Czym są endorfiny?

Endorfiny są grupą hormonów peptydowych odpowiedzialnych za zadowolenie z siebie i dobre samopoczucie. Odkryto je w latach 70. ubiegłego wieku. Ich nazwa jest skrótem od tzw. endogennych morfin, czyli wytwarzanych przez organizm opioidów. Odkryto wiele typów endorfin, jednak za istotne dla organizmu człowieka uznaje się, alfa, beta i gamma-endorfiny, gdyż wykazują działanie najbardziej zbliżone do opioidów (np. morfiny). Produkowane są one w mózgu oraz rdzeniu kręgowym i wypływają na świadomość, stan uczuć i odczuwanie bólu.

Działanie endorfin na organizm

Endorfiny wykazują działanie narkotyczne i znieczulające na organizm. Podobnie, jak opioidy egzogenne (morfina, kodeina itp.), endorfiny łączą się z receptorami opiatowymi (są ich antagonistami), tym samym zmniejszając odczuwanie bólu i redukując poziom doświadczanego przez organizm stresu. Najsilniejszym działaniem wyróżnia się β-endorfina syntezowana przez przysadkę mózgową. Oprócz zmniejszenia bólu endorfiny powodować mogą uczucie euforii, zadowolenia i błogości.

Co wpływa na zwiększenie produkcji endorfin?

Wydzielanie endorfin w organizmie następuje przede wszystkim w przypadku narażenia na ból lub stres. O działaniu endorfin mogą przekonać się kobiety rodzące, które mimo ogromnego bólu porodowego niemal natychmiast o nim zapominają, gdy trzymają swoje nowonarodzone dziecko w ramionach. Nie są to jednak jedyne bodźce sprzyjające produkcji endorfin. W ostatnim czasie wiele się mówi o korzystnym wpływie aktywności fizycznej, która oprócz polepszenia kondycji i zrzucenia zbędnych kilogramów, wzmaga wydzielanie endorfin. U części osób wystarczy trening o umiarkowanej intensywności, są jednak osoby, u których wydzielanie zwiększonej ilości endorfin następuje w trakcie przedłużonego i bardzo intensywnego wysiłku. Zjawisko to nazywane jest "euforią biegacza". Osoby biegnące np. w maratonie w mniejszym stopniu odczuwają ból i są bardziej odporne na zmęczenie. Część badaczy jest zdania, że jest to efekt placebo. Nie da się jednak zaprzeczyć, że aktywność fizyczna poprawia nastrój i samopoczucie. Innym bodźcem, który wpływa na produkcję endorfin jest seks.

Jeżeli z jakichś powodów nie możemy pozwolić sobie na aktywność fizyczną, produkcję endorfin możemy pobudzić przy pomocy diety. Korzystne działanie wykazują m.in. ostre potrawy doprawione np. papryczką chili. Za ostrość odpowiedzialna jest kapsaicyna, a kontakt z nią związany jest z odczuwaniem bólu. Wówczas organizm zaczyna produkować endorfiny, by złagodzić nieprzyjemne dolegliwości. Oczywiście pikantne potrawy należy jeść z umiarem, o czym powinny pamiętać osoby walczące ze zgagą i chorobą wrzodową. Innym pokarmem jest czekolada, która dodatkowa sprzyja produkcji serotoniny - neuroprzekaźnika odpowiedzialnego m.in. za kontrolę samopoczucia i nastroju. Korzystne jest również spożywanie produktów bogatych w tryptofan, który znajdziemy w mięsie drobiowym, łososiu, jajkach, produktach sojowych, nasionach i orzechach, szpinaku, czy mleku i serach. Jeżeli zależy nam na skomponowaniu diety wspomagającej produkcję endorfin, warto zwrócić się o pomoc do dietetyka. Wykwalifikowany dietetyk ułoży odpowiadający naszym porzebom jadłospis, dbając o to, by był zróżnicowani i odpowiednio zbilansowany. Wizytę u tego specjalisty możemy umówić na platformie LekarzeBezKolejki.pl.

Poziom endorfin wzrasta także w trakcie opalania, słuchania ulubionej muzyki, wykonywania relaksujących ćwiczeń (np. joga).

Konsekwencje niedoboru endorfin

Pozytywny wpływ endorfin na samopoczucie jest znany specjalistom, choć nadal jest przedmiotem wielu badań. Warto się jednak pochylić nad sytuacja ich niedoboru. Część lekarzy jest zdania, że zbyt niski poziom endorfin w organizmie może być przyczyną dolegliwości bólowych, w tym przewlekłych bólów głowy, czy stanów depresyjnych. Na razie nie ma badań, które jednoznacznie wskazywałyby na takie zależności, jednak warto wziąć to pod uwagę planując dietę, czy rozważając rozpoczęcie aktywności fizycznej.