witaminy C. 

W uzasadnionych przypadkach może zostać zlecone doustne przyjmowanie kwasu traneksamowego, który jest inhibitorem tyrozynazy — enzymu uczestniczącego w szlaku syntezy melaniny.  

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia

1. Cassiano DP, Espósito ACC, da Silva CN, Lima PB, Dias JAF, Hassun K, Miot LDB, Miot HA, Bagatin E. Update on Melasma-Part II: Treatment. Dermatol Ther (Heidelb). 2022 Sep;12(9)
2. Espósito ACC, Cassiano DP, da Silva CN, Lima PB, Dias JAF, Hassun K, Bagatin E, Miot LDB, Miot HA. Update on Melasma-Part I: Pathogenesis. Dermatol Ther (Heidelb). 2022 Sep;12(9)
3. Drukała, Justyna, et al. "Molekularne podłoże zaburzeń pigmentacji w chorobach skóry." Przegląd lekarski 66.3 (2009).

Autor