Czym jest jadłowstręt psychiczny?

Pojęcie jadłowstrętu psychicznego, czyli anoreksji, pochodzi z greckich słów: an - oznaczającego ”brak” i orexis, czyli  ”apetyt”. Jest to zespół chorobowy, który polega na świadomym ograniczeniu przyjmowania pokarmów. Celem takiego zachowania chorego jest osiągnięcie, w jego mniemaniu, wystarczająco szczupłej sylwetki. W rzeczywistości masa ciała pacjenta odbiega od norm właściwych dla jego wzrostu i wieku. Anoreksja dotyka zwłaszcza młode dziewczyny i kobiety, najczęściej między 14. a 18. rokiem życia. Nie oznacza to, że problem nie dotyczy mężczyzn - częstość odnotowanych przypadków anoreksji wśród tej płci stale rośnie. 

Chorobie towarzyszy strach przed przybraniem masy ciała oraz nadmierne skupienie uwagi na swoim wyglądzie i wadze. W zaawansowanej postaci anereksji pojawiają się objawy depresji lub społecznego wycofania.

Umów się do psychologa

Jak diagnozuje się jadłowstręt psychiczny?

Pacjent z podejrzeniem jadłowstrętu psychicznego (anoreksji) może trafić do dietetyka, lekarza rodzinnego lub internisty, a także do psychologa lub psychiatry. Obecnie jadłowstręt psychiczny diagnozuje się według kryteriów Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Zgodnie z tą klasyfikacją, podstawę do zdiagnozowania choroby stanowią objawy takie jak:

• odmowa utrzymania masy ciała minimalnej prawidłowej dla wieku i wzrostu (lub jakiejkolwiek większej);
• silny lęk przed przyrostem masy ciała lub otyłością, mimo że pacjent ma znaczny niedobór masy ciała;
• zaburzenia w postrzeganiu własnego ciała, jego kształtu czy rozmiaru, co w przesadny sposób wpływa na samoocenę chorego. Osoba taka dodatkowo neguje lub bagatelizuje wpływ zbyt niskiej masy ciała na swoje zdrowie i życie;
• brak miesiączek - mowa tu o braku co najmniej trzech kolejnych cykli miesiączkowych.

Jakie są rodzaje jadłowstrętu psychicznego?

Istnieją dwa typy jadłowstrętu psychicznego: restrykcyjny oraz bulimiczny.

Typ restrykcyjny to taki, w którym chory ogranicza przyjmowanie posiłków, ale nie występują u niego regularne napady żarłoczności i wymuszanie wymiotów. Pacjent nie przyjmuje stale środków przeczyszczających i moczopędnych, jednak intensywnie i wyczerpująco ćwiczy fizycznie.

Typ bulimiczny to taki, w którym pacjent ogranicza przyjmowanie posiłków, ale występują u niego napady niekontrolowanej żarłoczności, co pragnie „równoważyć” prowokowaniem wymiotów, stosowaniem środków przeczyszczających czy moczopędnych.

Jak leczy się jadłowstręt psychiczny?

Leczenie anoreksji stanowi duże wyzwanie zarówno dla pacjentów, jak i specjalistów. Ze względów na różnorakie czynniki ryzyka przyczyniające się do rozwoju choroby, niemożliwe jest leczenie przyczynowe. W związku z tym terapia jadłowstrętu psychicznego wymaga zaangażowania wielu specjalistów: internisty (do którego najczęściej trafiają pacjenci w pierwszej fazie choroby; to on powinien skierować chorego na dalsze leczenie), psychiatry, dietetyka, psychoterapeuty, oraz, w zależności od występowania objawów towarzyszących, kardiologa lub endokrynologa.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl

Celem leczenia anoreksji jest:

• powrót do prawidłowej masy ciała pacjenta oraz eliminacja ewentualnych następstw fizycznych długotrwałego niedożywienia;
• leczenie zaburzeń psychicznych związanych z nieprawidłowym odżywianiem się oraz fałszywym obrazem własnego ciała,
• próba wyeliminowania dysfunkcjonalnego myślenia. 

Podstawą leczenia jadłowstrętu psychicznego jest psychoterapia oraz leczenie żywieniowe. Polega ono na ocenie sposobu żywienia na podstawie wywiadu żywieniowego. Zadaniem terapeuty jest wskazanie błędów w sposobie żywienia, liczby i jakości posiłków oraz preferencjach żywieniowych. Odnotowane zostają wszelkie zmiany w sposobie odżywiania, czas ich wystąpienia, przyczyny i ich związek z chorobą, wahania masy ciała i towarzyszące objawy (biegunka, nudności, wymioty). Ponadto sprawdza się wskaźnik masy ciała, a także wykonuje się badania biochemiczne i immunologiczne. Ostatnim etapem jest ułożenie odpowiedniego i indywidualnego jadłospisu. Farmakoterapia w leczeniu anoreksji odgrywa nieznaczną rolę, stosowana jest zwłaszcza w przypadkach z towarzyszącymi objawami depresyjnymi, zachowaniami lękowymi lub obsesyjno-kompulsywnymi.

Bibliografia:

1. Bator, E., Bronkowska, M., Ślepecki, D., Biernat, J. (2011). ANOREKSJA – PRZYCZYNY, PRZEBIEG, LECZENIE. Nowiny Lekarskie, 80, 3, s. 184–191. 
2. Bąba-Kubiś, A., Pełka-Wysiecka, J., Liśkiewicz, P., Wroński, M., Konopka, A., Samochowiec, J. (2018). Anoreksja – jadłowstręt psychiczny. Pomeranian Journal of Life Sciences, 64(4). DOI: 10.21164/pomjlifesci.497
3. Borowiecka-Kluza, J. (2015). Zaburzenia odżywiania (anoreksja i bulimia). Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/75618,zaburzenia-odzywiania. (Dostęp: maj 2022).
4. Kręgielska-Narożna, M., Walczak-Gałęzewska, M., Lis,I., Bogdański, P. (2014). Jadłowstręt psychiczny – co widzą „motyle”? FARMACJA WSPÓŁCZESNA, 7, s. 1-6. 
5. Nogal, P., Lewiński, A. (2008). Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa). Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology, 59(2), s.148-155. ISSN 0423–104X.
6. Sim, L., A. McAlpine, D., E., Grothe, K., B., Himes, S., M., Cockerill, R., G., Clark, M., M. (2010). Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń odżywiania się w podstawowej opiece zdrowotnej. Medycyna Po Dyplomie, Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń odżywiania się w podstawowej opiece zdrowotnej, 20, 7, s. 43-50. ​

Autor