Bezsenność – czym jest i kiedy się ją diagnozuje?

Bezsenność to problem nie tylko z zaśnięciem, ale również z utrzymaniem odpowiedniej długości snu lub ze zbyt szybkim wybudzaniem się, skutkującym niewystarczającą regeneracją organizmu. Definicja bezsenności obejmuje również pogorszenie jakości życia codziennego, senność i gorsze funkcjonowanie w ciągu dnia. Na świecie z bezsennością zmaga się około 29-40% społeczeństwa.

Pacjenci z bezsennością zgłaszają skutki niedoboru snu w postaci:

• gorszego samopoczucia,
• problemów z koncentracją,
• zmniejszenia motywacji do działania,
• drażliwości.

W celu diagnozowania bezsenności konieczne jest wykluczenie, przy pomocy m.in. neurologa, innych przyczyn mogących zaburzać prawidłowy sen.

Amerykańska Akademia Medycyny Snu (ang. American Academy of Sleep Medicine) wyróżnia 2 główne typy bezsenności:

• krótkotrwałą – trwającą do 3 miesięcy;
• przewlekłą – trwającą powyżej 3 miesięcy.

Czasem wyróżnia się także bezsenność kilkudniową, jest ona krótkotrwałą i naturalną odpowiedzią organizmu na różne bodźce, może być np. spowodowana podróżą (przekraczanie stref czasowych) czy nagłym, krótkotrwałym stresem.

Umów się do neurologa

Bezsenność – rozpoznanie

Diagnostyka bezsenności opiera się na zebraniu szczegółowego wywiadu od pacjenta. Początkowo może się tym zająć internista, jednak najczęściej kieruje się pacjenta do specjalisty: neurologa lub psychiatry. Rozpoznanie opiera się głównie na analizie prowadzonych przez pacjenta dzienników snu oraz standaryzowanych kwestionariuszach stworzonych w celu ułatwienia diagnozowania bezsenności. Istotne jest różnicowanie bezsenności z innymi chorobami lub schorzeniami, które mogą skutkować zaburzeniami snu. 

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz z łatwością zarezerwować za pomocą portalu LekarzeBezKolejk.pl.

Rodzaje i przyczyny bezsenności

Przyczyną bezsenności przewlekłej jest nadmierna aktywność ośrodkowego układu nerwowego oraz utrudnione zatrzymanie procesów czuwania. Polega to na ciągłej aktywności układu współczulnego. 

Literatura medyczna wyróżnia wiele rodzajów bezsenności, przypisując im jednocześnie przyczyny:

• bezsenność reaktywna – czyli oddziaływanie na konkretny czynnik zewnętrzny, np. stres, zmiana leku, zmiana miejsca spania. Mimo iż wskazuje na krótkotrwałe problemy ze snem, może przekształcić się w bezsenność przewlekłą;
• bezsenność związana z nieprawidłową higieną snu – ekspozycja na sprzęty elektroniczne i zbyt długie ich używanie, np. telefonu, zbyt częste używanie substancji pobudzających, np. spożywanie kawy w wieczornych godzinach;
• bezsenność związana z przyjmowaniem różnych leków;
• bezsenność spowodowana różnymi chorobami, np. bezdechem sennym, cukrzycą, chorobami serca;
• bezsenność związana z zaburzeniami psychicznymi – m.in. depresją, zaburzeniami lękowymi, chorobą Alzheimera;
• bezsenność idiopatyczna – pojawia się bez konkretnej przyczyny; często występuje już od wczesnych lat młodości.

Leczenie bezsenności

Sposób walki z bezsennością jest uzależniony od jej przyczyny. Nieodzownym elementem staje się m.in. opieka psychologa. Wśród najczęstszych metod radzenia sobie z bezsennością wyróżnia się metody poznawcze i behawioralne, a także metody farmakologiczne.

Metody poznawcze i behawioralne

Są to metody silnie łączące się ze sobą. Metoda poznawcza opiera się na wykluczeniu negatywnych myśli na temat zasypiania. Wśród metod behawioralnych wyróżnia się:

• metody kontroli bodźców – silnie współgrają z higieną snu, a więc z czasem pobudki i stałym harmonogramem snu, nauczeniem się, że nie należy np. jeść czy oglądać telewizji w łóżku, 
• metodę ograniczenia snu – polega na ograniczeniu czasu spędzanego w łóżku,
• treningi relaksacyjne – mają na celu zmniejszenie nadmiernego pobudzenia oraz prowadzą do rozluźnienia mięśni,
• edukację i stosowanie się do zasad prawidłowej higieny snu – regularne godziny budzenia i kładzenia się spać, ograniczenie spożycia kofeiny, unikanie drzemek w ciągu dnia, niekorzystanie z urządzeń elektronicznych przed zaśnięciem.

Farmakologia

Odpowiednim doborem leków zajmuje się lekarz prowadzący pacjenta, np. psychiatra. Specjalista uwzględnia wówczas w farmakoterapii także problemy towarzyszące, takie jak ból głowy, przewlekły stres. Bezsenność jest złożonym schorzeniem i konieczne jest holistyczne leczenie.