Jakie są przyczyny nerwicy?

Podejrzewa się, że nerwica ma podłoże genetyczne i dotyzy częściej kobiet niż mężczyzn. Badania wykazały, że w I stopniu pokrewieństwa (np. córka-matka) ryzyko zachorowania jest 3-5 razy większe w porównaniu do ogółu społeczeństwa. Sama genetyka nie jest jedyną przyczyną zaburzeń lękowych, są to również czynniki środowiskowe lub trudne wydarzenia życiowe np.:

• przemoc domowa;
• przewlekły stres;
• alkoholizm w rodzinie/trudne dzieciństwo;
• przemoc seksualna;
• choroba przewlekła;
• PTSD (zespół stresu pourazowego);
• śmierć bliskiej osoby;
• problemy finansowe.

Umów dogodny termin wizyty u lekarza psychiatry

Objawy nerwicy lękowej

Ludzki organizm jest jak system naczyń połączonych. Objawy nerwicy mogą dotyczyć zarówno sfery psychicznej, jak i fizycznej. Czasem możemy spotkać się z określeniem nerwica wegetatywna, jest to manifestacja fizyczna lęku w różnych formach. Organizm sam syntetyzuje objawy, które nie mają podłoża w chorobach cielesnych tylko w psychice i są zależne od rodzaju zaburzenia, na które cierpi dana osoba.

Czy istnieje tylko jeden typ nerwicy?

Zaburzenia lękowe obejmują szeroką grupę chorób psychicznych. Do tej pory wyróżniono kilka rodzajów nerwic.

Zaburzenia lękowe uogólnione/nerwica lękowa

Charakteryzuje się wzmożonym niepokojem i poczuciem zagrożenia mimo braku czynnika, który mógłby stwarzać dla chorego niebezpieczeństwo. W tym rodzaju nerwicy, chory uskarża się na bezsenność, wzmożone napięcie mięśniowe oraz drżenia. Innymi objawami są również spadki koncentracji, które powodują zwiększenie uczucia napięcia wewnętrznego.

Fobie oraz ich odmiany 

Lęki mogą przybierać różne postacie, według klasyfikacji ICD-11 fobie dzielimy na:

• fobię społeczną - unikanie kontaktów społecznych, główną przyczyną jest niska samoocena i strach przed krytyką z otoczenia;
• agorafobię - paniczny lęk przed opuszczeniem domu/mieszkania (bezpiecznej dla chorego przestrzeni) lub przed wejściem do zatłoczonego autobusu lub sklepu. Te miejsca kojarzą się choremu z tym, że w razie napadu lęku, trudno byłoby z nich uciec, w których nie mieliby zaufanej osoby trzeciej, która mogłaby im pomóc;
• fobie specyficzne (izolowane) - np. strach przed pająkami (arachnofobia), ciasnymi pomieszczeniami (klaustrofobia) lub przed zjawiskami naturalnymi np. burzą.

Nerwica natręctw i zaburzenia obsesyjno-kompulsywne

Jest to ogromna grupa zaburzeń psychicznych, które najczęściej objawiają się obsesyjnymi myślami i obrazami, które automatycznie pojawiają się w głowie chorego. Połączone są z zachowaniami kompulsywnymi czyli powtarzającymi się czynnościami. Przykładem takich zachowań może być przymus sprawdzania po kilka/kilkanaście razy czy drzwi zostały zamknięte lub czy gaz został zakręcony przed wyjściem z domu. Działania te mają zminimalizować lęk i niepokój odczuwany przez pacjenta.

Jak zdiagnozować nerwicę? Psychoterapeuta, psycholog czy psychiatra?

Podstawą każdego leczenia jest trafna i szybko postawiona diagnoza. Gdzie możemy ją uzyskać? Psychiatra jako lekarz jest odpowiedzialny za diagnostykę i dostosowanie odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Psychoterapeuci i psychologowie w zależności od kwalifikacji i certyfikacji przeprowadzają indywidualne lub grupowe sesje terapeutyczne. W przypadku psychiatry nie jest konieczne skierowanie, natomiast psychoterapeutę można znaleźć również w ramach NFZ. Jednak pamiętajmy, że zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy nerwica, nie mijają same!

Jeśli chcesz zarejestrować się do wybranego specjalisty, odwiedź portal LekarzeBezKolejki.pl. 

Jak leczyć nerwicę lękową?

Podstawą leczenia zaburzeń nerwicowych jest psychoterapia. W każdym zaburzeniu psychicznym jest nieodzownym elementem procesu zdrowienia pacjenta. Nierzadko jest ona bardziej kluczowym aspektem leczenia nerwicy niż farmakoterapia. Leki są tylko tymczasowym rozwiązaniem dla osoby chorej, które pomagają je w funkcjonowaniu w danym momencie. Najważniejsza jest praca wykonywana ze specjalistą w gabinecie.

Nurt psychodynamiczny

Głównie obejmuje wydarzenia z dzieciństwa, które najczęściej są wypierane przez chorego. Psychoterapeuta naprowadza pacjenta na wydarzenia z przeszłości, które były dla niego traumatyczne i pozwala na przeżycie ich w odpowiedni sposób, to znaczy uwolnienie i odreagowanie trudnych emocji. Takie wydarzenia jak śmierć bliskiej osoby w dzieciństwie lub rozwód rodziców mogą być dzięki temu poprawnie przepracowane. 

Terapia poznawczo-behawioralna

Ten nurt terapeutyczny prowadzony jest głównie u osób z niską samooceną, które cierpią na nerwicę, depresję lub zaburzenia psychosomatyczne. Polega na zmianie przekonań i zachowań, które warunkowane są przeszłością pacjenta - jego dzieciństwa i okresu dojrzewania. Podczas sesji terapeutycznych pracuje się przede wszystkim nad zwiększeniem poczucia własnej wartości oraz na naukę asertywności i samoregulacji emocjonalnej. Często pacjent otrzymuje tzw. “zadania domowe” , dzięki którym może ćwiczyć nowo nabyte umiejętności.

Nurt humanistyczno-egzystencjonalny

Przykładem tego rodzaju terapii jest psychoterapia Gestalt. Terapeuta w tym przypadku przyjmuje rolę przewodnika, który pomaga w znalezieniu trudności psychicznych, istotna jest relacja między psychoterapeutą a chorym. Specjalista gwarantuje bezwarunkową akceptację choremu, aby mógł mierzyć się ze swoimi problemami. Pacjent (zwany w tym nurcie również klientem) sam musi określić jakie metody będa dla niego najbardziej odpowiednie do przepracowania emocji i rozwiązania problemów. 

Leki na nerwicę 

Leki stosowane przy depresji posiadają również rejestrację w zaburzeniach lękowych. Psychiatrzy przepisują najczęściej escitalopram lub duloksetynę w połączeniu z pregabaliną. Do innej grupy antydepresantów używanych w zaburzeniach nerwicowych należy opipramol. Preparatem pomagającym pacjentom w lęku uogólnionym jest buspiron. W skrajnych przypadkach lekarz może również zadecydować o włączeniu benzodiazepin np. alprazolamu ub leków przeciwhistaminowych - hydroksyzyny. Jest to jednak rodzaj leczenia, które prowadzi się bardzo ostrożnie ze względu na duży potencjał uzależniający.

Leczenie wspomagające zaburzeń nerwicowych

Metody, które możemy zastosować poza gabinetem terapeutycznym np. gdy czujemy, że zbliża się atak paniki lub zalewają nas niechciane myśli. Niektóre możemy praktykować w domu, a inne w miejscach publicznych np:

• wyciszenie za pomocą relaksacyjnych technik oddechowych - np. krótkie ćwiczenia oddechowe, medytacja oraz kontrola oddechu;
• systematyczna desensytyzacja - trening, w którym chory jest częściowo wystawiony (eksponowany) na obiekt swojego lęku np. na pająki w przypadku arachnofobii;
• techniki oparte na uważności tzw. mindfulness;
• aktywność fizyczna i ćwiczenia - najlepiej sprawdzać się będzie rozciąganie lub joga dla początkujących;
• psychoedukacja na temat lęku i zaburzeń lękowych pod różną postacią np. książki, podcasty, filmy na temat zdrowia psychicznego.

Bibliografia:

1. Grzesiuk, L. (2005). Psychoterapia: Podręcznik akademicki: Teoria. Eneteia - Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
2. Nitka-Siemińska, A., Siemiński, M., Wichowicz, H., Nyka, W.M. (2005). Dystymia. Psychiatria. ViaMedica, 2, 1, s. 40-42.
3. Ströhle, A., Gensichen, J., Domschke, K. (2018). The Diagnosis and Treatment of Anxiety Disorders. Deutsches Ärzteblatt international, 155(37), s. 611–620.
4. Bystritsky, A., Khalsa, S.S., Cameron, M.E., Schiffman, J. (2013). Current diagnosis and treatment of anxiety disorders. P & T: a peer-reviewed journal for formulary management, 38(1), s.30–57. 
5. Dis, E.A.M., Veen, S.C., Hagenaars, M.A., Batelaan, N.M., Bockting, C.L.H., Heuvel, R.M., Cuijpers, P., Engelhard, I.M. (2020). Long-term Outcomes of Cognitive Behavioral Therapy for Anxiety-Related Disorders: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA psychiatry, 77(3), s. 265–273.

Autor