Co powoduje grzybicę?

Grzybica jamy ustnej jest jedną z najczęściej spotykanych dolegliwości błon śluzowych jamy ustnej. Przeważnie powodowana jest przez drożdżaka Candida albicans, stąd inaczej nazywana jest kandydozą. W jamie ustnej drożdżaki występują naturalnie, jako nasza flora fizjologiczna. Jednak, gdy dojdzie do zachwiania jej równowagi np. wskutek obniżonej odporności, Candida może wywołać infekcję. Im więcej drożdżaków się namnoży, tym intensywniejsze będą objawy zakażenia. Drożdżaki namnażają się na błonie śluzowej języka, policzków i przedsionka jamy ustnej. Kandydozę najczęściej można spotkać wśród małych dzieci, osób starszych (zwłaszcza z protezami), palaczy tytoniu czy pacjentów cierpiących na niedobory immunologiczne (m.in. zakażonych wirusem HIV, po przeszczepach).

Znane są dwie postacie grzybiczego zapalenia jamy ustnej: ostra rzekomobłoniasta lub ostra zanikowa oraz postać przewlekła. Postać ostrą rzekomobłoniastą spotyka się u najczęściej u dzieci, w formie pleśniawek oraz u pacjentów z niedoborami odporności. Infekcja ostra zanikowa występuje najczęściej po antybiotykoterapii pod postacią obszarów zaniku nabłonka. Natomiast przewlekła rzekomobłoniasta kandydoza trwa znacznie dłużej niż postać ostra, ale jej przebieg jest znacznie łagodniejszy. Do postaci przewlekłych zaliczamy zapalenie kątów warg, protetyczne zapalenie jamy ustnej I romboidalne zapalenie środkowej części języka.

Objawy grzybicy jamy ustnej

Najbardziej widocznym objawem grzybicy jamy ustnej jest charakterystyczny biały nalot, występujący na języku i podniebieniu, który może rozprzestrzeniać się do gardła i przełyku. Chory może także odczuwać pieczenie oraz ból w miejscu, gdzie obserwowane są zmiany. Grzybicy jamy ustnej mogą towarzyszyć nadżerki, pęknięcia kącików ust, a nawet zapalenie języka.

Jakie mogą być przyczyny zakażenia?

Czynniki, które mogą wywoływać zakażenia grzybicze jamy ustnej dzielimy na miejscowe oraz ogólne. Do czynników miejscowych należą:

• niewłaściwa higiena jamy ustnej
• mikrouszkodzenia jamy ustnej
• źle dopasowane protezy zębowe
• długo utrzymujące się stany zapalne jamy ustnej
• nadużywanie alkoholu
• palenie papierosów
• zmniejszone wydzielanie śliny.

Natomiast do czynników ogólnych zaliczamy m.in.:

• choroby immunologiczne
• zaburzenia hormonalne
• niewłaściwa dieta (niedobory żelaza, kwasu foliowego)
• powikłania cukrzycy
• przewlekłe stosowanie leków (np. antybiotyków, wziewnych glikokortykosteroidów).

Diagnoza i leczenie grzybicy jamy ustnej

Lekarz rodzinny diagnozuje kandydozę na podstawie widocznych objawów. Dla pewności może także wykonać badanie mykologiczne, w którym identyfikuje się rodzaj patogenu w materiale pobranym z jamy ustnej. Skuteczne wyleczenie zakażenia grzybiczego warunkuje tylko zastosowanie przepisanych przez lekarza leków przeciwgrzybiczych. Zazwyczaj będą to preparaty stosowane miejscowo, bezpośrednio na zmienione chorobowo miejsca w jamie ustnej. Jeśli pacjent nie reaguje na leczenie lub objawy są bardzo nasilone, można także sięgnąć po leki przeciwgrzybicze działające ogólnie. Może się także zdarzyć, że przed zastosowaniem leków przeciwgrzybiczych i w oczekiwaniu na wyniki testu mykologicznego lekarz zaleci przemywanie zmian preparatami odkażającymi błonę śluzową jamy ustnej. Bardzo ważne jest to, aby ściśle przestrzegać czasu terapii, zaleconego przez lekarza, nawet jeśli nie zauważamy już u siebie objawów infekcji.  Dzięki temu będziemy mieć pewność, że zwalczyliśmy wszystkie patogeny, a tym samym zmniejszamy ryzyko pojawienia się nawrotów choroby.

Profilaktyka grzybicy jamy ustnej

Aby zapobiegać infekcji grzybiczej w jamie ustnej należy zadbać o jej właściwą higienę -  szczególnie w przypadku osób, które noszą protezy zębowe (należy wówczas przemywać protezę miękką szczoteczką po każdym posiłku). Należy także zwrócić uwagę na dokładne oczyszczanie języka. Warto także upewnić się, że protezy są dobrze dopasowane, ponieważ mikrouszkodzenia błony śluzowej są także czynnikiem ryzyka infekcji. Warto zadbać o właściwą dietę – zmniejszyć ilość spożywanych węglowodanów, wprowadzić odpowiednią ilość witamin z grupy B i C, kwasu foliowego oraz żelaza. Powinno się także wzbogacić dietę o naturalne probiotyki – jogurty, kefiry czy kiszonki. Konieczne są również regularne wizyty kontrolne u stomatologa.