WHO uznało niepłodność za chorobę cywilizacyjną

W Polsce niepłodność (mimo tego, że cały czas brakuje na ten temat aktualnych danych statystycznych) utrzymuje się tak samo, jak w przypadku innych krajów Europy Zachodniej na poziomie 15-20 proc., a więc dotyka ok 1,5 mln par. Z roku na rok jednak, ich liczba wzrasta, a problem jest na tyle poważny, że WHO uznało ją za chorobę cywilizacyjną. Z niepłodnością mamy do czynienia wtedy, gdy pomimo roku regularnego współżycia, bez użycia środków antykoncepcyjnych, para nie może doczekać się ciąży. 

Co jest najczęstszą przyczyną niepłodności? Otóż w przypadku kobiet wpływ na płodność ma ich wiek. Największe szanse na zostanie mamą mają one w wieku 20-25 lat, a następnie z każdymi kolejnymi urodzinami są one coraz mniejsze. Oprócz tego, problemy z poczęciem i donoszeniem ciąży mogą powodować nieprawidłowości w budowie narządów rodnych, zespół policystycznych jajników (PCOS), endometrioza, choroby tarczycy, czy zaburzenia procesu owulacji. Natomiast w przypadku mężczyzn jest to słabej jakości nasienie, bowiem tylko przez ostatnie półwiecze liczba plemników w nim obniżyła się aż o 50 proc.! Wpływ na to ma m.in. zanieczyszczenie środowiska, używki, stres, niedostateczna ilość ruchu oraz źle zbilansowana dieta.

Czym jest in vitro?

In vitro (IVF) jest obecnie najskuteczniejszą metodą leczenia niepłodności, którą zalicza się do technik rozrodu wspomaganego. Przy czym, stosuje się ją gdy zawodzą inne sposoby mające pomóc zajść w ciążę lub też istnieją wskazania medyczne do jej przeprowadzenia. Metoda in vitro polega na zapłodnieniu komórki jajowej, w warunkach laboratoryjnych, poza układem rozrodczym kobiety. 

Pierwszym dzieckiem urodzonym w wyniku zastosowania tego zabiegu była angielka Louise Brown w 1978 roku. Natomiast w naszym kraju pierwszy maluch z in vitro urodził się w 1987 roku w Instytucie Położnictwa i Chorób Kobiecych Akademii Medycznej w Białymstoku. Jak wynika z komunikatu ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology), który monitoruje postęp w tej dziedzinie, liczba dzieci, która urodziła się dzięki in vitro na całym świecie, przekroczyła już 8 mln. 

Jakie są wskazania do in vitro i ile kosztuje?

Warto podkreślić, że problem niepłodności może dotyczyć zarówno kobiety, jak i mężczyzny. W związku z czym, w celu zdiagnozowania przyczyny problemu powinni udać się do specjalisty razem. W przypadku gdy uda się ją ustalić i jest ona odwracalna, wdrażane jest odpowiednie leczenie niepłodności (może być farmakologiczne lub chirurgiczne). Zdarza się jednak, że mimo podjętych działań, para wciąż nie może zajść w ciążę. Czasami także nie można zastosować standardowego leczenia lub też w ogóle nie przynosi ono oczekiwanych rezultatów. Wówczas to, jedynym rozwiązaniem pozostają techniki rozrodu wspomaganego, w tym in vitro. 

Zapłodnienie pozaustrojowe zaleca się je przede wszystkim tym parom, u których przyczyną niepłodności jest obniżona rezerwa jajnikowa i przedwczesne wygaśnięcie funkcji jajnika, ale również w przypadku:

• ciężkiej postaci endometriozy;
• niskiej jakości nasienia;
• niedrożności lub zrostów w jajowodach;
• zaburzeń hormonalnych w cyklu menstruacyjnym;
• niepłodności idiopatycznej (niewiadomego pochodzenia); 
• nieskuteczności innych metod leczenia (para poddała się już wcześniej nieudanej próby inseminacji domacicznej lub od dłuższego czasu leczy niepłodność).

Zapłodnienie pozaustrojowe jest procedurą drogą i skomplikowaną. Za jeden zabieg w prywatnej klinice leczenie niepłodności trzeba zapłacić ok. 5-6 tys. zł (plus dodatkowe opłaty za wizyty i leki do stymulacji). Niestety in vitro nie jest w Polsce refundowane przez NFZ. Jednak dla części par dostępne są miejskie programy refundacji in vitro (m.in. w takich miastach jak: Gdańsk, Słupsk, Szczecin, Warszawa, Wrocław, Chojnice, Ostrów Wielkopolski i Bydgoszcz). A jaka jest skuteczność in vitro? Otóż jego powodzenie w dużej mierze zależy od konkretnego przypadku i wyboru odpowiedniej placówki, która je przeprowadza. Niektóre kliniki mogą pochwalić się przeszło 40 procentową skutecznością wykonanych przez siebie zabiegów.

Jak wygląda in vitro?

Cała procedura in vitro przebiega według ściśle ustalonych etapów. Przy czym, za każdym razem wygląda tak samo (bez względu na to, w jakiej placówce zdecydujemy się na leczenie). Składa się z czterech następujących faz:

Stymulacji owulacji

Pacjentka podczas tego etapu otrzymuje leki (podawane najczęściej w formie zastrzyków podskórnych), dzięki którym można otrzymać od pięciu do dziesięciu dojrzałych komórek jajowych w tym samym czasie. Zajmuje to zazwyczaj od 7 do 12 dni i wymaga kilku wizyt kontrolnych z badaniem USG, podczas których monitorowany jest wzrost pęcherzyków w jajnikach. W tym czasie bada się także poziom hormonów u kobiety, a także ustala datę pobrania komórek jajowych do zapłodnienia pozaustrojowego. 

Pobranie komórek jajowych 

Następną czynnością jest pobranie komórek jajowych podczas drobnego zabiegu chirurgicznego. Przeprowadzany jest on w znieczuleniu miejscowym, gdy pęcherzyki osiągną odpowiednią wielkość (aspiracji komórek jajowych dokonuje się przez pochwową punkcję jajników pod kontrolą USG). Także w tym samym czasie partner oddaje nasienie, z którego pozyskuje się jak największą liczbę ruchliwych plemników.

Transfer zarodków

Do zapłodnienia pozaustrojowego dochodzi w specjalnym płynie, w którym znajdują się komórki jajowe i plemniki. Natomiast w przypadku, gdy nasienie jest złej jakości, to plemnika do komórki jajowej wprowadza się za pomocą mikroskopijnej igły. Po 2-5 dniach od zapłodnienia zarodki umieszcza się w jamie macicy. Zabieg ten jest wykonywany za pomocą cienkiego cewnika (jest on praktycznie bezbolesny i trwa zaledwie kilkanaście minut). Natomiast gdy w procesie  zapłodnienia powstało więcej zarodków, to pozostałe zostają zamrożone i mogą być wykorzystane przy kolejnej procedurze in vitro. Po zabiegu lekarze zalecają spokojny tryb życia, unikanie gorących kąpieli i przyjmowanie dużej ilości płynów.

Badanie beta-hCG

Po upływie dwóch tygodni od przeniesienia zarodków do macicy kobieta powinna wykonać próbę ciążową z surowicy krwi. Jeśli badanie beta-hCG da wynik pozytywny, to po trzech tygodniach lekarz wykonuje USG potwierdzające ciążę. Gdy natomiast pojawi się miesiączka, to należy rozważyć podjęcie kolejnej próby np. wykorzystując do tego zamrożone wcześniej zarodki (FET). 

W naszym kraju z zabiegów in vitro korzysta kilka tysięcy par rocznie. Wiele z nich dzięki niemu może doświadczyć upragnionego rodzicielstwa. Więcej na temat tego jak wygląda in vitro dowiecie się na np.: https://www.klinikainvicta.pl/leczenie-nieplodnosci/metody-leczenia/zaplodnienie-in-vitro/.