Depresja chorobą cywilizacyjną

Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) depresja stała się czwartą, najpoważniejszą chorobą na świecie. To także główny z czynników prowadzących do samobójstwa. Jak wskazują badacze, do 2030 roku depresja ma niestety szansę stać się najczęściej diagnozowaną chorobą, jaka dotyka ludzkość. Już teraz wyniki są zatrważające. W 2021 zmagało się z nią 350 mln ludzi na całym globie, w Polsce - 4 miliony.  Raport NFZ podaje, że w 2019 roku leki przeciwdepresyjne wykupiło łącznie 3,8 mln osób.

Odsetek osób chorych na depresję w Europie (lata 2012 i 2017). Źródło: raport NFZ

Wszystkie te dane świadczą tylko o jednym: Polacy coraz gorzej radzą sobie ze stresem, napięciem, stresorami. Sprzyjają temu nie tylko trudne sytuacje, traumy i czynniki genetyczne, ale także siedzący tryb życia, słaba jakość snu, zbyt mała aktywność fizyczna, niezdrowy tryb życia i przepracowanie.

Tymczasem pandemia - która miała przecież stać się okazją do „zatrzymania w miejscu“ tylko pogłębiła problem.

Polacy po pandemii czują się jeszcze gorzej

Aż dwa niezależne od siebie raporty (UCE RESEARC oraz badanie MultiSport Index 2022) potwierdzają, że ponad 40% Polaków odczuło w pandemii pogorszenie zdrowia psychicznego. Przyczyną takiego stanu rzeczy był stres, problemy ze snem, ogólny niepokój związany z sytuacją epidemiologiczną, rosnące ceny, niepewność jutra. Co ciekawe, na te problemy wskazywały głównie osoby młode, zamieszkujące duże miasta.

Jak czytamy w badaniu „Objawy depresji i lęku wśród Polaków w trakcie epidemii COVID-19. Raport z badań podłużnych“:

„W trakcie wiosennego lockdownu (początek maja 2020) najwyższy poziom objawów depresji i lęku uogólnionego przejawiały osoby w wieku 18-24 lata, podczas gdy w grudniu najwyższy poziom objawów depresji deklarowały osoby w wieku 35-44 lata. We wszystkich czterech falach badania osoby w wieku poniżej 45 lat charakteryzowały się wyższym nasileniem objawów depresji i lęku uogólnionego niż osoby od 45. roku życia.“

Źródło: CBOS

Nic dziwnego. W pandemii towarzyszyło nam ogromne poczucie lęku, a wiele osób doświadczyło poważnej choroby lub śmierci kogoś bliskiego. Gdy wydawało się, że zaczynamy wychodzić na prostą - wybuchła wojna w Ukrainie, a w Polsce rozszalała się największa od 21 lat inflacja. Obecnie wielu Polaków nie ma pewności jutra, co związane jest ze znaczną podwyżką cen i stóp procentowych.

Nie tylko depresja

Depresja, choć tak powszechna, nie jest jedynym schorzeniem, które obciąża zdrowie psychiczne. Jak pokazuje raport „Zdrowie psychiczne w Unii Europejskiej“, na co dzień zmagamy się m.in. z zaburzeniami lękowymi, wspominaną już bezsennością, zaburzeniami somatycznymi, ADHD u dzieci i młodzieży, zaburzeniami spowodowanymi z nadużywaniem alkoholu i narkotyków, czy demencją. Do tego dochodzą również ciężkie choroby psychiczne, takie jak na przykład zaburzenia afektywne dwubiegunowe.

Tym samym problemy związane ze zdrowiem psychicznym stanowią największe wyzwanie zdrowotne w XXI wieku. Tych danych nie zmienia nawet wybuch epidemii COVID-19.

Czym jest zdrowie psychiczne i dlaczego jesteśmy tak bardzo narażeni na stres?

Według Światowej Organizacji Zdrowia zdrowie psychiczne to: „stan dobrego samopoczucia, w którym człowiek wykorzystuje swoje zdolności, może radzić sobie ze stresem w codziennym życiu, może wydajnie i owocnie pracować oraz jest w stanie wnieść wkład w życie danej wspólnoty“. Jak widać, ważnym aspektem jest tutaj umiejętność radzenia sobie ze stresem. A ten przytłacza nas bardzo silnie - w ostatnich dwóch latach skumulowany dodatkowo o bardzo trudną sytuację społeczną.

Ciągły stres specjaliści już od dawna zaliczają do chorób przewlekłych. To on staje się podstawą do powstawania wielu schorzeń - zarówno ciała, jak i umysłu. Stresuje nas właściwie wszystko, a na stres i tak zwane choroby psychosomatyczne narażone są szczególnie osoby, które bardzo wysoko ustawiają sobie poprzeczkę. Jak podaje Ewa Kempisty-Jeznach w książce „Chorzy ze stresu“:

„(…) w XXI wieku u ludzi, których nazywam „ludźmi wyzwań”, występuje nowy typ chorób zwanych psychosomatycznymi (…). Ludzki mózg, który każdego dnia przyswaja 34 gigabajty informacji – odpowiednik 100 tysięcy słów, nie jest w stanie zapanować nad ciałem. To tutaj zawiesza się, przegrzewa i resetuje. Musimy pamiętać, że każdy z nas tylko do pewnego momentu zachowuje kontrolę nad swoim ciałem i psychiką, a stres, którego doświadcza „człowiek współczesny”, sprawił, że granica między kontrolą a jej utratą jest cieńsza niż kiedykolwiek.“

Pogoń za karierą, konieczność zarabiania coraz większych pieniędzy, niemożność kupna mieszkania za gotówkę (co zmusza do brania kredytów), trudności z utrzymaniem relacji - to wszystko sprawia, że coraz bardziej potrzebujemy wsparcia dobrych specjalistów: lekarzy psychiatrów, psychologów, seksuologów.

Czym zajmuje się lekarz psychiatra?

Przede wszystkim to lekarz, który zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób i zaburzeń psychicznych. Psychiatra to osoba, która ukończyła studia medyczne,  może więc przepisywać farmakoterapię, recepty i zwolnienia.

Lekarze psychiatrzy są zobowiązani do przestrzegania Kodeksu Etyki Lekarskiej. Przyjmują zarówno w szpitalach, jak i gabinetach prywatnych, klinikach i przychodniach NFZ.

Czym różni się psychiatra od psychologa i terapeuty?

Psycholog nie jest lekarzem (nie może więc wypisywać recept, skierowań itp.), jest za to absolwentem studiów psychologicznych. Może opiniować i udzielać wsparcia psychologicznego. Psychoterapeuta również nie ma uprawnień lekarskich, jest za to absolwentem specjalnej szkoły psychoterapii, która daje podstawy do prowadzenia sesji terapeutycznych.

Kiedy warto wybrać się do lekarza psychiatry?

Warto pamiętać, że psychiatra to lekarz jak każdy inny - zadba o nasze zdrowie i pomoże dojść do siebie. Wizyta u takiego specjalisty to żaden wstyd, a wręcz przeciwnie! Im szybciej zdecydujemy się podjąć odpowiednie kroki, tym mniejsze nasze cierpienie i szybsze podjęcie właściwego leczenia.

Do psychiatry warto pójść, gdy:

• Zauważamy u siebie zmiany nastroju
• Gdy zmieniają się nasze relacje w życiu rodzinnym i towarzyskim: zaczynamy czuć potrzebę izolacji
• Gdy nasze samopoczucie ulega pogorszeniu, gdy spada nasza energia, gdy wszystko przychodzi nam z wysiłkiem
• Gdy dręczy nas ciągły niepokój, lęk, poczucie zagubienia, smutek, apatia
• Gdy staliśmy się nadpobudliwi, wybuchowi, nadwrażliwi
• W sytuacjach, gdy dochodzi do bardzo trudnych momentów w życiu: choroba, śmierć bliskiej osoby itp.
• Gdy dotykają nas takie objawy, jak częste bóle głowy, kołatanie serca, drżenie rąk, zaburzenia snu
• Gdy wpadamy w sidła uzależnień

Jakie choroby leczy psychiatra?

Między innymi takie schorzenia, jak depresja, zaburzenia psychiczne, zaburzenia osobowości, nerwice, zaburzenia emocjonalne, choroba afektywna dwubiegunowa, schizofrenia, bulimia czy anoreksja.

Gdzie szukać specjalistów i jak wygląda wizyta?

Najlepiej korzystać ze sprawdzonego źródła, które pomoże nam znaleźć najlepszych specjalistów z dziedziny psychiatrii w jednym miejscu. W czasach pandemii przyzwyczailiśmy się już do konsultacji online. Ich przewaga nad wizytami stacjonarnymi opiera się przede wszystkim na tym, że nie musimy czekać w kolejkach, a nawet wychodzić z domu, by otrzymać profesjonalną pomoc. Duży wybór lekarzy specjalistów znajduje się pod linkiem https://psychoklinika.pl/psychiatra-warszawa-bielany

W trakcie wizyty online lub konsultacji telefonicznej pacjent może uzyskać e-receptę oraz e-zwolnienie. Lekarze z Warszawy przyjmują pacjentów z całej Polski oraz również Polonię z zagranicy. Nie ma więc żadnych ograniczeń, a z porady specjalisty może skorzystać każda osoba, która potrzebuje pomocy. Rezerwację wizyty dokonuje się poprzez rejestrację online, która działa przez całą dobę, siedem dni w tygodniu.

Jeżeli chodzi o samą poradę online lub wizytę u lekarza psychiatry w gabinecie stacjonarnym - nie ma czego się obawiać. Specjalista przeprowadzi wywiad, w którym będzie pytał o różne aspekty życia, samopoczucie, relacje z innymi ludźmi. Być może będzie konieczne wykonanie jakichś dodatkowych badań lub udać się jeszcze do lekarza neurologa. Na podstawie zebranych informacji lekarz może dobrać dla pacjenta odpowiednie leki.

Jak pokazują badania i raporty, nasze zdrowie psychiczne jest teraz szczególnie narażone. Sprzyja temu wiele czynników, dlatego jeżeli obserwujecie u siebie jakieś niepokojące zmiany, warto jak najszybciej pójść do specjalisty. To oszczędzi wielu komplikacji, a przecież zdrowa głowa to dobre życie.

—

Źródła:

• „Objawy depresji i lęku wśród Polaków w trakcie epidemii COVID-19. Raport z badań podłużnych“.
• „Samopoczucie Polaków w roku 2020. Komunikat z badań“, CBOS 2021.
• „Pandemia vs. kondycja psychiczna Polaków“, raport UCE RESEARCH.
• MultiSport Index 2022: Dwa lata w pandemii. Raport z badania aktywności fizycznej i samopoczucia Polaków.
• Jagoda Tracz-Dral Główny specjalista Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, „Zdrowie psychiczne w Unii Europejskiej“, 2019.

Autor