Co to jest ortoreksja?

Ortoreksja charakteryzuje się obsesyjnym skupieniem na spożywaniu wyłącznie zdrowej żywności. Osoba chora przywiązuje nadmierną wagę do jakości spożywanych produktów. Większość jej myśli oscyluje wokół rytuałów związanych z wyborem, przechowywaniem, przygotowywaniem i spożywaniem posiłków. Ortorektycy często stosują restrykcyjne diety i eliminują wiele produktów, bazując na własnych przekonaniach na temat tego, czy dany produkt jest zdrowy.

Umów dogodny termin konsultacji online u psychologa

Ortoreksja — objawy

Ortoreksja nie jest oficjalnie ujęta jako choroba w klasyfikacji ICD-10 czy amerykańskim DSM-5. 

U osoby cierpiącej na ortoreksję można zauważyć:

• obsesyjne skupienie na zdrowym żywieniu;
• poświęcenie powyżej 3 godzin dziennie na czytanie o jedzeniu lub zdobywanie odpowiednio zdrowego jedzenia;
• poczucie winy po spożyciu niezdrowego jedzenia;
• wydawanie znacznej ilości pieniędzy na zdrowe jedzenie;
• pogorszenie zdrowia, np. ze względu na niedobory pokarmowe;
• upośledzenie aktywności społecznych i zawodowych z powodu obsesyjnych myśli na temat zdrowego odżywiania.

Konsekwencje ortoreksji

Ortorektycy mają restrykcyjne przekonania na temat żywności i spożywania posiłków. Może to prowadzić do konfliktów z rodziną i znajomymi, którzy „przeszkadzają” choremu w zdrowym stylu życia. W konsekwencji ortorektyk może zacząć izolować się od otoczenia.  Znaczna ilość czasu spędzana na czynnościach związanych z jedzeniem, gotowaniem czy zakupami, może skutkować zaniedbaniem obowiązków domowych, rodzinnych czy zawodowych. Ortoreksja charakteryzuje się również znacznym lękiem i niepokojem przed zjedzeniem czegoś niewłaściwego. Eliminowanie znacznej ilości „szkodliwych” produktów sprawia, że dieta nie jest odpowiednio zbilansowana i różnorodna, wskutek czego pojawić się mogą niedobory pokarmowe, niedożywienie, osteoporoza czy osłabienie układu odpornościowego. 

Ortoreksja — przyczyny

Ortoreksja często rozpoczyna się jako zwyczajna próba poprawienia diety. Z czasem jednak rozwija się w obsesyjną fiksację na punkcie zdrowego odżywiania i tego, co można, a czego nie można jeść. 

Czynnikami predysponującymi do wystąpienia ortoreksji są m.in. perfekcjonizm, częste korzystanie z różnego rodzaju diet i niezadowolenie z wyglądu. Przywiązywanie uwagi do wyidealizowanych wzorców wyglądu, diet i zdrowego stylu życia prezentowanych w mediach społecznościowych, może przyczynić się do rozpowszechniania szkodliwych praktyk żywieniowych. Podatność na dezinformację i czerpanie wiedzy z niepotwierdzonych źródeł mogą generować obawy na temat toksyczności spożywanych produktów.

Jak leczyć ortoreksję?

W idealnych warunkach pacjentami powinien zajmować się multidyscyplinarny zespół złożony z lekarzy POZ, psychiatrów, psychoterapeutów i dietetyków. Na początku leczenia warto skupić się na wyrównaniu niedoborów składników odżywczych. Najlepsze efekty przynosi połączenie kilku metod leczenia — psychoterapii, konsultacji dietetycznych i metod farmakologicznych. Korzystne może być włączenie leków przeciwdepresyjnych z grupy SSRI lub leków przeciwpsychotycznych. 

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Główną rolę w leczeniu różnego rodzaju zaburzeń odżywiania odgrywa psychoedukacja. Wiedza na temat własnego zaburzenia pozwala choremu nauczyć się identyfikować błędne wzorce myślenia na temat odżywiania. Psychoterapia pomaga też poznać strategie dotyczące radzenia sobie z lękiem związanym ze zjedzeniem „toksycznych” produktów.

Ortoreksja — podsumowanie

Ortoreksja to poważne zaburzenie odżywiania. Rozpoczyna się od zwykłej chęci poprawy sposobu żywienia, z czasem jednak przeradza się w chorobę wyniszczającą cały organizm, powodując destrukcję w wielu obszarach życia. W leczeniu ortoreksji niezbędne jest podjęcie psychoterapii, która nauczy chorego, jak radzić sobie z tym problemem. 

Bibliografia

1. Krzywdzińska, A., Hozyasz, K. (2013). Ortoreksja – patologiczna kontrola nad odżywianiem. Zagrożenie dla dzieci i młodzieży. Pediatria Polska, 89.
2. Koven, N. S., Abry, A. W. (2015). The clinical basis of orthorexia nervosa: emerging perspectives. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 11, s. 385–394. 
3. Horovitz, O., Argyrides, M. (2023). Orthorexia and Orthorexia Nervosa: A Comprehensive Examination of Prevalence, Risk Factors, Diagnosis, and Treatment. Nutrients, 15(17), 3851.
4. Woronowicz, B.T. (2023). Niespecyficzne zaburzenia zachowania związane z odżywianiem – spotykane najczęściej. Medycyna Praktyczna. Dostępna na: https://www.mp.pl/poz/psychiatria/uzaleznienia/319934,niespecyficzne-zaburzenia-zachowania-zwiazane-z-odzywianiem-spotykane-najczesciej. (Dostęp: 22.03.2025).

Autor