Parasomnia – czym jest i jak się objawia?

Parasomnie to zaburzenia przysenne, którym towarzyszą specyficzne objawy lub zachowania, niepojawiające się podczas normalnego cyklu snu. Dzielimy je na te, które są zaburzeniami wzbudzenia (przypadają one na fazę NREM) i przejawiają się jako somnambulizm (lunatyzm), lęk nocny czy upojenie senne. Jak również na te, które są zaburzeniami zachowania w fazie REM. Do nich to zaliczamy: zmorę nocną czy też porażenie senne. Parasomnie mogą również dotyczyć zaburzeń ruchowych, jakie mają miejsce w trakcie snu i tu najczęściej spotykanymi objawami są: bruksizm (zgrzytanie zębami), zespół niespokojnych nóg, kurcze łydek, okresowe ruchy kończyn w trakcie snu czy też rytmiczne ruchy powiązane ze snem (jaktacje).

Parasomnie związane z fazę NREM:

Somnambulizm

Somnambulizm, czyli inaczej: lunatykowanie, to dość popularny rodzaj zaburzeń sennych, który w 20% bywa dziedziczny. Cierpiący na to „schorzenie” potrafią chodzić po mieszkaniu, a nawet uruchomić samochód pozostając nadal w głębokiej fazie snu NREM. Ponieważ śpią bardzo mocno, osoby z zewnątrz nie są w stanie ich obudzić ani poprzez potrząsanie ręką ani głośne mówienie do nich. Co więcej: zbyt gwałtowna próba obudzenia lunatyka, może wywołać u niego agresję. Najlepszym rozwiązaniem w takim przypadku jest zaprowadzenie somnambulika prosto do łóżka, by tam mógł dokończyć etap śnienia.

Dobra wiadomość jest taka, że z lunatykowania można wyrosnąć. Parasomnia u dzieci w postaci somnambulizmu pojawia się zwykle między 4. a 6. rokiem życia i w większości przypadków samoistnie znika między 7. a 15. rokiem życia. Dlaczego więc dorośli cierpią na to schorzenie? Otóż u osób dojrzałych może być to wtórny przejaw różnych chorób układu nerwowego, konsekwencja życia w stresie czy też jeden z symptomów zaburzeń osobowości. Aby dojść do właściwej przyczyny lunatykowania w wieku dorosłym, należy skonsultować tę przypadłość z lekarzem.

Lęk nocny

Lęk nocny to zaburzenie, które dotyczy przede wszystkim dzieci. Pojawia się u 1-3% przypadków i znika w okresie dojrzewania. Polega na nagłym zrywaniu się w nocy z płaczem i krzykiem. Krzyczące i przerażone dziecko nadal pozostaje w fazie snu, trudno nawiązać z nim jakiś kontakt. Jego oddech jest przyspieszony, bywa spocone, a źrenice ma szeroko otwarte. Na szczęście stan lękowy szybko mija i już po kilku minutach dziecko samo kładzie się do łóżka i zasypia, a rano budzi się już w normalnym stanie.

Upojenie senne

Upojenie senne może pojawiać się nawet u osób zdrowych, a jego charakter jest krótkotrwały i przemijający. Polega na dezorientacji po gwałtownym przebudzeniu się. Nie wymaga leczenia.

Parasomnia związana z fazą snu REM

Porażenie senne

Porażenie senne pojawia się zazwyczaj w momencie zasypiania lub wybudzania w okresie między czuwaniem a snem. Trwa zwykle około kilku do kilkunastu sekund, choć w niektórych przypadkach może przedłużać się nawet do godziny. Objawia się jako niemożność wykonania ruchu albo wypowiedzenia słowa (choć osoba, która tego doświadcza, jest przytomna). Czasem dochodzi do tego trudność w oddychaniu, która jest skutkiem przerażenia, jakiego doświadcza człowiek, który nie ma nagle władzy nad własnym ciałem. Porażenie senne może zostać przerwane przez drugiego człowieka np. przez dotknięcie ramienia lub zawołanie osoby z zaburzeniem po imieniu.

Zmora nocna

Koszmar nocny to bardzo częsta przypadłość, która dotyka ludzi w fazie REM. Polega on na przeżyciu strasznego snu, z którego człowiek budzi się z uczuciem lęku i który to przenosi się na realny moment po przebudzeniu. I choć dana osoba jest świadoma, że się obudziła, nadal ma przyspieszone bicie serca i jest zlana potem.

Dyssomnia

Dysssomnia jest zaburzeniem rytmu snu oraz czuwania. Zazwyczaj ludzie zasypiają wieczorem i budzą się rano, co związane jest z naturalnym, dobowym wewnątrzustrojowym rytmem naszego organizmu oraz obrotem Ziemi. Jednak z czasem, pod wpływem różnych czynników, takich jak np. stres, późne godziny pracy, może dojść do rozregulowania naszego zegara biologicznego.​

Czy można zmniejszyć ryzyko zaburzeń snu?

Wiele osób skarży się na zaburzenia snu w pewnych specyficznych okresach swojego życia. Zwykle problemy z zaśnięciem wiążą się z nadmiernym stresem, przełomowymi momentami życia takimi jak: ślub, rozwód, śmierć bliskiej osoby czy też zmiana pracy. Również przeprowadzka może być przyczyną gorszej jakości snu. Jednak jeśli akurat wymienione wyżej sytuacje nas nie dotyczą, a my zaczynamy wybudzać się kilka razy w ciągu nocy lub męczy nas bezsenność, zainteresujmy się, czy nie ma to związku z jakąś chorobą.

Często zaburzenia snu występują u osób cierpiących na bezdech senny. Także ci, którzy zmagają się z refluksem i bólem kręgosłupa mogą wybudzać się w nocy z powodu fizycznych dolegliwości. Inną przyczyną pogorszonej jakości snu może być źle dobrany materac lub po prostu jego zużycie. Kiedy materac jest zbyt miękki, a my zapadamy się w nim, utrzymując niewłaściwą pozycję ciała, wówczas budzimy się w nocy z powodu uczucia przeciążenia niektórych mięśni (szczególnie karku i szyi).

W takich przypadkach warto zawsze kupić nowy materac z pianką memory. Materac memory idealnie dopasowuje się do wszystkich krzywizn ciała, uginając się pod naszym ciałem tylko tyle, ile to potrzebne, co pozwala na komfortowe przespanie całej nocy. Dodatkowo, materac ten ma tę zaletę, że zachowuje pamięć ciała i kiedy się na nim kładziemy, ugina się w odpowiednich dla nas miejscach.

Źródło:

A.Prusiński, Bezsenność i inne zaburzenia snu, Warszawa 2019, s. 134-143, 158.

Autor