Menopauza – na czym polega?

Słowo menopauza pochodzi z języka greckiego (gr. meno - miesiąc, pausis - przerwa) i w dosłownym znaczeniu oznacza "miesiąc przerwy". W trakcie menopauzy dochodzi do fizjologicznego zatrzymania funkcji hormonalnych jajników i tym samym zaniku menstruacji. Nie dzieje się to jednak z dnia na dzień. Pierwsze objawy przekwitania mogą pojawić się już krótko po ukończeniu 40. roku życia, choć zdarzają się przypadki, gdy następuje to jeszcze wcześniej.

Po co kobietom menopauza? Lekarze nie znajdują odpowiedzi na to pytanie. Część skłania się ku hipotezie, że jest ona ewolucyjnie rozwiniętą adaptacją kobiet, aby wychować już urodzone dzieci i wnuki, co jest korzystne z reprodukcyjnego punktu widzenia.

Różne przyczyny menopauzy

U zdrowej osoby menopauza jest zjawiskiem fizjologicznym, związanym z procesem starzenia się organizmu. W pewnym momencie dochodzi do wygaszenia czynności jajników, co przyczynia się do wzrostu hormonu FSH (folikulotropina) i LH (hormon luteinizujący). Przeważnie klimakterium rozpoczyna się u kobiet po 50. roku życia. Zdarzają się jednak przypadki przedwczesnej menopauzy, czyli jeszcze przed 40. rokiem życia. Nie zawsze możliwe jest wskazanie przyczyny przedwczesnej menopauzy, czasem jako czynnik wyzwalający wskazuje się poważne choroby i ich leczenie, na przykład nowotwory. Menopauza może nastąpić także jako efekt operacji po wycięciu przydatków macicy, co skutkuje całkowitym spadkiem poziomu hormonów rozrodczych. Stan ten określa się jako menopauzę pooperacyjną.

Od pierwszych objawów do postmenopauzy

Więcej o Menopauza - pierwsze objawy i jak sobie radzić przeczytasz w bazie wiedzy Mederelab.pl.

Choć menopauzą nazywa się dzień następujący po zakończeniu ostatniej miesiączki, to klimakterium jest kilkuletnim procesem, który obejmuje okres przed i po rozpoczęciu menopauzy. Można go podzielić na kilka etapów.

• Perimenopauza - to stosunkowo długi etap poprzedzający menopauzę. Pierwsze objawy perimenopauzy mogą pojawić się już około 35. roku życia, choć większość kobiet dostrzega je wiele lat później. W organizmie zaczynają pojawiać się pierwsze wahania hormonalne, które manifestują się w postaci zmęczenia, bezsenności i uderzeń gorąca. 
• Premenopauza - etap ten przypada na około 43. - 49. rok życia kobiety. Można zaobserwować coraz więcej objawów związanych z menopauzą. Dzieje się tak z powodu osłabionej produkcji komórek jajowych oraz hormonów - estrogenu i progesteronu. 
• Menopauza - to ostatnia miesiączka w życiu kobiety. Dokładną datę takiej miesiączki można ustalić dopiero po upływie 12 miesięcy bez wystąpienia ponownego krwawienia.
• Postmenopauza - to okres, który rozpoczyna się po ostatniej miesiączce. Za pierwszy rok postmenopauzy uznaje się pierwsze dwanaście miesięcy, w których nie wystąpiło już żadne krwawienie lub plamienie.

Jak objawia się menopauza?

Każda kobieta menopauzę przechodzi inaczej. U części osób objawy menopauzy nie są dokuczliwe, zdarza się, że bywają wręcz niezauważalne. Są jednak kobiety dla których okres przekwitania jest naprawdę trudny i burzliwy. Wahania hormonalne wpływają na wiele układów i procesów, dając szeroką paletę objawów. Jako pierwsze pojawiają się dolegliwości, takie jak:

• zaburzenia miesiączkowania - skracające lub wydłużające się cykle,
• osłabienie i zwiększona męczliwość,
• uderzenia gorąca naprzemiennie ze zlewnymi potami,
• zaburzenia snu, kłopoty z zasypianiem,
• wahania nastroju, uczucie rozdrażnienia,
• kłopoty z koncentracją,
• przybieranie na wadze.

Objawy, które mogą wskazywać na rozpoczynające się klimakterium należy skonsultować z ginekologiem lub endokrynologiem. Wizytę można szybko zarezerwować na LekarzeBezKolejki.pl. W serwisie dostępnych są tysiące specjalistów z całej Polski. 

Metody radzenia sobie z objawami menopauzy

Choć menopauza jest naturalnym etapem życia, towarzyszące jej dolegliwości mogą uprzykrzać życie. Jednym ze sposobów łagodzenia objawów menopauzy jest hormonalna terapia zastępcza (HTZ), którą przepisuje ginekolog. Polega na dostarczaniu do organizmu estrogenu i progesteronu, a także innych hormonów w celu wyrównania ich poziomu w organizmie. Dzięki temu objawy są mniej dokuczliwe, zmniejsza się również ryzyko związane z chorobami serca i osteoporozą. Jednak nie każda kobieta może rozpocząć HTZ. Taka terapia hormonalna u niektórych kobiet może zwiększać ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, raka endometrium, jajnika lub sutka. Złożona hormonoterapia może także zwiększać ryzyko otępienia u osób po 65. roku życia. Przeciwwskazaniem do wprowadzenia hormonalnej terapii zastępczej są m.in.: zakrzepica, niewydolność wątroby, nowotwór sutka lub trzonu macicy, choroba niedokrwienna serca.

Alternatywą dla terapii hormonalnej jest przyjmowanie preparatów ziołowych zawierających fitoestrogeny, czyli estrogeny pochodzenia roślinnego. Mają one łagodzić zaburzenia snu, uderzenia gorąca i nadmierną potliwość, a także huśtawki nastrojów i drażliwość.

Oprócz przyjmowania różnych preparatów, w radzeniu sobie z menopauzą istotna jest pewna zmiana stylu życia, co znacząco może ograniczyć dokuczliwe objawy. Regularna aktywność fizyczna i zmiana diety na bogatą w potrzebne witaminy i minerały zmniejsza ryzyko nadwagi, hipercholesterolemii oraz osteoporozy.

O czym trzeba pamiętać?

Hormony, które produkuje organizm kobiety pełnią funkcję ochronną przed rozwojem różnych groźnych chorób. Wraz ze zmianami związanymi z menopauzą ryzyko zachorowania znacząco rośnie. Spadek estrogenu wpływa na pogorszenie metabolizmu tłuszczów, czego efektem jest podwyższenie cholesterolu i trójglicerydów. Podwyższone stężenie lipidów wpływa na kondycję naczyń krwionośnych i w konsekwencji rozwój miażdżycy oraz choroby niedokrwiennej serca. Niedobór estrogenu upośledza także metabolizm cukrów, co sprzyja rozwojowi insulinooporności i cukrzycy typu 2.

Wraz z menopauzą u wielu kobiet może pojawić się nadciśnienie tętnicze, jednak największym zagrożeniem jest osteoporoza, zwana „cichym złodziejem kości”. To choroba układu szkieletowego, która charakteryzuje się ubytkiem masy kostnej i osłabieniem struktury kości. U osób zmagających się z osteoporozą kości są bardziej podatne na złamania. Spadek poziomu hormonów sprzyja szybszej utracie wapnia z kości, dlatego kobiety w okresie menopauzalnym powinny szczególnie zadbać o zdrowie układu kostnego.

Choć menopauza niesie ze sobą wiele zagrożeń, odpowiednia profilaktyka zdrowotna, terapia farmakologiczna, regularna aktywność fizyczna oraz dobrze zbilansowana dieta złagodzą uciążliwe objawy menopauzy i znacząco zmniejszą ryzyko wystąpienia groźnych schorzeń.