Co to jest terapia poznawczo-behawioralna?

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) to forma leczenia skoncentrowana na konkretnych problemach pacjenta. Jest skoncentrowana na teraźniejszości. Jej celem jest motywowanie pacjenta do podejmowania działań prowadzących do zmiany zachowań, co przekłada się na zmniejszenie nasilenia objawów.

Terapia CBT zachęca pacjentów do podejmowania skutecznych decyzji i działań poprzez nadawanie adekwatnego znaczenia zewnętrznym okolicznościom oraz własnym myślom i emocjom. Psychoterapia poznawczo-behawioralna (ang. cognitive-behavioral therapy) jest powszechnie stosowana i skuteczna w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych. Jej głównym celem jest redukcja stresu oraz poprawa codziennego funkcjonowania, co prowadzi do lepszego samopoczucia i wyższej jakości życia pacjenta.

Umów dogodny termin wizyty online u psychoterapeuty

Dla kogo jest terapia poznawczo-behawioralna?

Nurt poznawczo-behawioralny jest najlepiej przebadaną metodą psychoterapii i posiada udokumentowaną skuteczność w leczeniu wielu zaburzeń. 

Jeśli czekasz na znak wskazujący, że warto rozpocząć terapię — oto on 😊

Rozważania na temat konsultacji u psychologa, psychiatry czy psychoterapeuty najczęściej są już sygnałem, że takiej konsultacji potrzebujesz. Twoje trudności są wystarczające, by zgłosić się po pomoc. 

Obszary, w których CBT jest skuteczne:

• zaburzenia lękowe — skuteczność CBT jest porównywalna do farmakoterapii;
• zaburzenia lękowe z napadami paniki – redukcja objawów lęku napadowego utrzymuje się co najmniej rok po zakończeniu terapii;
• fobia społeczna;
• zaburzenia stresowe pourazowe (PTSD);
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) — CBT przyczynia się do długotrwałej redukcji objawów OCD;
• zaburzenia depresyjne;
• zaburzenia afektywne dwubiegunowe — CBT wraz z leczeniem farmakologicznym wpływa na zapobieganie nawrotom i łagodzenie objawów;
• przewlekły ból — dzięki CBT (zwłaszcza tzw. trzeciej fali) możliwe jest zmniejszenie intensywności bólu, obniżenie objawów depresji oraz poprawa fizycznego funkcjonowania;
• zaburzenia odżywiania;
• zaburzenia snu i bezsenność;
• uzależnienia chemiczne i behawioralne;
• schizofrenia — CBT ma status terapii pomocniczej wobec leczenia farmakologicznego.

Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna?

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) skupia się na tym, jak ludzie myślą, jakie emocje im towarzyszą oraz do jakich zachowań one prowadzą. Ważną rolę w terapii poznawczo-behawioralnej odgrywa nauka, jak zmienić destrukcyjne myśli i nieefektywne działania na bardziej adekwatne. Pacjent zyskuje głębokie zrozumienie związku pomiędzy myślami, emocjami i zachowaniem.

W wielu zaburzeniach emocjonalnych znaczącą rolę odgrywa brak umiejętności dostosowywania właściwej reakcji do wydarzenia, sztywne wzorce myślenia i brak elastyczności. Pacjent i psychoterapeuta pracują razem w celu zidentyfikowania i zbadania prawdziwości wybranych myśli i zachowań, a w razie potrzeby — wprowadzenia zmian. Celem tych działań jest nauczenie pacjenta samodzielnego rozpoznawania trudności oraz wyposażenie go w narzędzia do radzenia sobie z nimi.

W relacji terapeutycznej ważna jest autentyczność, empatia i zrozumienie. W terapii CBT często wykorzystywane są zadania domowe — mają one zaangażować pacjenta w działania poza sesjami terapeutycznymi. Ważnym elementem jest psychoedukacja na temat danej trudności. Często włączane są też elementy mindfulness.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Jak wygląda sesja terapii poznawczo-behawioralnej?

Większość sesji zaczyna się od ogólnej rozmowy na temat ostatnich wydarzeń i samopoczucia pacjenta. Czasami pojawia się potrzeba powrotu do tematów poruszanych podczas poprzedniej sesji. Pacjent może również omówić pilne kwestie dotyczące bieżących spraw. Większość czasu spotkania poświęcona jest dyskusji na temat maksymalnie kilku najważniejszych dla pacjenta kwestii. Terapeuta może dopytywać o szczegóły dotyczące danej trudności, edukować na temat omawianego problemu oraz wspierać w poszukiwaniu rozwiązań. Pod koniec sesji terapeuta podsumowuje kluczowe punkty i wnioski z rozmowy. Może także zaproponować zadanie domowe związane z omawianymi tematami. 

Ile powinna trwać terapia poznawczo-behawioralna? Jedna sesja terapeutyczna zazwyczaj trwa około 50 minut.

Terapia poznawczo-behawioralna — podsumowanie

Nurt poznawczo-behawioralny jest jednym z najlepiej przebadanych podejść terapeutycznych. Koncentruje się na teraźniejszości i dostarcza praktycznych narzędzi do radzenia sobie z bieżącymi trudnościami. Ma udokumentowaną skuteczność w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych.

Jeśli jesteś w kryzysie zdrowia psychicznego, wsparcie znajdziesz na poniższych stronach centrumwsparcia.pl.oraz brpd.gov.pl (w przypadku dzieci).

Bibliografia

1. Wright, J. H. (2006). Cognitive Behavior Therapy: Basic Principles and Recent Advances. Focus, 4(2), s. 173–178. DOI: 10.1176/foc.4.2.173. 
2. Kowalski, J., Blaut, A., Dragan, M., Farley, D.,Pankowski, D., Sanna, K., Sliwerski, A., Wiśniowska, J. (2024). Systematyczny narracyjny przegląd metaanaliz badań nad skutecznością psychoterapii poznawczo-behawioralnej i zaleceń terapeutycznych opublikowanych między 2010 a 2023. Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczej i Behawioralnej.
3. Mennin, D. S., Ellard, K. K., Fresco, D. M., Gross, J. J. (2013). United we stand: emphasizing commonalities across cognitive-behavioral therapies. Behavior therapy, 44(2), s. 234–248. DOI: 10.1016/j.beth.2013.02.004. 
4. Dobson, D.J.G., Dobson, K.S. (2013). In-session structure and collaborative empiricism. Cognitive and Behavioral Practice, 20(4), s. 410–418. DOI:10.1016/j.cbpra.2012.11.002.
5. Vranceanu, A.M., Safren, S. (2011). Cognitive-behavioral therapy for hand and arm pain. Journal of hand therapy : official journal of the American Society of Hand Therapists, 24(2), s. 124–131. DOI: 10.1016/j.jht.2010.08.005. 

Autor