Jak objawia się celiakia?

Celiakia może się objawiać w różny sposób, co uzależnione jest m.in. od odmiany tej choroby. Wyróżnia się trzy typy celiakii:

• Celiakia pełnoobjawowa - nazywana też klasyczną lub jawną, jest najłatwiejsza do zdiagnozowania. Występuje u około 10% chorych na celiakię, przeważnie seniorów, kobiet w ciąży i dzieci. Objawia się bólami brzucha, wzdęciami i częstymi biegunkami. Chorzy często widocznie tracą na wadzę, miewają także stany depresyjne. U dzieci dotkniętych celiakią pełnoobjawową obserwuje się zaburzenia rozwojowe. Jest to najrzadziej rozpoznawany typ choroby trzewnej i niestety często mylony z innymi schorzeniami, które dają podobne objawy;
• Celiakia skąpoobjawowa - inaczej zwana bezobjawową, to najczęściej występująca odmiana choroby trzewnej. Jest trudna do wykrycia, gdyż charakterystyczne zmiany chorobowe obejmują jedynie błonę śluzową jelita cienkiego. Jej objawy są nieswoiste, stąd diagnostyka jest trudna i rozciągnięta w czasie. Chorzy na celiakię ubogoobjawową mogą skarżyć się na uczucie zmęczenia, bóle głowy, mięśni i stawów, nawracające stany zapalne w jamie ustnej, niedorozwojem szkliwa zębowego, zaburzenia neurologiczne, czy kłopoty z zajściem w ciąże; 
• Celiakia bezobjawowa (latentna) - nie daje właściwie żadnych widocznych dla chorego objawów. Charakterystycznym symptomem jest obecność specyficznych dla choroby trzewnej przeciwciał we krwi. To sygnał, że celiakia w przyszłości się rozwinie.

Pamiętajmy, by nie bagatelizować niepokojących objawów. Celiakia występuje nawet u 1% populacji!

Diagnostyka celiakii

Objawy mogące świadczyć o celiakii należy skonsultować z lekarzem rodzinnym. Po wstępnym wywiadzie medyczny i wykonaniu podstawowych badań podejmie on decyzję, czy skierować nas do eksperta od chorób układu trawiennego - gastroenterologa.  Gastroenterolog może zlecić wykonanie badań serologicznych na obecność przeciwciał. Przeciwciała charakterystyczne dla celiakii to:

• EmA – przeciwko endomysium mięśni gładkich,
• DGP / GAF – przeciwko deamidowanej gliadyn,
• tTG – przeciwko transglutaminazie tkankowej.

Należy pamiętać, by przed badaniem nie unikać glutenu w diecie. Przejście na dietę złożoną z produktów ubogich w gluten może zafałszować wyniki badań. W trakcie procesu diagnostycznego sprawdza się także poziom przeciwciał oznaczonych jako IgA oraz IgG. Obecność tych immunoglobulin we krwi daje niemal stuprocentowe potwierdzenie celiakii. 

Niejednokrotnie zdarza się, że wskazane wcześniej przeciwciała we krwi nie występują. Nie jest to jednak dowód, który ostatecznie wyklucza chorobę trzewną. W przypadkach niejasnych, wymagających dalszej analizy, konieczne może się okazać wykonanie biopsji jelita cienkiego, którą wykonuje się podczas gastroskopii. Nie jest to badanie bolesne, jednak może być dla pacjenta niekomfortowe.

Umówić wizytę u lekarza rodzinnego możemy za pośrednictwem serwisu LekarzeBezKolejki.pl. W bazie znajdują się tysiące terminów do specjalistów, którzy przyjmują pacjentów na terenie całego kraju. Można wybrać zarówno wizytę na NFZ, jak i komercyjną.

Metody leczenia celiakii

Niestety do tej pory nie wynaleziono skutecznej metody leczenia choroby trzewnej. Jedynym potwierdzonym sposobem radzenia sobie z celiakią jest ścisła dieta bezglutenowa. Jeżeli po jej wdrożeniu osoba chora odczuje poprawę samopoczucia, stanowi to potwierdzenie diagnozy.

W wyniku choroby trzewnej dochodzi do zaniku kosmków jelitowych. Podczas stosowania diety ubogiej w gluten kosmki te zaczynają się regenerować, jednak jest to proces rozłożony w czasie i może trwać od kilku tygodni do nawet kilku lat. Jeżeli doszło do silnego zaniku kosmków, gastroenterolog może zalecić czasowe wprowadzenie diety bezlaktozowej. Zdarza się bowiem, że w wyniku choroby organizm traci także zdolność trawienia laktozy.

O co chodzi z tym glutenem?

Od pewnego czasu utrwala się błędne przekonanie, że produkty spożywcze zawierające gluten są przyczyną wielu chorób. Jednak białko to jest tylko czynnikiem, który uzewnętrznia chorobę trzewną, a nie jest jej przyczyną.

Gluten to mieszanina białek roślinnych, które wchodzą w skład ziarna czterech podstawowych zbóż: pszenicy, żyta, owsa i jęczmienia. Dzięki glutenowi ciasto jest pulchne, ciągliwe i wyrasta, co wynika z procesu sieciowania. Niestety gluten jest jednocześnie jednym z najpopularniejszych alergenów. Aż 10-25% osób cierpiących na alergie pokarmowe ma uczulenie na gluten.

Jeżeli należymy do osób, którym gluten nie służy, powinniśmy zwracać uwagę na to, co ląduje na naszym talerzu. Starajmy się sięgać po produkty bezglutenowe. Pamiętajmy, że gluten może być obecny niemal wszędzie - od pieczywa i innych przetworów zbożowych, po dania gotowe, mięsa, przetwory warzywne i słodycze. Również część leków i środków farmakologicznych może zawierać to białko. Zatem jedynym sposobem, by uniknąć glutenu w diecie, jest sumienne czytanie składów kupowanych produktów spożywczych. Po poradę dotyczącą diety bezglutenowej możemy się udać do dietetyka, który pomoże ułożyć prosty jadłospis.