Egzema – czym jest?

Mianem egzemy (łec. eczema) określa się różne typy nieinfekcyjnych zmian skórnych, które współwystępują ze stanem zapalnym skóry. Egzema miewa podłoże alergiczne lub niealergiczne. Nieprzyjemne dolegliwości mogą pojawić się nawet po krótkim kontakcie skóry z alergenem lub drażniącą substancją. Egzema jest chorobą przewlekła przebiegającą z okresami nawrotów i remisji, dlatego w różnych momentach życia objawy mogą się nasilać lub słabnąć. Jej leczenie wymaga czasu, zaś objawy mogą być przyczyną dyskomfortu, a także zaburzeń psychicznych, co wpływa na jakość życia zawodowego i towarzyskiego. Z egzemą zmagają się przede wszystkim osoby dorosłe. U dzieci podobne zmiany skórne są objawem AZS (atopowego zapalenia skóry). Leczeniem egzemy zajmuje się ekspert w zakresu chorób skóry – dermatolog. Wizytę u tego specjalisty zarezerwujemy przez serwis LekarzeBezKolejki.pl, gdzie znajdziemy tysiące specjalistów z całego kraju.

Jakie są przyczyny egzemy?

Lekarze nie potrafią wskazać dokładnych przyczyn rozwoju egzemy. O jej występowaniu mogą decydować czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne, stąd rozróżnienie egzemy na:

• egzemę endogenną – choroba jest wynikiem predyspozycji genetycznych, mających swoje źródło w osłabionej i zaburzonej pracy układu odpornościowego,
• egzemę egzogenną – zwaną też egzemą kontaktową. Zmiany na skórze pojawiają się po kontakcie z drażniącą substancją lub alergenem.

Umów wizytę u dermatologa

Egzema – czy jest zaraźliwa?

Egzema nie jest schorzeniem wywołanym przez bakterie lub wirusy, dlatego nie można się nią zarazić poprzez kontakt z osobą chorą (tak samo, jak AZS i łuszczycą). Wiele osób, które nie miały wcześnie styczności z egzemą, w obawie przed zarażeniem się unika kontaktu z osobami chorymi. Wykluczenie i alienacja osób chorych na egzemę to poważny problem, który w sposób znaczący wpływa na ich stan psychiczny i relacje z otoczeniem.

Jak objawia się egzema?

Przebieg egzemy można podzielić na trzy fazy, które różnią się między sobą charakterem zmian i ich nasileniem:

• faza ostra - widoczny rumień pojawia się na skórze po kilku godzinach od kontaktu z alergenem. Zmiany mają postać ropiejących pęcherzyków, które mogą pojawić się na całym ciele,
• faza podostra - charakteryzuje się lekkim złuszczaniem skóry oraz licznymi strupkami na powstałym rumieniu,
• faza przewlekła - następuje, gdy stan zapalny skóry utrzymuje się przez dłuższy czas. Efektem jest nasilone złuszczanie i widoczny przerost naskórka.

Objawy egzemy mogą być różne i zależą od typu wyprysku. Najczęściej diagnozowanym typem egzemy jest wyprysk kontaktowy. Objawy występują po kontakcie z substancją drażniącą i mogą mieć charakter alergiczny lub niealergiczny. Po kilku godzinach w miejscu, w którym skóra zetknęła się z alergenem, pojawia się rumień z czerwonymi grudkami. Grudki te z biegiem czasu przekształcają się w pęcherzyki. Gdy pękają, pojawia się nadżerka pokrywająca się nieestetycznym strupem.

Jeżeli skóra wydziela zbyt dużo łoju, może to doprowadzić do wyprysku łojotokowego. Charakterystyczne przy tym typie egzemy są zaczerwienienia oraz żółto-brązowe, łuszczące się przebarwienia. Zmiany te występują przede wszystkim na owłosionej skórze głowy oraz na twarzy.

Innym typem wyprysku jest egzema dłoni, traktowana jako choroba zawodowa (wyprysk zawodowy). Najczęściej borykają się z nim osoby mające częsty kontakt z drażniącymi substancjami np. fryzjerzy, kosmetyczki, pracownicy opieki medycznej, osoby sprzątające.

U osób starszych wystąpić może wyprysk podudzi. Jak wskazuje nazwa, zmiany pojawiają się na podudziach, przeważnie u osób cierpiących na żylaki. Wypryskowi często towarzyszą nieestetyczne owrzodzenia.

Metody leczenia egzemy

Leczenie egzemy powinno przebiegać po okiem dermatologa, który na podstawie wywiadu medycznego, a także charakteru objawów (ich lokalizacji, formy, występującej wydzieliny) będzie w stanie postawić diagnozę i dobrać rodzaj terapii.

Ważna jest określenie czynnika, który doprowadza do rozwoju stanu zapalnego. W przypadku wyprysku o podłożu alergicznym, dermatolog może zlecić przeprowadzenie płatkowych testów naskórkowych, dzięki którym sprawdzi, na które substancje skóra jest wrażliwa. Po ich identyfikacji należy ograniczyć lub wyeliminować możliwy z nimi kontakt.

Jak wygląda terapia istniejących już zmian skórnych? Opiera się przede wszystkim na leczeniu miejscowym. Na mocno zaognione stany zapalne stosuje się kremy, maści lub aerozole na bazie kortykosteroidów. Swędzenie można zredukować lekami przeciwhistaminowymi. Preparaty przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne włącza się do leczenia w przypadku nadkażenia istniejących zmian.

Jeżeli leczenie miejscowe nie przynosi oczekiwanych rezultatów, dermatolog może zalecić stosowanie glikokortykosteroidów doustnych. Ich przyjmowanie może powodować wiele skutków ubocznych, dlatego lekarze rzadko decydują się na ten krok.

Jak dbać o skórę przy egzemie?

Terapia lekami i maściami nie przyniesie oczekiwanych skutków, jeżeli pacjent nie zadba o odpowiednią pielęgnację skóry. Do codziennej higieny i pielęgnacji ciała powinno się używać kosmetyków, które pomagają utrzymać wilgoć w naskórku. To zadanie spełniają emolienty, dostępne w formie emulsji do kąpieli i balsamów. Długie kąpiele w gorącej wodzie nie są wskazane, ponieważ mogą wysuszać wrażliwą skórę. Po kąpieli ciało należy delikatnie osuszyć ręcznikiem, unikając pocierania.

Jeżeli mamy taką możliwość, wybierajmy przewiewną odzież, wykonaną z naturalnych i przewiewnych materiałów. Syntetyczne tkaniny, a także wełna, mogą podrażniać i powodować reakcje alergiczne.

W okresie letnim należy szczególnie dbać o bezpieczeństwo skóry. Długie przebywanie na słońcu bez należytej ochrony może skończyć się poparzeniami i uszkodzeniem skóry. Dlatego ostrożnie korzystajmy ze słońca i pamiętajmy o stosowaniu kremów ochronnych z wysokim filtrem UV.

Egzema a wpływ diety

Między sposobem żywienia a kondycją skóry przy egzemie istnieje wiele zależności, na które warto zwrócić uwagę. Nadmiar żywności przetworzonej, cukrów prostych i tłuszczów nasyconych może nasilać objawy egzemy, dlatego warto je ograniczyć i jednocześnie sięgnąć po produkty, które poprawią stan skóry.

Na talerzu powinny znaleźć się produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3. Pomagają one utrzymać prawidłowe nawodnienie skóry oraz jej elastyczność. Ludzki organizm nie potrafi ich sam syntezować, dlatego należy zadbać o ich dostarczanie w posiłkach. Bogatym źródłem kwasów omega-3 są ryby morskie i słodkowodne, orzechy włoskie, oleje roślinne (lniany, rydzowy, wiesiołkowy) oraz nasionach chia lub siemieniu lnianym. Skoro wspomnieliśmy o nawodnieniu, pamiętajmy też o tym, by w ciągu dnia pić dużo wody, przynajmniej 2 litry.

Prócz zdrowych tłuszczów należy również pamiętać o odpowiedniej dawce witamin. Warto zatem zadbać o to, by w posiłkach znalazły się produkty bogate w witaminę A i E – sprzymierzeńców zdrowej skóry. Ich bogatym źródłem są produkty pełnoziarniste, jaja kurze, orzechy i nasiona, oleje roślinne oraz zielone warzywa.

Jeżeli mamy kłopoty ze skomponowaniem dobrze zbilansowanego jadłospisu, warto zasięgnąć porady u dietetyka – specjalisty w dziedzinie żywienia. Dietetyk podpowie, które produkty wykluczyć z menu, a które warto do niego włączyć, by skutecznie walczyć z objawami egzemy.