Siatka centylowa – czym jest i do czego służy?

Siatka centylowa to ważne narzędzie diagnostyczne pozwalające ocenić, czy wzrost i masa ciała dziecka mieszczą się w normach właściwych dla jego wieku. Składa się z dwóch osi – pozioma określa wiek, natomiast pionowa przedstawia parametry ciała,  masę ciała czy wzrost. W przypadku niemowląt stosuje się także siatki centylowe, na których zaznacza się pomiary obwodu główki maluszka.

Siatki centylowe umieszczone są w książeczce zdrowia dziecka. Regularne ważenie i mierzenie pociechy oraz zapisywanie wartości na siatkach centylowych umożliwia porównywanie wyników z poszczególnych miesięcy życia malucha, oraz ocenę, czy rozwija się harmonijnie i prawidłowo. Postępy w rozwoju powinny być dokładnie analizowane przez rodziców, a wszelkie wątpliwości konsultowane ze specjalistą. Na podstawie sporządzonych wykresów lekarz pediatra jest w stanie wykryć ewentualne odstępstwa, mogące świadczyć o nieprawidłowościach w rozwoju i wdrożyć odpowiednie działania.

Rodzaje siatek centylowych

Tempo rozwoju chłopców i dziewczynek różni się, dlatego opracowano oddzielne siatki centylowe dla każdej płci. Stworzono również osobne tabele dla wcześniaków, a także dla maluchów z różnymi chorobami genetycznymi, np. z zespołem Downa. Warto mieć świadomość, że siatki centylowe są zróżnicowane ze względu na kraj – parametry (takie jak masa ciała czy wzrost) są oceniane na tle populacji dzieci z danego państwa. Jeżeli więc korzystasz z siatek centylowych znalezionych w Internecie, zwróć uwagę, czy dotyczą polskich maluchów^[1]. Ze względu na to, że tempo wzrostu dzieci zmienia się, siatki są co jakiś czas aktualizowane – przed skorzystaniem z tabel upewnij się, że odpowiadają aktualnym wytycznym^[2].

Jak korzystać z siatek centylowych?

Korzystanie z siatek centylowych z początku może wydawać się skomplikowane, jednak z pewnością szybko opanujesz tę sztukę. Kluczem do sukcesu jest zmierzenie i zważenie dziecka, a następnie prawidłowe przeniesienie wartości na siatkę.

Jeżeli chcesz zważyć niemowlę w domu, możesz wykorzystać zwykłą wagę łazienkową. Najpierw stań na niej samodzielnie, a następnie z dzieckiem – otrzymana różnica określi masę ciała malucha. Ta metoda może być jednak mało precyzyjna. O wiele lepszym rozwiązaniem jest zakup lub wypożyczenie specjalnej elektronicznej wagi dla niemowląt. Bardzo ważne jest także ważenie dziecka o takiej samej porze i przy pomocy tego samego urządzenia – w innym przypadku wyniki mogą być niewiarygodne.

Pomiar długości ciała Twojej pociechy podziel na cztery etapy:

• zmierz długość ciała od czubka głowy do bioder,
• zmierz odległość od bioder do kolan,
• zmierz odległość od kolan do stóp,
• zsumuj powyższe wyniki^[3].

Po zważeniu i zmierzeniu dziecka wybierz siatkę centylową odpowiednią do jego płci, a następnie na osi poziomej zaznacz wiek, a na pionowej badaną cechę, np. masę ciała, wskaźnik masy ciała (BMI), wzrost lub obwód główki. Po naniesieniu danych poprowadź linie – punkt ich przecięcia określi pozycję centylową.

Siatka centylowa – wartości i normy

Masa ciała Twojego dziecka utrzymuje się na 75. centylu? Oznacza to, że 75% dzieci w tym wieku i tej samej płci waży tyle samo lub mniej, a 25% waży tyle samo lub więcej^[2].

Jakie wartości powinny zwrócić Twoją uwagę? Za szeroką normę uznaje się centyle między 3. a. 97. Jeśli Twoja pociecha znajdzie się poniżej lub powyżej normy, należy zasięgnąć opinii lekarskiej. O zaburzeniach rozwoju dziecka mogą świadczyć także wartości między 3. a 10. centylem i między 90. a 97. centylem – w tej sytuacji również warto skonsultować się z pediatrą^[3].  

Alarmujące są sytuacje, w których wartości masy ciała lub wzrostu drastycznie rosną, lub spadają – ich nagły spadek powinien być jak najszybciej omówiony ze specjalistą.

Pamiętaj, że wpływ na omawiane wartości mogą mieć różnorodne czynniki, np. genetyczne. Każde niemowlę rozwija się w swoim tempie, dlatego tak ważne są regularne wizyty u specjalisty i analiza pomiarów naniesionych na siatkę centylową.

Bibliografia:

1. https://nce.pl/dzieci-i-mlodziez/dzieci-0-3/siatki-centylowe--czyli-ocena-rozwoju-fizycznego-i-stanu-odzywienia-dziecka
2. https://www.bebiklub.pl/rozwoj-dziecka/zdrowie-dziecka/siatki-centylowe-bez-tajemnic-dowiedz-sie-jak-je-odczytywac
3. https://www.bebiklub.pl/rola-brzuszka/karmie-piersia/jak-czytac-siatki-centylowe

Autor