Dna moczanowa - przyczyny rozwoju choroby

Dna moczanowa nazywana jest również artretyzmem, skazą moczanową, a także podagrą, gdy obejmuje duże palce u stóp. Przyczyną rozwoju tego schorzenia jest zbyt wysokie stężenie kwasu moczowego we krwi, czyli hiperurykemia. Dzieje się to wówczas, gdy organizm wytwarza zbyt dużo kwasu moczowego lub nie radzi sobie z jego wydalaniem przez nerki. Z danych udostępnionych przez Instytut Ochrony Zdrowia wynika, że w Polsce na dnę moczanową może chorować 1% populacji. Mężczyźni chorują do 6 razy częściej niż kobiety. Jakie czynniki mają wpływ na rozwój tej choroby? Przede wszystkim:

• czynniki genetyczne, odpowiadające za zaburzenia metabolizmu kwasu moczowego,
• źle zbilansowana dieta, bogata w produkty zawierające wysokie stężenie puryn,
• wiek - dna moczanowa to przede wszystkim problem ludzi starszych,
• choroby cywilizacyjne - cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nadwaga i otyłość,
• nadmierne spożywanie alkoholu, zwłaszcza piwa i mocnych trunków,
• stosowanie leków, które zwiększają stężenie kwasu moczowego (np. kwas acetylosalicylowy, leki moczopędne)
• odwodnienie organizmu,
• uraz bądź przebyta operacja,
• zakażenie.

Jak objawia się dna moczanowa?

Nadmiar kwasu moczowego w organizmie zaczyna odkładać się w tkankach w postaci kryształków moczanu sodu. Przeważnie gromadzą się one w stawach oraz ścięgnach, będąc przyczyną dotkliwego bólu i obrzęków w tych miejscach. Choroba przebiega w kilku etapach:

• bezobjawowa hiperurykemia,
• ostre napady stanów zapalnych stawów,
• okresy międzynapadowe,
• zaawansowana dna moczanowa (przewlekła).

W początkowej fazie choroba atakuje pojedyncze stawy dłoni, stóp, barków i kolan. Miejsca te są widocznie obrzęknięte i zaczerwienione, a pacjent odczuwa silny ból. Oprócz tych objawów występuje także gorączka i ogólne osłabienie organizmu. Z czasem można odnieść wrażenie, że objawy ustępują i choroba się cofa. Nic bardziej mylnego. Dna moczanowa w dalszym ciągu będzie się rozwijać i coraz częściej atakować kolejne stawy. Przy braku leczenia choroba może przybrać postać dny przewlekłej, w trakcie której objawy występują już stale.

W tej ostatniej fazie odkładające się kryształki moczanu sodu mogą przyczyniać się do zniszczenia chrząstek i nasad kostnych, ścięgien i więzadeł, często nieodwracalnych. Nagromadzone złogi są przyczyną powstawania tzw. guzków dnawych, przeważnie w obrębie stawów dłoni i stóp, rzadziej w małżowinach usznych. W wielu przypadkach takie guzki tworzą się także w narządach wewnętrznych, zwiększając ryzyko ich uszkodzenia.

Rozpoznanie dny moczanowej

Nieprzemijająca bolesność stawów powinna zostać skonsultowana z lekarzem rodzinnym, który po wstępnej diagnostyce zadecyduje, czy dany przypadek wymaga wizyty u reumatologa. W celu wykrycia choroby lekarz może zlecić badanie krwi, aby sprawdzić stężenie kwasu moczowego. Należy jednak pamiętać, że hiperurykemii nie stwierdza się nawet w połowie przypadków dny moczanowej, zatem samo oznaczenie stężenia kwasu moczowego może nie wystarczyć. Innym badaniem jest ocena mazi stawowej. Wykrycie kryształów moczanu sodowego lub guzków dnawych stanowi potwierdzenie diagnozy. Badanie to wykorzystuje się także w celu wykluczenia dny rzekomej. Choroby te mają podobny przebieg, jednak w przypadku dny rzekomej w stawach odkładają się kryształy moczanu wapnia.

Aby potwierdzić dnę moczanową sprawdza się także stężenie kwasu moczowego w wydalanym moczu w ciągu doby, wykonuje badania USG stawów zmienionych chorobowo oraz zdjęcia RTG. Kontroluje się również funkcje nerek i szuka innych zaburzeń, które zwykle towarzyszą dnie moczanowej. To istotny etap diagnostyki, gdyż u osób chorujących na dnę moczanową ryzyko wystąpienia chorób krążenia i nerek, zespołu metabolicznego i cukrzycy jest wyższe. 

Wspomniane badania to tylko część możliwości w diagnozowaniu dny moczanowej, jakimi dysponuje reumatolog. To właśnie on podejmuje decyzje o wykonywaniu dalszych badań, jeśli jest to konieczne. Na wizytę do tego specjalisty można umówić się przy pomocy serwisu LekarzeBezKolejki.pl. W bazie dostępnych są tysiące specjalistów, którzy udostępniają terminy wizyt zarówno w ramach NFZ, jak i prywatnych.

Dna moczanowa - metody leczenia

Na początkowym etapie terapia polega na zmniejszeniu stanu zapalnego w zaatakowanych chorobowo miejscach oraz złagodzenie towarzyszącego im bólu. W tym celu reumatolog zaleca przyjmowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. W ostrych atakach dny moczanowej stosuje przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), ponieważ szybko przynoszą ulgę w bólu oraz sterydy i kolchicynę. W ostrych przypadkach stosuje się leczenie wielolekowe, mając na uwadze wszystkie przeciwwskazania.

Oprócz łagodzenia bólu ważne jest również obniżenie poziomu kwasu moczowego we krwi. Niemniej nie obi się tego przy pierwszym, ostrym napadzie dny moczanowej, gdyż może to nasilić objawy. 

Wczesne podjęcie leczenia daje znacznie większe szanse na życie bez uciążliwych objawów choroby. Szybka diagnoza i wdrożenie leczenia na wczesnym etapie choroby pozwala pacjentowi normalnie funkcjonować.

Dieta a dna moczanowa

Leczenie farmakologiczne to tylko jeden z elementów skutecznej terapii. Bardzo ważna jest również zmiana nawyków żywieniowych i włączenie regularnej aktywności fizycznej, które znacząco zmniejszają zapadalność na choroby cywilizacyjne, w tym na dnę moczanową.

Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko zachorowania? Dieta powinna składać się z produktów o niskiej zawartości puryn. Oznacza to, że na talerze powinny trafić świeże warzywa i owoce, pełnoziarniste pieczywo i inne mączne produkty, kasze, nabiał, nasiona i orzechy. Natomiast należy ograniczyć spożycie mięsa, podrobów i wędlin, a także ryb i owoców morza. Niewskazane są również warzywa strączkowe. Po szczegółową dietę dla osób z dną moczanową najlepiej zgłosić się do wykwalifikowanego dietetyka, który ułoży odpowiedni jadłospis i wskaże, których produktów unikać.