Niestrawność - co to jest?

Niestrawność (dyspepsja) dosłownie oznacza złe trawienie i sygnalizuje, że nasz organizm nie radzi sobie z przetwarzaniem zbyt dużej ilości zjedzonych pokarmów. Występuje zazwyczaj okresowo np. w wyniku zjedzenia ciężkostrawnego lub zbyt obfitego posiłku. W niektórych przypadkach może przybrać formę przewlekłą, najczęściej w wyniku pewnych chorób. Wyróżniamy dwa rodzaje niestrawności:

• czynnościowa - przyczyny niestrawności czynnościowej nie są wyjaśnione, ale podejrzewa się, że może być spowodowana osłabioną reakcją przewodu pokarmowego na niektóre bodźce zewnętrzne lub zaburzoną kurczliwością niektórych odcinków przewodu pokarmowego. Rozpoznanie tego rodzaju niestrawności jest długotrwałe i wiąże się z wykluczeniem uszkodzeń lub widocznych zmian w układzie trawiennym. Niestrawność czynnościowa może mieć również podłoże psychiczne.
• organiczna - towarzyszy niektórym chorobom, takim jak choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy, choroba refluksowa przełyku, rak żołądka, rak trzustki, przewlekłe zapalenie trzustki i dróg żółciowych. Przyczyną mogą być również przewlekle stosowane leki m.in niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwreumatyczne, preparaty żelaza i potasu oraz antybiotyki. 

Objawy niestrawności

Niestrawność charakteryzuje jednoczesne występowanie więcej niż jednej dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Do najczęstszych, typowych symptomów niestrawności zaliczamy: uczucie pełności po posiłku, wczesne uczucie sytości, ból i/lub uczucie pieczenia w nadbrzuszu, zgaga i odbijanie, nudności, wzdęcia i nadmierne oddawanie gazów.

Leczenie niestrawności

Leczenie dyspepsji zależy od przyczyny niestrawności, długości trwania oraz nasilenia objawów. W sytuacji kiedy niestrawność pojawia się rzadko, głównie po zjedzeniu obfitego, tłustego posiłku wystarczy wypicie naparu z ziół, takich jak rumianek, mięta, owoc kminku, koper włoski, mniszek lekarski, karczoch lub zastosowanie gotowych, starannie dobranych mieszanek ziołowych w postaci herbatki, kropli, tabletek czy płynu, które regulują proces trawienia i łagodzą objawy niestrawności. Można również skorzystać z dostępnych bez recepty leków (bazując na dostępnym online spisie leków) zwiększających wydzielanie żółci i poprawiających pracę przewodu pokarmowego np. sylimaryna, kwas dehydrocholowy, boldyna, trimebutyna. Z domowych sposobów pomaga również wypicie ciepłej wody z dodatkiem imbiru lub goździków.

W przypadkach długotrwałej dyspepsji stosuje się leczenie farmakologiczne, głównie leki hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego (omeprazol, pantoprazol, lanzoprazol, esomeprazol), blokery receptorów histaminowych (ranitydyna, famotydyna), leki rozkurczowe i prokinetyczne (itopryd).

Jak uniknąć niestrawności?

Niezależnie od rodzaju niestrawności duże znaczenie ma dieta. Należy przyjrzeć się swoim przyzwyczajeniom żywieniowym i sposobom przygotowywania posiłków. Istnieją uniwersalne zasady, których stosowanie może sprawić, że zapomnimy o tej dolegliwości. Zaliczamy do nich spożywanie mało obfitych, regularnie jedzonych posiłków, które przygotowywane są poprzez gotowanie, duszenie lub pieczenie. Ważne jest również dokładne przeżuwanie pokarmów, odpowiednia ilość przyjmowanych płynów, wzbogacenie diety w produkty bogate w błonnik i codzienna aktywność fizyczna. Ponadto zaleca się eliminację wszystkich czynników, które mogą powodować niestrawność (alkohol, papierosy, stres) oraz unikanie produktów powodujących wzdęcia m.in. kawa, produkty mleczne, warzywa strączkowe, kapustne i cebulowe.

Każdy organizm jest inny i u każdego różne produkty mogą wywołać objawy niestrawności. Warto prowadzić dziennik żywieniowy i obserwować swój organizm. Jeżeli pomimo zastosowanych porad dolegliwości utrzymują się długo i utrudniają normalne funkcjonowanie, należy skontaktować się z lekarzem w celu pogłębienia diagnostyki i wyeliminowania chorób przewodu pokarmowego.

O Autorce

Nazywam się Aleksandra Rutkowska i jestem z wykształcenia dietetykiem i technikiem farmaceutycznym. W pracy w aptece skutecznie łączę oba zawody dzieląc się z pacjentami swoją wiedzą i doświadczeniem. Stale poszerzam swoją wiedzę uczestnicząc w konferencjach i webinarach poświęconych żywieniu, interakcji leków z żywnością i farmakologii.