Co to jest polineuropatia?

Polineuropatia obwodowa to sytuacja, w której dochodzi do uszkodzenia wielu nerwów jednocześnie. Zwykle uszkodzenie jest symetrycznie, po obu stronach ciała.

Nerwy obwodowe przekazują sygnał pomiędzy centralnym układem nerwowym a resztą ciała (mięśniami, skórą, narządami).

Sprawdź dostępne terminy wizyt online u lekarza medycyny ogólnej

Polineuropatia — przyczyny

Przyczyn występowania polineuropatii może być wiele. Najczęstszymi przyczynami polineuropatii są:

• cukrzyca (wskutek przewlekłej hiperglikemii uszkadzającej nerwy);
• choroba alkoholowa (wskutek toksycznego działania alkoholu na organizm);
• leki — tzw. polineuropatia polekowa (wskutek długotrwałego neurotoksycznego działania leków np. metforminy czy lewodopy);
• zatrucia toksynami (np. ołowiem);
• infekcje (np. wirusowe zapalenie wątroby typu B, borelioza);
• uszkodzenia osłonek mielinowych nerwów obwodowych — tzw. polineuropatia demielinizacyjna (aksonalna) np. w zespole Guillaina-Barrégo.

Zdarza się także, że nie da ustalić się jednoznacznej przyczyny. Taką polineuropatię nazywamy wówczas polineuropatią idiopatyczną.

Objawy polineuropatii

Objawy polineuropatii różnią się w zależności od rodzaju uszkodzonych nerwów. Zwykle jednak dochodzi do kumulowania się objawów w kończynach dolnych i górnych. Charakterystyką tych objawów jest ich symetryczność (obejmują obie dłonie, obie stopy), w niektórych chorobach potrafią się z czasem nasilać. 

Polineuropatia czuciowa i czuciowo-ruchowa

W celu opisania objawów należy wyróżnić polineuropatię czuciową i polineuropatię czuciowo-ruchową. Objawy polineuropatii czuciowej obejmują tylko zaburzenia czucia, a objawy polineuropatii czuciowo-ruchowej łączą zaburzenia czucia z zaburzeniem funkcji mięśni.

Polineuropatia czuciowa — objawy:

• mrowienie, pieczenie (głównie w częściach dystalnych kończyn – dłonie, stopy, określane mianem „skarpetek i rękawiczek”);
• drętwienie;
• piekący, palący, kłujący ból;
• zaburzenia czucia (dotyku, temperatury).

Polineuropatia czuciowo-ruchowa — objawy:

• trudności w poruszaniu się;
• osłabienie siły mięśni;
• zanik mięśni;
• oraz wymienione zaburzenia czucia towarzyszące polineuropatii czuciowej.

Częstymi typami polineuropatii są polineuropatia cukrzycowa i alkoholowa. Jakie są ich objawy?

Polineuropatia alkoholowa 

W systemie klasyfikacji chorób ICD-10 określana symbolem G62.1 - polineuropatia alkoholowa.

Do polineuropatii alkoholowej dochodzi na skutek długotrwałego alkoholizmu. Powoduje on bezpośrednie uszkodzenie nerwów, pogorszenie funkcjonowania układu nerwowego oraz utrudnione wchłanianie witamin (szczególnie z grupy B). Objawy polineuropatii alkoholowej obejmują zarówno zaburzenia funkcji czuciowych, jak i ruchowych:

• mrowienie, drętwienie obwodowych części kończyn (dłonie, stopy);
• wrażliwość na dotyk;
• pieczenie, ból neuropatyczny;
• zaburzenia równowagi;
• trudności w poruszaniu się;
• stopniowo zanikające mięśnie (szczególnie kończyn dolnych).

Polineuropatia cukrzycowa 

W systemie klasyfikacji chorób ICD-10 określana symbolem G63.3 - polineuropatia w przebiegu cukrzycy.

Choć polineuropatia cukrzycowa w objawach jest podobna do polineuropatii alkoholowej, różni się szybkością rozwoju objawów oraz ich przyczyną. Objawy polineuropatii cukrzycowej mogą być następujące:

• mrowienie, pieczenie, ból;
• drętwienie stóp;
• osłabienie czucia głębokiego, problemy z utrzymaniem równowagi;
• wskutek polineuropatii, możliwość rozwoju stopy cukrzycowej – utrudnione gojenie ran, owrzodzenia.

Polineuropatia a kręgosłup

Podobne do polineuropatii objawy mogą występować również w sytuacjach rwy kulszowej czy dyskopatii. Nie jest to jednak powiązane z polineuropatią, ponieważ uszkodzenia dotyczą korzeni nerwów i obejmują najczęściej konkretny obszar, po jednej stronie ciała. Choć mogą zdarzyć się sytuacje, w których objawy nakładają się na siebie — pacjent zmaga się z chorobą podstawową (np. cukrzycą) oraz dyskopatią, co nasila objawy bólowe.

Ważna jest szczegółowa diagnostyka w celu ustalenia przyczyny dolegliwości.

Polineuropatia — leczenie

Leczenie polineuropatii musi się rozpocząć od rozpoznania jej przyczyny. I choć nie ma idealnego sposobu na jej wyleczenie, wdrożenie leczenia pozwala zahamować jej dalszy rozwój. Konieczne jest zgłoszenie się do lekarza, początkowo może być to np. lekarz rodzinny, który w razie potrzeby pokieruje do dalszych specjalistów (neurolog, diabetolog). 

W pierwszej kolejności przeprowadzany jest zwykle szczegółowy wywiad, sugerujący już często przyczynę polineuropatii, a następnie zlecane są badania krwi, pozwalające określić podstawowe parametry (m.in. poziom witamin grupy B, stężenie glukozy, parametry stanu zapalnego). Następnie, na podstawie badań i obrazu klinicznego, wdraża się odpowiednie leczenie, które może obejmować m.in. kontrolę cukru, modyfikację leków (jeśli mogą mieć związek z objawami pacjenta), odpowiednią suplementację witaminami, leczenie infekcji, wprowadzenie immunoterapii (w przypadku chorób autoimmunologicznych) oraz odstawienie alkoholu (w przypadku polineuropatii alkoholowej).

Wizytę u specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu, korzystając ze strony LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia

1. Babicki, M. (2023). Polineuropatia – definicja, przyczyny, diagnostyka oraz możliwości leczenia. Lekarz POZ, 2, s. 93-97.
2. Rokicka, D., Wróbel, M., Szymborska-Kajanek, A., i inni (2012). Bólowa polineuropatia cukrzycowa – diagnostyka i możliwości terapeutyczne. Diabetologia Kliniczna, 1, 1, s. 25–32.
3. Siemiński, M., Ossowska, A. (2013). Przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna. Polski Przegląd Neurologiczny, 9, 2, s. 47-54.

Autor