Żelazo u dzieci - ryzyko niedoborów

Zdarza się, że na pewnym etapie życia dziecko staje się tzw. ,,niejadkiem”. Może też nie akceptować niektórych produktów żywieniowych, co siłą rzeczy zwiększa ryzyko różnego rodzaju niedoborów. Oczywiście, mogą być też inne przyczyny zbyt niskiego poziomu żelaza w organizmie, stąd też podstawą jest odpowiednia diagnostyka w tym kierunku, a rozpocząć należy ją już od przyjrzenia się życiu płodowemu. Mowa przede wszystkim o wcześniakach - organizm matki przekazuje żelazo płodowi dopiero w trzecim trymestrze ciąży. Jeśli więc maluch urodził się zbyt wcześnie, automatycznie znajduje się w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia niedoborów (Fe). Kto jeszcze należy do tej grupy?

To m.in. nastolatki w okresie dojrzewania, na których żywienie powinno się mieć baczną uwagę. Źle zbilansowana dieta, która opiera się na dużej ilości fast foodów, nadmierne przeciążenie organizmu związane ze zbyt wieloma obowiązkami czy niedożywienie, włącznie z zaburzeniami odżywiania, mogą szybko dać znać właśnie w postaci niedoborów żelaza. Uważnie należy obserwować też dzieci z różnego rodzaju chorobami układu trawiennego, w tym borykające się z częstymi biegunkami - mogą upośledzać wchłanianie Fe. 

Zbyt niski poziom żelaza - objawy i diagnostyka

To właśnie niedobór żelaza jest najczęstszą przyczyną anemii u dzieci. Diagnostykę powinien w tym kierunku przeprowadzać lekarz, do czego podstawą są badania z krwi - przede wszystkim morfologia krwi obwodowej oraz inne dodatkowe testy, np. sprawdzenie stężenia żelaza w surowicy lub poziomu ferrytyny (wskazuje na ilość Fe zmagazynowanego w organizmie). Ważny jest też dokładny wywiad z małym pacjentem - jakie mogą być objawy zbyt niskiego poziomu żelaza u dzieci?

• Obniżenie nastroju,
• trudności w nauce - problemy z koncentracją i pamięcią,
• bóle i zawroty głowy,
• niechęć do zabawy, ruchu, spotkań z innymi dziećmi,
• szybkie męczenie się,
• brak apetytu,
• osłabienie odporności - częstsze infekcje,
• zaburzenia rytmu serca,
• sucha, blada, popękana skóra - mogą pojawiać się m.in. zajady.

Jeśli powyższe objawy oraz badania diagnostyczne rzeczywiście potwierdzą anemię z niedoboru Fe, lekarz zleci odpowiednie leki. Żelazo dla dzieci, które jest przepisywane na receptę, powinno być przyjmowane zgodnie ze wskazaniami i przez taką ilość czasu, jaką zaleci specjalista! Nie można przekraczać przepisanych dawek, ponieważ zwiększa to ryzyko wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych, np. biegunek. Jeśli zaś zbyt szybko odstawimy farmakoterapię, krwinki mogą nie zdążyć się odbudować.

Żelazo dla dzieci - co powinno znaleźć się na talerzu?

Bazą leczenia niedoborów Fe, ale przede wszystkim ich prewencji powinien być zbilansowany sposób żywienia. Jest to tym ważniejsze, że z pożywienia możemy przyswoić zaledwie około 10 proc. żelaza. Stąd też warto wiedzieć, na jakie produkty postawić.

• Żelazo hemowe - znajdziemy je w produktach odzwierzęcych; jest lepiej przyswajalne niż niehemowe. Dobrym źródłem są: podroby, np. wątróbka cielęca, wołowa, drobiowa, wieprzowa, inne produkty mięsne (zwłaszcza wołowe), małże czy ostrygi.
• Żelazo niehemowe - pochodzi z roślin, a znajdziemy je m.in. w tofu, soi, białej fasoli, soczewicy, kaszach, otrębach czy kakao. 

Co ważne, jeśli chcemy dostarczyć jak najwięcej żelaza dla dzieci, powinniśmy pamiętać o podawaniu wraz z nim witaminy C. Jeśli dajemy dziecku tofu, połączmy je z natką pietruszki. Jeżeli zaś na obiad serwujemy wątróbkę, zróbmy do niej sałatkę z papryką. Witamina C znacznie zwiększa przyswajanie żelaza, czego dowodem jest chociażby fakt, że w preparatach aptecznych, które zalecane są przez lekarzy w trakcie leczenia anemii, znajduje się nie tylko samo Fe, lecz właśnie jego połączenie z kwasem askorbinowym. Warto zatem pójść tym samym tropem w żywieniu - łącz produkty bogate w żelazo z czarną porzeczką, wspomnianą papryką, natką pietruszki, jarmużem, brokułami czy brukselką. A jeśli mimo wszystko obawiasz się, że Twoje dziecko wciąż będzie narażone na niedobory, w ramach prewencji możesz postawić na wielowitaminowe środki suplementacyjne. Pamiętaj, muszą być dostosowane do wieku Twojej pociechy - bezpieczeństwo to podstawa!

Autor