Na czym polega choroba dwubiegunowa?

Choroba afektywna dwubiegunowa charakteryzuje się zmiennymi objawami (epizodami) przeplatanymi okresami remisji. Możemy mieć do czynienia z epizodami manii, hipomanii oraz depresji, a także stanami mieszanymi, łączącymi objawy jednego i drugiego. Istnieje bardzo wiele rodzajów tej choroby w zależności od sekwencji pojawiania się objawów. Takie same objawy, jak podczas epizodu manii lub depresji pojawiają się także w przypadku innych chorób psychicznych – depresji samej w sobie oraz schizofrenii. W związku z tym choroba afektywna dwubiegunowa jest trudna do zdiagnozowania.

Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej

W fazie depresji pacjent jest przygaszony, apatyczny, odczuwa smutek. Traci zainteresowanie sprawami, które dawniej go zajmowały czy sprawiały przyjemność. Często, zwłaszcza jeśli epizod depresji poprzedzał epizod manii, dodatkowo pojawia się poczucie winy i duży spadek poczucia własnej wartości, a także swego rodzaju "wyhamowanie" psychoruchowe. Chory czuje się zmęczony, senny, często przesypia dużą część dnia. Zupełnie inaczej czuje się i zachowuje osoba z chorobą dwubiegunową podczas epizodu manii. Pacjent ma mnóstwo energii, czuje szczęście, a nawet euforię oraz znaczne przyspieszenie myśli, które stają się chaotyczne, często nielogiczne. Jego wypowiedzi mogą stać się wtedy niezrozumiałe, a działania impulsywne, gwałtowne, podejmowane bez zastanowienia i refleksji nad konsekwencjami. W tej fazie chory dąży przede wszystkim do zaspokojenia własnych potrzeb. Może być agresywny w stosunku do siebie lub otoczenia, kiedy frustruje go brak możliwości zrealizowania swoich celów. Często cierpi na słowotok, a zrozumienie jego wypowiedzi i kontakt z nim mogą być utrudnione. W przeciwieństwie do fazy depresji, ma on wysokie mniemanie o sobie i  chce podporządkować sobie innych. Jest to najbardziej niebezpieczna faza dla chorego. Może narazić siebie i innych na niebezpieczeństwo, w niekontrolowany sposób wydawać pieniądze, zaciągać kredyty i pożyczki, podejmować stosunki seksualne z przypadkowo spotkanymi ludźmi. Niestety, jest on przekonany o słuszności swoich działań i często odrzuca pomoc, przestaje brać leki. W tym momencie ważna jest przede wszystkim rola otoczenia i najbliższych, którzy muszą czuwać nad pacjentem, zwłaszcza nad przyjmowaniem leków.

Zarówno w epizodzie manii, jak i depresji (choć rzadziej) mogą pojawić się także tzw. objawy wytwórcze, jak np. urojenia i halucynacje. W niektórych postaciach choroby afektywnej dwubiegunowej występują stany hipomaniakalne. Są one delikatniejszym rodzajem manii. Nie występują objawy wytwórcze, a chory odczuwa wzrost energii i zadowolenia, ale (przynajmniej do pewnego stopnia) kontroluje swoje działania. Często rozpoczyna wiele projektów jednocześnie, nie doprowadzając ich do końca. Może także stać się drażliwy w przypadku niepowodzenia. Zdarzają się także epizody mieszane, w których występują zarówno objawy manii, jak i depresji. W zależności od postaci choroby, częstość i długość trwania poszczególnych epizodów oraz okresów remisji (braku objawów) jest różna i często charakterystyczna dla każdego pacjenta.

Kiedy umówić się na wizytę do psychiatry?

Ze względu na trudności w diagnostyce choroby afektywnej dwubiegunowej ostateczne rozpoznanie musi przeprowadzić lekarz psychiatra. Ze względu na możliwość błędnej diagnozy (np. depresji nawracającej) trzeba potwierdzić u psychiatry diagnozę psychologa lub psychoterapeuty. Należy jak najszybciej umówić się na wizytę w przypadku zauważenia przez siebie lub bliskich którychkolwiek objawów wymienionych powyżej, a także, kiedy zauważymy u siebie pewną sezonowość zmian nastroju.

Pamiętajcie, że wizytę u wybranego specjalisty możecie zarezerwować za pośrednictwem portalu LekarzeBezKolejki.pl, teraz również w formie zdalnej telewizyty,.

Przyczyny powstawania choroby afektywnej dwubiegunowej

Jak większość chorób psychicznych, choroba afektywna dwubiegunowa spowodowana jest zaburzeniami neuroprzekaźników w mózgu i układzie nerwowym. Inne zaburzenia psychiczne lub równowagi w organizmie np. w niedoczynności tarczycy mogą zwiększać ryzyko choroby. Duże znaczenie ma podłoże genetyczne. Większe ryzyko wystąpienia tego schorzenia istnieje u osób z już zdiagnozowaną chorobą w rodzinie, zwłaszcza u rodziców. Same predyspozycje nie są jednak główną przyczyną. Sytuacje stresujące i traumatyczne, a także stosowanie substancji psychoaktywnych mogą wywołać epizod. Bierze się pod uwagę także czynniki psychologiczne i społeczne.

Terapia choroby afektywnej dwubiegunowej

Oczywiście w terapii choroby afektywnej dwubiegunowej stosowane są leki przeciwpsychotyczne atypowe (np. olanzapina, kwetiapina, aripiprazol), przeciwdepresyjne. Skuteczne są także karbamazepina, kwas walproinowy, lamotrygina lub sole litu. W przypadku nasilonej manii czasem dołącza się haloperidol, zuklopentiksol lub pochodne benzodiazepiny. Bardzo ważne jest, aby leki przyjmować cały czas, także w czasie ustąpienia objawów, żeby utrzymać ten stan. Oprócz leków stosuje się psychoterapię, zazwyczaj w okresie remisji. Bardzo ważna jest psychoedukacja, czyli pogłębianie wiedzy na temat choroby przez pacjenta i jego najbliższych, co umożliwia zrozumienie jej przebiegu oraz szybszą i najwłaściwszą reakcję. Niektóre czynniki psychospołeczne mają pozytywny wpływ na przebieg choroby, np. dobre relacje rodzinne, stały rytm snu i czuwania.

Współpraca z lekarzem i pomoc ze strony rodziny jest kluczowa, aby umożliwić choremu długie remisje i normalne funkcjonowanie.

Autor