Ataksja (niezborność) - co ją powoduje? Objawy i leczenie ataksji

Koordynacja ruchowa jest umiejętnością, którą nabywamy już w dzieciństwie. Uczymy się jej poprzez łączenie elementów wzrokowych, czuciowych i mięśniowych, aby wykonać precyzyjny ruch. W momencie, gdy dochodzi do uszkodzenia jednego z tych elementów, precyzyjność danego ruchu zostaje zaburzona. Pojawia się wówczas niezborność ruchowa, zaburzenia koordynacji, a nawet trudności z utrzymaniem równowagi. Ataksja, czyli trudność w wykonaniu ruchu oraz jego niezborność, może dotknąć tak naprawdę każdego z nas. Co powoduje pojawienie się ataksji? Jakie są jej objawy oraz jak wygląda leczenie?

Czym jest ataksja?

Ataksja jest zespołem objawów zaburzenia koordynacji ruchowej, występujących podczas chęci wykonania płynnego, zamierzonego ruchu. Wiąże się z zaburzeniem pracy ośrodkowego układu nerwowego. Najczęściej siła mięśniowa pozwoliłaby na wykonanie danego ruchu, ale uszkodzone są struktury odpowiedzialne za zborność ruchów, czyli móżdżek i rdzeń kręgowy.

Rodzaje ataksji

Wyróżniamy dwa rodzaje ataksji: mózgową oraz rdzeniową.

Ataksja móżdżkowa świadczy o uszkodzeniu móżdżku. Pacjenci z tym rodzajem ataksji mają problem z utrzymaniem równowagi w pozycji stojącej. Często pojawia się również trudność prawidłowego chodzenia.

Ataksja rdzeniowa (tzw. czuciowa), to typ afazji, w tym przypadku której dochodzi do zaburzeń w trakcie przekazywania czuciowej informacji ruchowej. Oznacza to niezborność ruchów wynikającą z braku lub zaburzonej informacji na temat położenia kończyny (zaburzone jest czucie głębokie). Ataksja rdzeniowa nasila się w przypadku wyłączenia kontroli wzroku, a więc przy zamknięciu oczu.

Umów się do lekarza rodzinnego

Czym spowodowana jest ataksja?

Najczęściej ataksja spowodowana jest zaburzonym funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego, a dokładnie uszkodzeniem móżdżku, nerwów obwodowych lub schorzeniami w obrębie sznurów tylnych rdzenia kręgowego. Przyczyn wystąpienia ataksji może być jednak znacznie więcej.

W przypadku ataksji móżdżkowej do uszkodzenia móżdżku może dojść w wyniku urazu, zatrucia substancjami toksycznymi, nadużywania alkoholu lub w przebiegu choroby np. stwardnienia rozsianego.

W przypadku ataksji czuciowej i zaburzeń odczuwania położenia kończyny (zaburzone czucie głębokie) wśród przyczyn wymienia się: polineuropatie, uszkodzenie rdzenia kręgowego czy choroby nerwów obwodowych.

Do niezborności ruchów dochodzi często również w wyniku znacznych niedoborów witamin, m.in. z grupy B (B1, B12) lub witaminy E.

Objawy ataksji

Objawy ataksji w początkowym etapie mogą być utajone. Symptomy potocznie zwanej niezdarności są często bagatelizowane, gdyż mylone są z niezgrabnością.

Do najczęściej zauważalnych objawów ataksji zalicza się:

niezdarność i nieskoordynowane ruchy ręki lub rąk;
trudność z wykonaniem precyzyjnego ruchu;
zaburzenia chodu i problemy z utrzymaniem równowagi;
drżenie kończyn, szczególnie górnych, podczas wykonywania precyzyjnego ruchu;
problemy z mową - trudność w wypowiadaniu się;
problem z szacowaniem właściwej odległości do przedmiotu.

Możliwości leczenia ataksji

Leczenie ataksji uzależnione jest od przyczyny jej występowania.

W przypadku, gdy zauważysz u siebie lub bliskiej Ci osoby objawy ataksji, należy niezwłocznie wybrać się do neurologa lub, jeśli chwilowo nie mamy takiej możliwości, do lekarza rodzinnego lub internisty. Szczególnie, jeśli objawy pojawiły się nadle, konieczna jest pilna wizyta!

Wizytę u wybranego specjalisty, bez wychodzenia z domu, umówisz z łatwością poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Neurolog po zebraniu dokładnego wywiadu zleci niezbędne badania, m.in. krwi oraz inne pozwalające zdiagnozować przyczynę problemu, np. badanie obrazowe głowy (tomograf komputerowy lub rezonans).

W trakcie wizyty zostanie przeprowadzone również szczegółowe badanie neurologiczne, sprawdzające m.in. obecność objawów oponowych i innych zaburzeń. Wśród badań może pojawić się również badanie wzroku, przewodnictwa nerwowego (ENG i EMG), układu krążenia oraz skierowanie na badania genetyczne.

Leczenie ataksji - o czym jeszcze warto pamiętać?

Należy pamiętać, że objawy ataksji nie są spowodowane jedynie uszkodzeniami w obrębie struktur mózgowych, ale także mogą być wynikiem m.in. zatruć lekami czy substancjami chemicznymi. W takich momentach odstawienie, zmiana leków czy odłączenie od środka działającego negatywnie na zdrowie pacjenta powoduje cofnięcie się ataksji.

Proces terapeutyczny w przebiegu ataksji powinien dodatkowo opierać się o opiekę psychologiczną, logopedyczną, zajęciową i fizjoterapeutyczną. Kompleksowe leczenie ma na celu poprawę funkcjonowania pacjenta.

Bibliografia:

Ataksja: Podstawowe informacje dla pacjenta (2017). International Parkinson and Movement Disorder Society. Dostępne na: https://www.movementdisorders.org/MDS-Files1/Education/Patient-Education/Ataxia/pat-Handouts-Ataxia-Polish-v1.pdf
Ataksja – przyczyny, objawy, leczenie (2022). Dostępne na: https://fizjoterapeuty.pl/neurologia/ataksja.html.
Bartoszek, K. (2017). Ataksja (niezborność). Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/150101,ataksja-niezbornosc.
Komasińska, P., Steinborn, B. (2019). Ataksja u dzieci – jak rozpoznać i jak leczyć? Child Neurology, 28, nr 57, s.16-21. DOI:10.20966/chn.2019.57.446.
Szczudlik, A., Rudzińska, M. (2010). Atlas ataksji. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, wyd. 1, Kraków. ISBN 978-83-233-3293-0

Autor

Redakcja LekarzeBezKolejki.pl - W skład zespołu redakcyjnego portalu LekarzeBezKolejki.pl wchodzą wykwalifikowani farmaceuci. Ich bogate doświadczenie zawodowe i gruntowna wiedza nabyta na studiach farmaceutycznych umożliwiają tworzenie wiarygodnych i rzeczowych tekstów zgodnie z zasadami medycyny opartej na dowodach naukowych (EBM). Treści te są zawsze oparte na solidnych źródłach, takich jak aktualne badania naukowe czy specjalistyczne publikacje. Zespół łączy profesjonalizm z pasją do ciągłego rozwijania się i chęcią dzielenia się wiedzą, co przekłada się na atrakcyjne i wciągające materiały edukacyjne dla użytkowników.

Zobacz wszystkie artykuły Redakcja LekarzeBezKolejki.pl