Kręgozmyk — co to jest?

Kręgozmyk (łac. spondylolisthesis) to określenie opisujące nieprawidłowe ustawienie się kręgów względem siebie, a dokładniej ich przemieszczenie (wysunięcie się) jednego z nich najczęściej ku przodowi (kręgozmyk przedni) lub ześlizg kręgu w tył (kręgozmyk tylny). W kręgozmyku przednim podczas badania palpacyjnego zauważyć można, że ułożone na sobie wystające kręgi kręgosłupa (wyrostki kolczyste) tworzą w pewnym momencie zagłębienie, co odpowiada przesunięciu kręgu ku przodowi. Choć najczęściej opisuje się kręgozmyk lędźwiowy, czyli występujący w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, wiele badań obrazowych wskazuje również na kręgozmyk szyjny, czyli występujący w odcinku szyjnym kręgosłupa.

Umów dogodny termin konsultacji online u ortopedy

Czy kręgozmyk jest niebezpieczny?

Kręgozmyk jest schorzeniem, które często rozwija się przez wiele lat bezobjawowo. Oznacza to, że kręgozmyk jest wykrywany dopiero podczas badań obrazowych. Rozpoznanie kręgozmyku bezobjawowego jest sygnałem do wprowadzenia działań profilaktycznych, zapobiegających jego pogłębieniu. Objawowy kręgozmyk to wskazanie do konsultacji ze specjalistą np. ortopedą lub neurologiem, którzy na podstawie wywiadu, badania fizykalnego, obrazu klinicznego oraz analizy badań obrazowych określą konieczność wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Wielu pacjentów zadaje sobie pytanie, czy kręgozmyk może się cofnąć? Kręgozmyk jest schorzeniem trwałym i z takim rozpoznaniem można żyć nawet bezobjawowo przez wiele lat. Stosując odpowiednią rehabilitację czy wprowadzając zmiany w codziennym funkcjonowaniu, można powstrzymać rozwój kręgozmyku oraz zmniejszyć jego objawy.

Rodzaje kręgozmyków

Kręgozmyk wpisuje się w cechy choroby postępującej. W zależności od stopnia zaawansowania ześlizgu kręgu można wyróżnić pięć stopni w skali Meyerdinga:

• kręgozmyk I stopnia — ześlizg do 25% szerokości kręgu;
• kręgozmyk II stopnia — ześlizg 25-50%;
• kręgozmyk III stopnia — ześlizg 50-75%;
• kręgozmyk IV stopnia — ześlizg 75-100%;
• kręgozmyk V stopnia — pełny ześlizg kręgu wyższego z kręgu niżej położonego — uszkodzenie lub przerwanie rdzenia.

Objawy kręgozmyku

Objawy kręgozmyku znacząco różnią się w zależności od fazy choroby (stan ostry, przewlekły), ale także od stopnia zaawansowania.

Objawy kręgozmyku lędźwiowego

Do objawów kręgozmyku lędźwiowego należą:

• piekący, ostry ból w okolicy odcinka lędźwiowego z promieniowaniem do kończyn dolnych;
• drętwienie, mrowienie kończyn dolnych;
• pogorszenie ogólnej sprawności ruchowej związane z poruszaniem się i zmianą pozycji;
• zauważalne osłabienie siły mięśni kończyn dolnych;
• zaburzenia czucia, niedowład kończyn dolnych;
• osłabienie odruchów neurologicznych;
• zaburzenia funkcji zwieraczy;
• tkliwość palpacyjna kręgu – czyli ból kręgu przy dotyku.

Objawy kręgozmyku szyjnego

Wśród najczęściej opisujących objawów kręgozmyku szyjnego, wyróżnia się:

• przewlekłe bóle odcinka szyjnego nasilające się przy ruchach głowy;
• ograniczenie ruchomości odcinka szyjnego;
• drętwienie, mrowienie kończyn górnych;
• osłabienie siły mięśniowej kończyn górnych;
• zawroty głowy, bóle głowy.

Kręgozmyk — leczenie

Operacyjne leczenie kręgozmyku

Decyzja o operowaniu kręgozmyku podejmuje lekarz po ocenie klinicznej pacjenta. Wśród najczęstszych wskazań do operacji zalicza się postępujące i nasilające się dolegliwości bólowe z towarzyszącymi zaburzeniami neurologicznymi oraz zaburzenia funkcjonowania.

Czy istnieją powikłania przy operacyjnym leczeniu kręgozmyku?

Choć najbardziej pożądanym efektem operacji kręgosłupa jest całkowite ustąpienie dolegliwości bólowych i powrót do sprawności, każde leczenie chirurgiczne kręgosłupa wiąże się z ryzykiem i możliwością wystąpienia powikłań. Zarówno zaawansowanie choroby, jak i wiek chorego czy obecność chorób współistniejących mogą wpłynąć na powikłania pooperacyjne. Wśród nich najczęściej wymienia się:

• trwałe uszkodzenie struktur nerwowych;
• wystąpienie stawu rzekomego w miejscu usztywnienia (spondylodezy);
• uszkodzenie instrumentarium i konieczność wykonania reoperacji;
• niestabilność sąsiadującego segmentu ruchowego.

Bezoperacyjne leczenie kręgozmyku

Leczenie bezoperacyjne wskazane jest u pacjentów, u których objawy występują od niedługiego czasu i nie powodują dolegliwości utrudniających codzienne funkcjonowanie, a także brak objawów neurologicznych. Wówczas zaleca się m.in. leczenie farmakologiczne oraz rehabilitację.

Kręgozmyk – rehabilitacja

Obecnie wsparcie fizjoterapeutyczne występuje po leczeniu operacyjnym oraz jako działanie profilaktyczne. Odpowiednia rehabilitacja najczęściej koncentruje się na łagodzeniu bólu oraz poprawie sprawności pacjenta i obejmuje ćwiczenia na kręgozmyk. Zestaw ćwiczeń na kręgozmyk powinien być dopasowany indywidualnie, ponieważ objawy, z którymi zgłaszają się pacjenci, mogą być zróżnicowane, a sprawność pacjentów różna. Najczęściej jednak ćwiczenia mają na celu prawidłową dystrybucję napięcia mięśniowego oraz zastosowanie ćwiczeń wzmacniająco – stabilizujących na osłabione struktury mięśniowe. Raczej unika się przeprostów kręgosłupa lędźwiowego, aby nie nasilać dolegliwości bólowych.

Czy istnieją sytuacje, których należy unikać podczas kręgozmyku?

Do przeciwwskazań w trakcie kręgozmyku zalicza się dźwiganie oraz podejmowanie się wymagającej pracy fizycznej. Te zachowania mogą prowadzić do nasilenia dolegliwości bólowych.

Jak spać przy kręgozmyku?

Podczas spania należy przyjąć pozycję taką, która zmniejsza dolegliwości bólowe kręgosłupa. Najczęściej pacjenci wybierają pozycję na boku ze zgiętymi stawami kolanowymi i biodrowymi.

W przypadku wystąpienia objawów kręgozmyku wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia

1. Snala, S. (2014). Na czym polega kręgozmyk? Czy zaburzenie to może występować rodzinnie? Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.17.1.12. Dostęp (02.2024r.)
2. Wójcik, G. (2017). Epidemiologia i klasyfikacja kręgozmyków odcinka lędźwiowo-krzyżowego, Journal of Education, Health and Sport. 7(7):572-579

Autor