Czym jest hemoglobina?

Jednym z istotnych elementów morfotycznych krwi jest hemoglobina. Oznacza się ja skrótem Hb lub HGB. Pełni rolę barwnika krwi, dzięki której ma ona szkarłatny kolor. Jest podstawową i najważniejszą funkcją jest uczestnictwo w transporcie tlenu. Jak wiadomo, jest on niezbędny we wszystkich procesach metabolicznych odbywających się w ludzkim organizmie.  Ponadto hemoglobina transportuje także część dwutlenku węgla, który jest produktem ubocznym procesu oddychania tlenowego.

Cząsteczka hemoglobiny składa się z dwóch par łańcuchów aminokwasów - dwóch identycznych łańcuchów α oraz dwóch identycznych łańcuchów β. Każdy z tych łańcuchów związany jest z hemem - związkiem chemicznym zawierającym żelazo. To właśnie ono umożliwia przyłączenie się do hemoglobiny cząsteczek tlenu. 

Aby hemoglobina mogła dobrze wykonywać swoje zadanie, we krwi musi jej być odpowiednio dużo. Stężenie hemoglobiny uzależnione jest od wielu czynników, w tym płci, wieku i pochodzenia etnicznego.

Kiedy warto sprawdzić poziom hemoglobiny?

Podstawowe badania krwi powinno wykonywać się profilaktycznie raz w roku, aby stale monitorować stan naszego zdrowia. W ten sposób możemy monitorować stan naszego zdrowia i w razie czego podjąć odpowiednie kroki. Istnieje szereg objawów, które mogą wskazywać na to, że poziom hemoglobiny w naszym organizmie jest zbyt niski lub za wysoki. Gdy stężenie hemoglobiny znajduje się poniżej dopuszczalnej normy, czujemy się osłabieni i senni, brakuje nam energii, mamy problemy z koncentracją i zapamiętywaniem. U wielu osób widoczna jest bladość skóry. Jeżeli hemoglobiny jest za dużo, możemy cierpieć na nawracające bóle głowy, którym towarzyszą szumy uszne. Możliwe są też zawroty głowi i zaburzenia widzenia.

Lekarz może zalecić sprawdzenie poziomu hemoglobiny, jeśli podejrzewa u pacjenta niedokrwistość lub anemię. Badanie stężenia poziomu hemoglobiny wykonuje się również u pacjentów w trakcie leczenia onkologicznego.

Hemoglobina - normy w badaniu

Badanie stężenia hemoglobiny wykonuje się z próbki krwi żylnej. Przeważnie robi się to w ramach pełnej obwodowej morfologii krwi, w której poziom hemoglobiny jest jednym z kilku wskaźników. Badanie wykonuje się na czczo.
Normy hemoglobiny (Hb, HGB) u osób dorosłych

• kobiety: 12,0 - 16,0 g/dl (7,2 - 10,0 mmol/l)
• mężczyźni: 14,0- 18,0 g/dl (7,8 - 11,3 mmol/l)
• kobiety ciężarne 11 – 14 g/dl (6,9–8,8 mmol/l)

Trzeba mieć na uwadze, że zakresy wartości prawidłowych wyników dla stężenia hemoglobiny mogą się między sobą różnić w zależności od laboratorium, w którym wykonujemy badanie. Morfologia krwi jest badaniem refundowanym przez NZF, zatem możemy otrzymać na nią skierowanie od lekarza rodzinnego. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, morfologię możemy wykonać na własny koszt w dowolnym laboratorium analitycznym. Koszt takiego badana to zaledwie kilka złotych.

Zbyt niski poziom hemoglobiny

Sam wynik poziomu hemoglobiny nie jest wystarczający do postawienia diagnozy. Do tego celu potrzebne są dane na temat pozostałych elementów morfotycznych krwi, w tym erytrocytów, hematokrytu, czy parametrów czerwonokrwinkowych. Informacja o obniżonym poziomie hemoglobiny może świadczyć o nadmiernej jej utracie lub tym, że coś zaburza lub uniemożliwia jej produkcję. Jeżeli poziom ilości hemoglobiny i liczby krwinek czerwonych jest zaniżony, mówimy o niedokrwistości (anemii).

Przyczyn obniżonego stężenia hemoglobiny jest naprawdę sporo. Powszechnym powodem są niedobory pokarmowe, do czego przyczynia się dieta uboga w witaminy z grupy B (w tym B12), kwas foliowy i żelazo. Pogorszone wyniki mogą być również efektem krwotoków wynikających z urazu lub ostrego krwawienia z przewodu pokarmowego, co przeważnie związane jest z chorobą wrzodową i stanami zapalnymi jelit.

Wyniki poniżej normy mogą świadczyć o chorobie. Poziom hemoglobiny jest obniżony przy schorzeniach, takich jak: przewlekła choroba nerek, przewlekłe zakażenia, nowotwory szpiku kostnego (białaczka, chłoniak), niedokrwistość aplastyczna itp.

Hemoglobina ponad normę

Zdarza się, że stężenie hemoglobiny przekracza dopuszczalne normy. Co może być przyczyną tego stanu? Bywa, że jest to stan przejściowy spowodowany odwodnieniem. Wystarczy wówczas pić odpowiednią ilość płynów (około 2 litry dziennie), by stężenie hemoglobiny się unormowało. Jeżeli od dłuższego czasu przebywamy na dużej wysokości nad poziomem morza, stężenie hemoglobiny również może być podwyższone. Warto wiedzieć, że u palaczy stężenie hemoglobiny jest wyższe niż u osób niepalących.

Podwyższone stężenie hemoglobiny może być wynikiem procesu chorobowego. Przy chorobach płuc do organizmu trafia zbyt mała ilość tlenu, który kompensuje to zwiększeniem produkcji hemoglobiny. Wynik ponad normę może być też efektem wrodzonych chorób serca i nowotworów nerek.