Stres a zespół stresu pourazowego

Stres jest szeregiem reakcji biologicznych organizmu na wydarzenia, które w znaczący sposób zaburzają, obciążają lub przekraczają zdolność skutecznego poradzenia sobie z nimi. Towarzyszą mu silne reakcje organizmu, m.in. przyspieszenie oddechu, przyspieszenie rytmu serca oraz reakcje wegetatywne, takie jak zwiększona potliwość, bóle brzucha, biegunka. Osobiste traumatyczne przeżycia lub bezpośrednie uczestniczenie w wydarzeniach zagrażających zdrowiu, lub życiu powodują powstawanie silnych reakcji w organizmie, przyczyniających się do rozwoju zespołu stresu pourazowego.

Umów się do psychologa

Zespół stresu pourazowego (PTSD) - co to takiego?

Zespół stresu pourazowego (ang. Post Traumatic Stress Disorder, w skrócie PTSD) jest zaburzeniem psychicznym, które poprzedzone jest zazwyczaj traumatycznym wydarzeniem. To najczęściej diagnozowany zespół u weteranów wojennych, świadków klęsk żywiołowych lub wypadków komunikacyjnych, czyli poważnych wydarzeń stresowych zagrażających życiu, które nie pozostają obojętne dla psychiki człowieka. Tak silne zdarzenia oddziałują na tkankę nerwową, prowadząc do jej nieodwracalnych zmian.

Wśród objawów zespołu stresu pourazowego wymienia się: 

• koszmary senne, 
• zaburzenia koncentracji, 
• unikanie sytuacji mogących doprowadzić do przypomnienia traumy, 
• ograniczenie kontaktów społecznych, 
• nadwrażliwość na bodźce.​

Diagnostyka zespołu stresu pourazowego opiera się m.in. na stwierdzeniu u chorego:

• nadmiernej czujności,
• unikania bodźców mogących przypominać sytuacje traumatyczne.

Złożony zespół stresu pourazowego

Od wielu lat trwają dyskusje naukowców, mające na celu wyodrębnienie złożonego zespołu stresu pourazowego, gdyż z ich doświadczeń wynika, iż nakładające się, wielokrotnie powtarzające się traumatyczne przeżycia mogą się sumować, dając obraz złożonej traumy.

Diagnostyka złożonej traumy stresu pourazowego (CPTSD – complex post traumatic stress disorder)

Do diagnostyki złożonej traumy zespołu pourazowego wykorzystuje się kryteria obowiązujące w PTSD oraz dodatkowo zwraca się uwagę na:

• tzw. dysocjację, czyli niejako odcięcie się pacjenta od ciała lub swoich emocji,
• trudności w nawiązywaniu relacji, spowodowane brakiem poczucia bezpieczeństwa,
• rozregulowanie odbierania samego siebie, skutkujące negatywnym spojrzeniem na siebie (pacjentom towarzyszy uczucie bezwartościowości, bezsilności).

Tak silne i skrajne emocje stanowią wskazanie do konsultacji u psychologa lub psychiatry. Jeśli zauważasz u siebie lub u bliskiej osoby, która przeżyła pewną sytuację silnie stresową, niepokojące objawy -  skontaktuj się z lekarzem. 

Wizytę u wybranego specjalisty możesz z łatwością umówić za pośrednictwem strony LekarzeBezKolejki.pl.

Leczenie PTSD i CPTSD

Zarówno zespół stresu pourazowego, jak i jego forma złożona (CPTSD) wymagają leczenia z wykorzystaniem psychoterapii. Istnieje szereg działań, które mogą pomóc pacjentom dotkniętym traumą. Ich celem jest m.in. zmniejszenie ciężkości objawów czy poprawa jakości życia. 

Wśród wykorzystywanych metod psychoterapeutycznych wyróżnia się m.in.:

• trening oswajania stresu - nauka radzenia sobie z następstwami przebytej traumy oraz nauka radzenia sobie ze stresem mogącym wystąpić w przyszłości;
• terapia poznawcza - nauka rozpoznawania zniekształconych przez umysł pacjenta myśli i próba ich normalizowania;
• psychoedukacja - ma na celu wyjaśnienie pochodzenia zaburzenia oraz natury zachowań organizmu, które często są błędnie interpretowane.

Zespół stresu pourazowego - farmakoterapia

Niezwykle ważne u pacjentów z zespołem stresu pourazowego bywa również stosowanie farmakoterapii, mającej na celu działanie przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe czy przeciwpsychotyczne. Lekarstwa są indywidualnie dobierane do potrzeb pacjenta przez lekarza.

Należy pamiętać, że leki oraz psychoterapia są najlepszą drogą do próby poradzenia sobie z traumą.

Bibliografia:

1. Cebella, A., Łucka, I. (2007). Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie. Psychiatria, 4, 3.
2. Holiczer, A., Gałuszko, M., Cubała, W.J. (2007). Zaburzenie stresowe pourazowe- opis ewolucji koncepcji zaburzenia i podejść terapeutycznych. Psychiatria, 4, 1.
3. Makara-Studzińska, M., Partyka, I., Ziemecki, P. (2012). Zespół stresu pourazowego – rys historyczny, terminologia, metody pomiaru. Curr Probl Psychiatry, 13(2), s. 109-114.
4. Mosiołek, A., (2022). Złożony zespół stresu pourazowego a zaburzenia osobowości – diagnostyka różnicowa. Psychiatria po Dyplomie, 02.

Autor